Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 524,614
Wêne 106,206
Pirtûk PDF 19,762
Faylên peywendîdar 99,338
Video 1,439
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
300,751

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,734

هەورامی 
65,720

عربي 
28,794

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,201

فارسی 
8,374

English 
7,162

Türkçe 
3,569

Deutsch 
1,456

Pусский 
1,123

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
84

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
20

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911...
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergê...
Weşanên
Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
Bir ilk: Şêxbizinîlerin Pîjok'u
Her bûyereke li seranserî welêt, ji rojhilat heta rojava û ji bakur heta başûr... Wê bibe çavkanî ji bo Kurdîpêdiya!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: Türkçe
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Bir ilk: Şêxbizinîlerin Pîjok'u

Bir ilk: Şêxbizinîlerin Pîjok'u
PîjokDergisi, unutulmaya yüz tutmuş bir hakikati, Şexbizinîleri bugüne taşımak için yola çıktı. Kürtçenin Şêxbizinî lehçesinde bir ilk olan PîjokDergisi'nin ekibi, 'Dilimiz ve kültürümüz yoğun bakımda', diyor ve harekete düşüyor. Kürt okura da onu yaşatmak kalıyor[1]
Şêxbizinîleri bilir misiniz? Ben de pek bilmezdim doğrusu ancak bir dergi ile tanışma fırsatı buldum. Aslında bir Kürt aşiret konfederasyonu. Kürdistan'ın tüm coğrafyasına yayılmış, Türkiye'nin batısında da başta Ankara Haymana olmak üzere birçok yere dağılmış. Şêxbizinîleri, Kürtçe'nin bir lehçesi olan Şêxbizinî lehçesini kullanıyor. Bütün bu unutulmaya yüz tutmuş hakikati tekrar bize hatırlatan PîjokDergisi oldu. Kürtçe için yeni bir soluk borusu daha açan Pijok, Kürt toplumunun kültür ve dil zenginliğine dair bir pencere açıyor. Ancak bu pencere kapanmak üzere olan bir pencere, zira dergi editörlerinin tabiri ile söylersek Şêxbizinî lehçesi yoğun bakımda. Genel yayın yönetmenliğini Onur Özdemir'in üstlendiği PîjokDergisi'nde Erhan Akbenli, Ramazan Cömert Tetik, Xamgeli Bane, Mustafa Başaran ve Perihan Yoğurtçu da yazılarıyla dergide yerini aldı.

Şêxbizinîler kimdir?
Şêxbizinîler ya da Güney Kürdistan’daki aynı aşiretten akrabaların tabiriyle ''Şêxbizeynîler'' kökleri Doğu Kürdistan’ın Kirmanşan ve İlam bölgelerine dayanan büyük bir Kürt aşiretidir. Aşiret adı bazı bölgelerde ''Şivan û Şexbizeyn'' olarak iki aşiret konfederasyonu olarak da zikredilmekte. Aşiret Federe Kürdistan Bölgesi’nde Taq Taq, Pirde, Çemçemal, Xaneqîn, Hewlêr ve Kerkük gibi bölgelerde dağınık şekilde yerleşmiş durumda. Türkiye'de ise özellikle Ankara Haymana bölgesinde yoğun bir şekilde varlar. Haymana mıntıkasının haricinde Sinop, Kastamonu, Bayburt, Amasya, Adapazarı, Çorum, Adıyaman ve Siverek gibi yerlerde halen varlıklarını muhafaza etmekteler.

Şêxbizinî ya da Şexbizeyn lehçesi aşağı Kürtçe olarak da ifade edilen Kürtçenin koluna girmektedir. Feylî Kürtçesinin Lek ağzına oldukça yakın bir lehçedir.

Zorla göçe tabi tutuldular
Hangi kentlerde yoğunluktalar, sadece Ankara’nın Haymana ve Polatlı ilçeleri, Sinop, Samsun, Bayburt, Konya gibi kentlerde mi yaşalar? Tabi ki hayır işte Şêxbizinîler ile ilgili kısa bir tarih özeti.

Aşiretin Haymana kolundakiler, yazılı fermanlara göre 1800’lü yılların başlangıcından itibaren Haymana’ya yerleşmeye başlamışlardır. Haymana'dan önce ise Diyarbakır, Urfa Siverek ve Elazığ Palu yaylalarında konakladıkları bilinmektedir. Bundan öncesinde ise Federe Kürdistan Bölgesi’nde, Bağdat merkezde ve Doğu Kürdistan’da ilk yerleşim yerlerinde yaşadıkları anlaşılmaktadır. Siverek ve Palu'da ne kadar süre kaldıkları tam bilinmemekle birlikte Kasr-ı Şirin anlaşmasından sonra buralara göç ettikleri tahmin edilmektedir. Bu bölgelerde takriben 70-100 sene kaldıkları düşünülmektedir.

Sözlü kültürde ya da yazılı belgelerde aşiretin zorla göçe tabi tutulduklarına dair bir bilgi mevcut değildir. Yaşanan göçlerin bu açıdan ekonomik nedenlerle olabileceği de tahmin edilmektedir. Osmanlı Devleti'nin Türkmen aşiretlerine de uyguladığı iskan politikasının bir sonucu olarak göçlerin meydana gelmiş olabileceği değerlendirilmeye değer bir husustur.

