Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
23-06-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
TAHARÊ BRO
23-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
ŞIVANÊ KURD Û KURDÊN ALAGOZ
22-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Derdê gel
22-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
12-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Cemal Nebez
12-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
11-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
11-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
07-06-2024
Sara Kamela
Partî û rêxistin
Xoybûn
04-06-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 518,729
Wêne 104,782
Pirtûk PDF 19,310
Faylên peywendîdar 97,587
Video 1,398
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Cemal Nebez
Pirtûkxane
Derdê gel
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê d...
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
مهاباد الجمهورية الموؤدة
Wêneyên dîrokî dewlemendiya netewî ye! Ji kerema xwe re, bi logokên xwe, nivîs û rengên xwe, nirxa wan kêm nekin!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

22-01-1946 يوم إعلان جمهورية مهاباد من قبل قاضي محمد

22-01-1946 يوم إعلان جمهورية مهاباد من قبل قاضي محمد
للكاتب محمد حبش كنو [1]

31 آذار مارس هي ذكرى إعدام سيد الشهداء قاضي محمد .
أبحث في دفاتر التاريخ ووثائق التراث لأحلل أسباب انهيار الجمهورية التي أنشأها قاضي محمد في مهاباد وكالعادة أبدو جاهزا لجلد الذات الكردية وتحميل الكرد كامل المسؤولية عن فشل تلك الجمهورية لكنني أتفاجأ بحقائق أخرى .
أتفاجأ بحجم التنظيم الذي أسسه الحزب الديمقراطي الكردستاني الإيراني وقتها وقد استنتجت بعد بحث طويل أن ذلك التنظيم هو ما أسست عليه الحركات الكردية فيما بعد منظومتها النفسية وشكلها التنظيمي بما فيها الحزب الديمقراطي الكردستاني العراقي وحزب العمال الكردستاني والتفرعات الأخرى للأحزاب الكردية و بالمختصر فإن شكل ذلك التنظيم كان يعتمد على ما يلي :

الإهتمام بالمرأة
أولت الجمهورية اهتماما كبيرا بالمرأة وأشركتها في جميع تشكيلات الدولة بما فيها التشكيلات الأمنية و العسكرية وكانت تلك خطوة رائدة في شرق أوسط منغلق وقتها فيما يتعلق بالمرأة خاصة لدى المجتمع الكردي نفسه وكان ذلك ثورة في عالم حقوق المرأة و منطلقا لدخول النساء إلى قوات البيشمركة والكريلا فيما بعد .

الإهتمام بالفنون والثقافات الحديثة
تم إنشاء أول مسرح كردي في عهد تلك الجمهورية و تطور المسرح الكردي بشكل مذهل وتم جلب آلة سينمائية متنقلة بين المدن والقرى لتعريف الناس بالحقوق الكردية وأهمية التعليم وتطوير وتحديث المجتمع من جميع النواحي وتم اعتماد أول نشيد كردي ما زال نشيدا لجميع الأطراف الكردية حتى الآن ولا نستغرب ذلك من مثقف مثل قاضي محمد كان يتقن الكردية والعربية والتركية والفارسية والفرنسية والإنجليزية والروسية ما جعله مطلعا على جميع ثقافات العالم .
الإهتمام الشديد بالتعليم
كانت لدى قاضي محمد قناعة راسخة بأن المجتمع الكردي لن يتطور ما لم يتعلم وما لم تتواجد فيه أجيال تتقن جميع الإختصاصات التعليمية لتطوير المجتمع ودفع عجلته إلى الأمام وبعد انهيار الجمهورية سار الملا مصطفى البرزاني على نفس النهج وبدأ بإرسال الشباب إلى الخارج ليدرسوا مختلف الإختصاصات ويكملوا تعليمهم حتى مستوى الدراسات العليا وقد تخرجت على إثر ذلك نخبة من المتعلمين والأكاديميين والدكاترة كانوا دعامة لتطوير إقليم كردستان بعد حصوله على الحكم الذاتي فيما بعد وهنا ننوه بالفاجعة التي تحدث حاليا في روجآفا من تضييق على طبقة المتعلمين أو تهجيرهم واعتماد الإدارة الذاتية على النخب الجاهلة داخل المجتمع وهو ما ينذر بكارثة على المدى البعيد .

