Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Resul Geyik
16-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
TEORÎYA HÎNKIRINA KURDÎ-KURMANCÎ
16-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Gai
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Jamuşvan
09-08-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  531,067
Wêne
  107,589
Pirtûk PDF
  20,018
Faylên peywendîdar
  100,988
Video
  1,471
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
303,155
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,915
هەورامی 
65,847
عربي 
29,357
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,077
فارسی 
8,979
English 
7,418
Türkçe 
3,605
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,483
Pусский 
1,133
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
45
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,576
Kurtelêkolîn 
4,908
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,124
Pirtûkxane 
2,716
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,524
MP4 
2,395
IMG 
196,596
Lêgerîna naverokê
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna...
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere...
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BI...
واشو كاني… عاصمة الدولة الميتانية
Kurdîpêdiya derfetên (mafê gihandina agahiyên giştî) ji bo her mirovekî kurd vedike!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Cebuano0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ქართველი0
中国的0
日本人0

الدولة الميتانية

الدولة الميتانية
ياسر شوحان
مدينة قل نظيرها في الجزيرة السورية، حملت أسماء عديدة لكن من أجمل ما أُطلق عليها “مدينة الينابيع” تلك هي مدينة سري كانيه.
تُعد مدينة سري كانيه أعرق مدن الجزيرة الفراتية، حيث يعود تاريخها للعهدين البابلي والآشوري ولها أهميتها التجارية وذلك لوقوعها على الطريق التجاري القديم كمحطة للقوافل فيما بين الموصل ومدن شمال غرب سورية كإنطاكية وحلب وصولاً إلى بلاد الشام الجنوبية.
تبعد سري كانيه مسافة 90 كم إلى الغرب من مدينة قامشلو على الحدود السورية التركية، ونظراً لكثرة الينابيع فيها فهي تشكل منابع نهر الخابور والذي ينتهي عند مدينة البصيرة حيث يصب في نهر الفرات.
تعددت الأسماء وتاريخها عريق
تعتبر المياه منذ أقدم العصور عامل الجذب الأهم للإنسان، فعليها تقوم الحضارات وبدونها لا يألف الإنسان منطقة أو يقيم فيها، وحيث أن هذه المدينة وفّرت المياه لمعظم مناطق الجزيرة السورية فلا بد أن تكون مقصداً للباحثين عن الراحة، حيث اتخذها السلطان صلاح الدين الأيوبي مقراً لراحته لمدة طويلة قبل وبعد معظم فتوحاته في الشمال السوري، ومن قبله كان الخليفة العباسي المتوكل يتخذها مصيفاً.
سُميت باسم واشو كاني وكانت عاصمة للدولة الحورية الميتانية التي نهضت في الشمال السوري خلال 1400 1500 قبل الميلاد، حيث أن هذه الدولة كان لها امتداد واسع شمل منطقة شمال الجزيرة السورية والشمال السوري من كركوك وحتى ساحل البحر الأبيض المتوسط، حيث ذكرها الكثير من المؤرخين، كما ذُكرت في الحوليات الآشورية والرُّقم البابلية، وقد ارتبط اسم هذه المدينة بحادثة تناقلها الآثاريون مثلما ذكرت في النصوص الميتانية، وهي أن ساوشتا تار الملك الميتاني 1440 قبل الميلاد جعل بوابة قصره من الذهب والفضة بعد أن استولى على هذه البوابة من مدينة آشور عندما كانت تحت نفوذه ثم ما لبثت أن أصبحت ضمن نفوذ الملك الحثي شابيلوليوما عام 1340 قبل الميلاد، حيث تعرضت للنهب، الأمر الذي أدى إلى ضعفها مما جعل الآشوريين يعدون العدة للتخلص من سيطرتها عليهم. ثم أُطلق عليها في اللغة السريانية اسم “رش عينا” وهي كما تبدو وبشكل واضح ترجمة حرفية لسري كانيه.
فيما يذكر الأديب عبد القادر عياش في بحثه “رأس العين مدينة الينابيع” أنها كانت عاصمة مملكة كبارا الآرامية، في حين دُعيت خلال الفترة الرومانية باسم رزان، وتعني كلمة رزان الرأس أو العنب، كما دُعيت أيضاً في الفترة نفسها باسم تودوزيو بوليس والذي من المرجح أنها نُسبت إلى الإمبراطور تيودوس الأول 347 395 م وبقيت حاملة لهذا الاسم عدة قرون . ثم أُطلق عليها “سري كانيه” وهي تسمية عائدة للغة الكردية ذات مقطعين، سري وتعني رأس وكانيه وتعني النبع. ومن الملاحظ تشابه الاسم مع التسمية الميتانية، فقد تكون التسمية واشو مشابهة للفظ المحوّر واسو أو راسو، فيما يتشابه اللفظ الكردي كانيه مع الميتاني كاني.