Aşiret kültürü devam ediyor
Şêxbizinîlerin yerleşim yerlerindeki ekonomik dayanakları tarım ve hayvancılıktır. Özellikle hayvancılık konusunda derin bir tecrübe birikimine sahiptirler. Bir rivayete göre meşhur Ankara keçisinin Haymana Kürt Şêxbizinîları tarafından yetiştirildikleri ifade edilmektedir.

Ankara şehir merkezinde ise aşiret mensuplarının büyük çoğunluğu meyve sebze ve balık ticareti ile meşguldür. Aşiret Kürt kültürünün temel dinamiklerini halen bünyesinde muhafaza etmektedir. Düğün ve cenaze merasimleri, akrabalık ilişkileri, sözlü edebiyat, kadın-erkek ilişkileri gibi konular büyük çoğunlukla geleneksel çerçevede kalmaktadır.

Pîjokbir ilk
Şêxbizinî Kürtçesi yukarıda da belirtildiği üzere Aşağı Kürtçe koluna girmektedir. Bu yönüyle Türkiye'deki Kürtler arasında azınlık tarafından konuşulan bir lehçedir. Aşağı Kürtçe lehçesinde bilinen yazılı metinler oldukça eski tarihlere dayandığı bilinmesine rağmen bu metinlere Türkiye Şêxbizinîlerinin aşinalığı çok azdır. Kirmanci lehçesinde bugün üretilen yazılı kaynak tatmin edici düzeyde olmasa da lehçenin geleceği açısından oldukça güven vermektedir. Ancak Şêxbizinî lehçesinde en azından Türkiye'de yaşayanlar arasında konuştukları dili yazıya dökebilen ve yazılı eser ortaya koyan olmamıştır. Bunu büyük eksiklik olarak gören PîjokDergisi'nin kurucuları, harekete geçme kararı alır.

'Varlık mücadelesi veriyoruz'
Diğer yandan, Kürtçenin herhangi bir lehçesindeki yazılı aşinalık ve birikim diğer lehçelerle de aşina olmak açısından büyük önem arz ettiğini düşünen Pîjokekibi, Kültür ve kimlik bilincine sahip her Kürt insanının üzüleceği en büyük şey dillerinin başına gelen ve halen devam etmekte olan felaket olacaktır. Zira okunmayan ve yazılmayan bir dilin şu günümüz dünyasında gelecek nesillere tevarüs etmesi mümkün değildir. Dominant dil ve kültür çok hızlı şekilde kendini kabul ettirmektedir. Bu durumu biz şöyle tarif etsek olur: dilimiz ve kültürümüz acil serviste hatta yoğun bakımda varlık mücadelesi vermektedir diyor.

Yaşamdan parçalar
İlk sayılarını temmuz ayında okurlarla buluşturan Pîjokekibi, Bu açıdan bakan biz birkaç arkadaş ilk etapta periyodik aralıklarla bir dergi fikri üzerinde uzlaştık. Dergimiz temel olarak sosyal, kültürel ve edebi bir içerikle çıkmaktadır. Halkımızın Kürtçe okur yazarlığını arttırmayı hedeflemektedir. İçinde şiirlerin yanısıra masallar, yaşanmış hikayeler, şarkıların tarihi, sosyal ve ekonomik yaşam ve tarihi konular yer alacaktır. Diğer Kürt lehçeleri ile kıyaslamalı yazıların da olması arzu edilmektedir vurgusu yapıyor.

Her ay raflarda
Artık bundan sonrası Kürt okurlara da, dolu dolu içeriği ve geniş yazar kadrosuyla bir tarihe yenide hayat veren PîjokEdebiyat Dergisi'ni okumak kalıyor. Aylık olarak raflarda yerini alacak Pîjokdergisine ulaşmayı unutmayın.
Ev babet bi zimana (Türkçe) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
Ev babet 746 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | Yeni Özgür Politika
Gotarên Girêdayî: 1
Dîrok & bûyer
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: Türkçe
Dîroka weşanê: 27-07-2021 (3 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Çand
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Turkî
Zimanê eslî: Tirkî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 97%
97%
Ev babet ji aliyê: ( Sara Kamela ) li: 22-06-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( ڕۆژان نوری عەبدوڵڵا ) ve li ser 22-06-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( ڕۆژان نوری عەبدوڵڵا ) ve li ser 22-06-2022 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 746 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.129 KB 22-06-2022 Sara KamelaS.K.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Ferhad Merdê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
AYNUR ARAS
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê

Rast
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
13-07-2024
Aras Hiso
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
13-07-2024
Sara Kamela
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Weşanên
Şerq û Kurdistan
17-07-2024
Burhan Sönmez
Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Babetên nû
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 524,614
Wêne 106,206
Pirtûk PDF 19,762
Faylên peywendîdar 99,338
Video 1,439
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
300,751

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,734

هەورامی 
65,720

عربي 
28,794

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,201

فارسی 
8,374

English 
7,162

Türkçe 
3,569

Deutsch 
1,456

Pусский 
1,123

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
84

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
20

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Ferhad Merdê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
AYNUR ARAS
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Dosya
Peyv & Hevok - Peyv - Nav Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Çand - Mamik - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Çand - Mamik - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Kurtelêkolîn - Cureya belgeyê - Zimanî yekem Kurtelêkolîn - Cureya Weşanê - Born-digital Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Jinan Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Gotar & Hevpeyvîn

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.625 çirke!