الشكل المدني للحكم
استفادت جمهورية مهاباد من تجارب الثورات الكردية السابقة ورغم وجود نخب من رجال الدين والبرجوازية الكردية داخل نظام الحكم إلا أن الحكم كان مدنيا اشتراكيا وهو ما جعل الإقطاعيين الكرد يتخوفون من تبديد ثرواتهم وتوزيع أراضيهم على الفقراء والفلاحين وهو ما لم يكتمل نظرا لقصر عمر الجمهورية ( 11 شهرا ) وعلى العموم فقد كان شكل الحكم مدنيا يعتمد أفضل القوانين الحديثة ويحكم بالعدل والقانون خاصة إذا علمنا أن رأس الجمهورية نفسه كان قاضيا وحقوقيا في إيران قبل القيام بثورته .

الواقعية في الطرح حول دولة كردستان
حقيقة وخلافا لما يعتقده الكثيرون فإن مطالب قاضي محمد وطرحه لم يكن الإستقلال بكردستان بل كان يطرح نموذجا للحكم الذاتي داخل إيران خاصا بالمناطق الكردية ومنفصلة عن جمهورية أذربيجان التي أنشأت بالتزامن مع جمهورية مهاباد وفشلت المحاولة في كلا التجربتين ما يدل أن الطرح كان واقعيا يتماشى مع ظرف المرحلة ولا يعتمد أساليب الطرح العنيدة التي اعتمدتها الثورات السابقة بدءا بثورة عبيد الله النهري وانتهاءا بثورة الشيخ سعيد بيران .

الإنتاج الذاتي
كان لدى قاضي محمد قناعة تامة أن المجتمع الذي لا يأكل من عمل يده ليس مجتمعا حرا ولذلك اهتم بتطوير الزراعة والصناعة وتم اعتماد علم للجمهورية عليه صورة شمس في قلبه كرمز للنور والعطاء وصورة سنبلة قمح وقلم في تمازج جميل بين ثنائية التعليم والإنتاج الذاتي . في المحصلة يجب أن نعلم أن أسباب الإستمرارية كلها كانت موجودة لتلك الجمهورية الوليدة لولا تدخل القوى الإستعمارية وقتها فسوى بعض الأسباب البسيطة التي تشكو منها كل المجتمعات لم تكن هناك أسباب ذاتية لانهيار تلك الجمهورية و إلا فإن وضع الجمهورية كان أفضل من كل مجتمعات الشرق الأوسط في ذلك الوقت وعلى العموم فإن الدول الإستعمارية لم تكن تبني وتهدم الدول على أساس قوتها الذاتية من عدمها وإلا لما أنشأت دولا مثل الصومال وموريتانيا تشكو المجاعة منذ ولادتها وحتى الآن ولما أنشأت حديثا دولة مثل جنوب السودان ليست فيها أية مقومات للدولة ولا تقارن بوضع كردستان لا قديما ولا حديثا .