تأتي أهمية هذه المدينة من كونها مدينة حدودية بين الفُرس والرومان، كما تعد واحدة من أهم مراكز الثقافة الآرامية في الجزيرة السورية، وقد نبغ فيها علماء آراميون وسريان في العهد الروماني والعهد البيزنطي، وكانت مركز أسقفية يعقوبية إلى ما بعد العهد الإسلامي، حيث كان لها /11/ أسقفاً بين سنة 792 1199م .
كانت منطقة الشمال السوري منطقة مد حضاري لكافة الحضارات في تلك الفترة، كما كانت هذه المدينة وبسبب الحروب الدائرة بين الدولتين الفارسية والرومانية تسقط تارة بيد الرومان ومرة أخرى بيد الفرس، ولم يكن يصيبها من سيطرة إحدى الدولتين عليها سوى الأضرار، فقد ذكر المؤرخون السريان أن كسرى الثاني 590 628 كان قد تنازل للرومان عن رأس العين، ثم غزاها مرة أخرى القائد الفارسي أدهاماهان مرتين في سنة 578 وسنة 580م.
تُعد منطقة سري كانيه من المناطق ذات المياه الغزيرة والعيون النضّاخة ومنها عيون مياه عذبة وبعضها الآخر مياه كبريتية، وكانت تُعد عين الكبريت إحدى أشهر عيونها، وقلما يذكر مؤرخ مدينة سري كانيه إلا ويتطرق لجمال بساتينها وأهمية مدينتها وقدم حضارتها وشهرة عيون الماء فيها.
في عام 1129م استولى الصليبيون عليها وقتلوا قسماً كبيراً من العرب، لكنها لم تبقَ في أيديهم كثيراً، فخضعت للملك الناصر الأيوبي مع جملة ما آلت إليه من مدن كالرها والرقة وحرّان وسائر البلاد الشرقية، ويذكر المؤرخون أنها قد أصابها تعدٍ من قبل الخوارزمية مع عدد من مدن الجزيرة الفراتية، ثم غزاها التتار، وما كادت تنتعش حتى اجتاحها تيمورلنك في أواخر 1400م فاستباحها ودمرها مع قراها .
قدمت سري كانيه الكثير من المشاهير في شتى المجالات، وبما أنها كانت مركزاً من مراكز العلم والفكر، فقد أسهمت في الحركة العلمية في العهد العباسي مثل المحدّث أبو الفضل الراسي، والفقيه أبو الحسن التميمي والطبيب تقي الدين الرسعني المعروف بابن الخطاب والشاعر العباسي المشهور منصور النميري، وغيرهم كثير، كما نزلها الشاعر البحتري حوالي سنة 272 هجرية وكان قد بلغ من العمر ستاً وستين عاماً، وذلك بعد أن نُهبت أمواله في نصيبين، وقال بسري كانيه قصيدة كانت مرثية لغلامه قيصر، منها هذه الأبيات:
“ملامك، إنه عهد قريب
ورزء ما عفت منه الندوب
تعللني أضاليل الأماني
بعيشٍ بعد قيصر لا يطيب
تولى العيش إذ ولى التصابي
ومات الحب إذ مات الحبيب
أرثيه ولو صدق اختياري
لكان مكان مرثيتي نسيب
سقى الله الجزيرة لا لشيءٍ
سوى أن يرتوي ذاك القليب
فإن ست وستون استقلت
فلا كرت برجعتها الخطوب
لقد سرّ الأعادي فيّ أني
برأس العين محزون كئيب”
سري كانيه في كتابات الباحثين
في ربيع الأول من عام 580 هجرية زارها الرحالة الأندلسي ابن جبير وقال عنها: (إن الله فجّر أرضها عيوناً وأجراها ماء معيناً، فانسابت جداولها تنبسط في مروج خضر، تحف بها أشجار وبساتين، ماؤها أصفى من الزلال وأعذب من السلسبيل ويُصاد فيها سمك جليل، فيها رباط “تكية” خانق، وفيها دولاب يلقي الماء إلى بساتين مرتفعة عن مصب النهر، ولها جامعان حديث وقديم. كان مقامنا بها ذلك اليوم نزهة لم نختلس في سفرنا كله مثله).
أما الرحالة ابن حوقل فيقول عنها: (وكانت رأس العين مدينة ذات سور من حجارة، وكان داخل السور لهم من المزارع والطواحين والبساتين ما كان يقوتهم، لولا ما منوا به من الجور الغالب والبلاء الفادح، وفيها من العيون ما ليس ببلد من بلدان الإسلام). كما ذكرها ياقوت الحموي في كتابه معجم البلدان، ومما قاله: ( … وهي مدينة كبيرة مشهورة من مدن الجزيرة، وفيها عيون كثيرة عجيبة صافية..).
ومما لا شك فيه أن أهمية هذه المدينة جعلتها مقصداً للرحالة الذين كتبوا عنها، ووصفوها كثيراً في كتاباتهم، فنجد الجغرافي الإدريسي يصفها في كتابه نزهة المشتاق في اختراق الآفاق بقوله: (ورأس العين مدينة كبيرة فيها مياه نحو ثلاثمائة عين، ومن هذه المياه ينشأ معظم نهر الخابور) .
أما الاصطخري فقد ذكرها في كتابه المسالك والممالك: (ورأس عين الغالب عليها القطن، ويخرج منها زيادة على ثلاثمائة عين كلها صافية، فتجتمع مياهها حتى يصير منها نهر الخابور الذي يقع إلى قرقيسيا) أي أنه يصب في نهر الفرات عند مدينة البصيرة (قرقيسيا).
وحيث أنها منطقة أثرية نشيطة فقد جذبت علماء الآثار من كل صوب كالبارون المستشرق الألماني ماكس فون أوبنهايم عام 1899 حيث جاء قاصداً سري كانيه للتنقيب عنها بعد حصوله على موافقة التنقيب عام 1911 بفريقه الأخصائي من رسامين ومنقبين وأطباء وعمال، وبقي يعمل فيها ثلاث سنوات حتى عام 1913 فانقطع عن العمل نتيجة الحرب العالمية، ثم عمل حملة تنقيبية ثانية عام 1929، حيث عُثر على القصر الملكي فيها، كما تم نقل القطع الأثرية إلى حلب بثلاث عشرة شاحنة من شاحنات الخط الحديدي، وبعد أن أسس في برلين قاعة تل حلف وضع فيها اللُّقى الأثرية التي اكتشفها هناك، وأهدى نسخة جصية من تماثيل الواجهة لمتحف حلب حيث كان يزين واجهة المتحف.[1]
المراجع:
1 عياش، عبد القادر: راس العين مدينة الينابيع سلسلة مدن الجزيرة الفراتية في الإقليم السوري الجزء الرابع .
2 البحتري : ديوان البحتري تحقيق : حسن كامل الصيرفي دار المعارف مصر .
3 ابن جبير : رحلة ابن جبير دار بيروت للطباعة والنشر بيروت .
4 الاصطخري، أبو إسحق: المسالك والممالك دار صادر بيروت 2004 .
5 ابن الأثير الجزري: الكامل في التاريخ، تحقيق: أبو عبد القادر عبد الله القاضي دار الكتب العلمية 1987 .
6 الحموي، ياقوت: معجم البلدان دار صادر بيروت 1993 .
7 الشريف الإدريسي : نزهة المشتاق في اختراق الآفاق مكتب الثقافة الدينية 2002 .
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 875 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | ronahi.net
Gotarên Girêdayî: 6
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 14-12-2020 (4 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 93%
93%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 23-05-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( ڕۆژان نوری عەبدوڵڵا ) ve li ser 23-05-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( ڕۆژان نوری عەبدوڵڵا ) ve li ser 23-05-2022 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 875 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.154 KB 23-05-2022 Hejar KamelaH.K.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Keyaniya Kûmû(h)/ Koma/ Kowa
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Pirtûkxane
TEORÎYA HÎNKIRINA KURDÎ-KURMANCÎ
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Resul Geyik
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
KUBRA XUDO
Kurtelêkolîn
Rola rêberekî netewî ji bo gelê Êzidî
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
Kurtelêkolîn
Ayda Xidir Nebî û Xidir Eylas
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ

Rast
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
04-08-2024
Evîn Teyfûr
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
09-08-2024
Aras Hiso
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Babetên nû
Jiyaname
Resul Geyik
16-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
TEORÎYA HÎNKIRINA KURDÎ-KURMANCÎ
16-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Gai
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Jamuşvan
09-08-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  531,067
Wêne
  107,589
Pirtûk PDF
  20,018
Faylên peywendîdar
  100,988
Video
  1,471
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
303,155
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,915
هەورامی 
65,847
عربي 
29,357
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,077
فارسی 
8,979
English 
7,418
Türkçe 
3,605
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,483
Pусский 
1,133
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
45
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,576
Kurtelêkolîn 
4,908
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,124
Pirtûkxane 
2,716
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,524
MP4 
2,395
IMG 
196,596
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Keyaniya Kûmû(h)/ Koma/ Kowa
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Pirtûkxane
TEORÎYA HÎNKIRINA KURDÎ-KURMANCÎ
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Resul Geyik
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
KUBRA XUDO
Kurtelêkolîn
Rola rêberekî netewî ji bo gelê Êzidî
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
Kurtelêkolîn
Ayda Xidir Nebî û Xidir Eylas
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Dosya
Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Pirtûkxane - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Pirtûkxane - Kategorîya Naverokê - Edebî Pirtûkxane - Cureya Weşanê - Çapkiraw Pirtûkxane - PDF - Na Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Navên Kurdî - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.234 çirke!