الدولة انهارت بسبب العامل الخارجي حيث كانت إيران محتلة في بعض أجزائها من بريطانيا والإتحاد السوفيتي ولأن جمهورية مهاباد كانت مدعومة من الإتحاد السوفيتي فقد تقرب ساسة إيران من بريطانيا التي ضغطت بدورها على روسيا لإنهاء هذه الجمهورية وعلى العموم فإن كل الداء الكردي تحمل بريطانيا جزءا من أسبابه منذ الثورات الأولى التي ساعدت بريطانيا أتاتورك في قمعها ومن ثم أتت تقسيمات سايكس بيكو التي لم تعط للكرد حتى اعترافا بوجودهم كبشر وبالمقابل دعمت بريطانيا كل التشكيلات الدينية المتطرفة في المنطقة منذ العشرينات حتى أصبحت اليوم غولا تلتهم الشعوب وتدوس على الناس بالشاحنات على مفارق الطرقات . أعدمت إيران قاضي محمد في ساحة جارجرا وهي نفس الساحة التي أعلن منها قاضي محمد جمهوريته ومنذ ذلك الوقت وتنتهج جمهورية المشانق ثقافة الإعدامات بحق الشباب الكرد وشاباتهم لكن الجذور التي ثبتتها مهاباد ترعرعت في الوجدان الكردي وأينعت فمهاباد أول جمهورية وأول علم وأول نشيد .
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 801 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | www.medaratkurd.com
Gotarên Girêdayî: 5
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 01-04-2019 (5 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Kategorîya Naverokê: Doza Kurd
Kategorîya Naverokê: Ramiyarî
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 97%
97%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 29-05-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Hawrê Baxewan ) ve li ser 30-05-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hawrê Baxewan ) ve li ser 29-05-2022 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 801 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.143 KB 29-05-2022 Hejar KamelaH.K.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Encamnameya Hefteya Wêjeyî ya sala 2024 an li bajarî Dêrikê
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Wergêra mirovê Kurd an wergêra dirûşma Kurdî
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Hevberkirina şaş a du kesayetiyên Kurd di pirtûka Jinên Navdar ên Kurd de
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Pirtûkxane
Derdê gel
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
Kurtelêkolîn
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI CIHÊ NASNAMEYÊ VE: TEMSÎLÊN WÊJEYÎ YÊN BAJARÊ AMEDÊ DI WÊJEYA KURDÎ YA NÛJEN DE
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Pirtûkxane
ŞIVANÊ KURD Û KURDÊN ALAGOZ
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
Yekemîn rasthatina min a bi Bedîuzzeman û şopînerên wî re
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Ferhad Merdê

Rast
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
11-06-2024
Burhan Sönmez
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Cemal Nebez
12-06-2024
Burhan Sönmez
Cemal Nebez
Pirtûkxane
Derdê gel
22-06-2024
Burhan Sönmez
Derdê gel
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
23-06-2024
Burhan Sönmez
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
23-06-2024
Burhan Sönmez
EZÎZÊ ÎSKO
Babetên nû
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
23-06-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
TAHARÊ BRO
23-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
ŞIVANÊ KURD Û KURDÊN ALAGOZ
22-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Derdê gel
22-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
12-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Cemal Nebez
12-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
11-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
11-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
07-06-2024
Sara Kamela
Partî û rêxistin
Xoybûn
04-06-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 518,729
Wêne 104,782
Pirtûk PDF 19,310
Faylên peywendîdar 97,587
Video 1,398
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Encamnameya Hefteya Wêjeyî ya sala 2024 an li bajarî Dêrikê
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Wergêra mirovê Kurd an wergêra dirûşma Kurdî
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Hevberkirina şaş a du kesayetiyên Kurd di pirtûka Jinên Navdar ên Kurd de
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Pirtûkxane
Derdê gel
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
Kurtelêkolîn
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI CIHÊ NASNAMEYÊ VE: TEMSÎLÊN WÊJEYÎ YÊN BAJARÊ AMEDÊ DI WÊJEYA KURDÎ YA NÛJEN DE
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Pirtûkxane
ŞIVANÊ KURD Û KURDÊN ALAGOZ
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
Yekemîn rasthatina min a bi Bedîuzzeman û şopînerên wî re
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Ferhad Merdê
Dosya
Şehîdan - Zayend - Nêr Şehîdan - Netewe - Kurd Cih - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Şehîdan - Cureyên Kes - Leşkerî Cih - Cih - Bajarok Cih - Bajêr - Xarpêt

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.204 çirke!