Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Şervanên Êzidî di sala 1909’an de ji Heleb, Erzirom û Kerkûkê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 522,497
Wêne 105,727
Pirtûk PDF 19,694
Faylên peywendîdar 98,583
Video 1,419
Pirtûkxane
Li ser hebûna malatê
Kurtelêkolîn
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQER...
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîr...
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî...
Jiyaname
Elî Şemdîn
خانا ايزي
Em agahiyan bi kurtî berhev dikin, ji aliyê tematîk û bi awayekî zimanî rêz dikin û bi awayekî nûjen pêşkêş dikin!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

د.خيري الشيخ

د.خيري الشيخ
د.خيري الشيخ


قبل الدخول في هذا البحث اود ان اتطرق الى معنى كلمة خان فهي كلمة معربة من الفارسية بمعنى البيت والتي اخذت من التركية بنفس المعنى والتي اخذت من السريانية او الارامية بمعنى المنزل او المحل واستخدمه العرب بمعنى موضع سكن المسافر كما يعني الفندق الصغير .وفي اللغة الايزدية الكرمانجية ايضا تعني المنزل او الغرفة او المكان ونقول خانيى من اي بيتي .
الموقع :خانا ايزي من المواقع الاثرية والدينية القديمة تقع شمال مدينة عين سفني حوالى 11كم وتبعد عن معبد لالش 1كم.
ومنذ عام 2015م وانا احاول ان اجمع اكبر قدر من المعلومات عن خانا ايزي :
1.في اللغة السومرية كلمةgal(كال) تعني العظيم و Lu الرجل لذا Lugal بمعنى الرجل العظيم اي الملك اي اله ,وكلمة اي بكسر الياء تعني البيت و كال تعني العظيم و زو(zu) ادات التملك لذا اي زو دا او ايزيدا تعني بيت الاله او معبد مثل معبد ايزيدا البابلي ل اله مدينة بورسيبا نابو ومعبد ايزيداكال اوايزاكيلا او ايزاايلا اي معبد الاله الاعظم مردوخ ابو الاله نابو في مدينة بابل هذا حسب ما كتبه الباحث جورج حبيب . وقد عثر في معبد ايزيدا على 13 لوحة من الاجر المنقوش تعود جميعها الى الى زمن الملك البابلي نبوخذنصر ومن احد هذه الالواح مكتوب عليه:انا نبوبلازام اشموصور ملك بابل وراعي معبدي ايزاايلا و ايزيدا.
2.يقول البروفسور البريطاني هاري ساكز(وليم فريدليك ساكز 1920 2005م)في كتابه ان البابليين قد بنوا معبدا كبيرا لالهتم في شمال الموصل وسمي باسم ايزيدا كيلا او ايزيد كال بمعنى بيت الاله العظيم .
لذا خانا ايزي هي الترجمة الكرمانجية لكلمة ايزيداكيلا اي خان (بيت ) ايزي (الله ) اي بيت ايزي الذي هو الاله الاعظم وهذا ما ايده الكثير من رجال الدين الايزديين وما يؤكد ذلك بقايا اثار السراج (القناديل)في خانا ايزي والمعلوم ان الايزدين يوقدون القناديل والفتائل في اماكن عباداتهم وكانت قناديل خانة ايزي توقد في نفس وقت قناديل لالش .
3.في كتاب معجم البلدان للاديب والشاعر والامام ياقوت الحموي والتي كتبت بين الاعوام 1220م 1224م يذكر في هذا الكتاب بان الشيخ عدي بن مسافر اسكن هو واتباعه في قرية ليلش القريبة مكن معبد لالش لذا كان هذا الخان يسمى ايضا خانا لالش .
4. احمد بن الخياط الموصلي (1800م 1890م) يقول في كتابه (ترجمة الاولياء في الموصل الحدباء)ان الشيخ عدي عندما قدم من الشام اتخذ من الخان الموجود مقرلسكن عائلته واتباعه في قرية كانت تسمى ليلش.
5.ابن المستوفي الاربلي 1169م 1239م يقول في كتابه( تاريخ اربل ) ان الشيخ حسن ابن شيخ عدي الثاني ولد في قرية شمال الموصل اسمها ليلش .
6.يقول الباحث جورج حبيب ان خانا ايزي استخدمت كقلعة محصنة في عهد الاشوريين .
7.يذكر بعض رجال الدين وبعض المعتمرين الايزديين بان سكان القرى المجاورة كانوا يطلقون على هذا الخان خانا ايزديا لان الايزديين كانوا دوما يهتمون بها ويزورونها ويوقدون السراج فيها ويسكنون فيها عندما يزورون لالش.
8.في مقابلة لي مع بير سعيد الخلمتكار في لالش وبديل بابا جاويش في 17/12/2005م في موقع خانا ايزي وبرفقة الصديق مراد جيجو حيث قال بان خانا ايزي كانت تستخدم لزوار والضيوف والحجاج لمعبد لالش حيث كانوا يباتون وياكلون وحتى الدبكات والرقصات الغير الدينية كانت تجري بالقرب من خانا ايزي .
وكان هناك حجر معين بين لالش والخان حيث ياتي سدن المعبد او احد القوالين ويقف على ذلك الحجر ويدعوا الموجودين في الصباح الى التوجه الى المعبد لسماع الاقوال الدينية ( بيتا جندي وبيتا سبي) او لحضور السماط (الاكلة الدينية المقدسة )وكذلك لحضور مراسيم السما ومراسيم الاعياد الجماعية وعيد اربعينية الصيف ثم يرجعون في المساء الى خانا ايزي للمبيت والسكن وذلك للحفاظ على الهدوء ونظافة المعبد حيث كان يمكث فيه الاولياء والخلمتكاريين ومن ثم سدنة المراقد والمزارات في معبد لالش .
9.ومن حيث التخطيط العمراني فكان تصميما مميزا في ذلك الوقت وبني من الحجر والجص والصخرات المنبسطة (تحت) وتم البناء يشكل هندسي على ستة اعمدة من الاحجار الكبيرة ولكل عمود حجر كبير بطول 240سم ومركب عليه حجر اخر طوله 50سم ليبلغ طول العمود حوالي 3متر وتترتب الاحجار بشكل اقواس على هذه الاعمدة بواسطة الجص ويتالف البناء من قاعتين كبيرتين وطويلتين مفتوحتان مع بعضهما من خلال باب طوله 280سم وعرضه 150سم .طول القاعة الاولى 20متر وعرضها من الامام 5متر وطول القاعة الثانية 20متر وعرضها 10متر وفي نهاية القاعتين توجد غرفة كبيرة مثلثة الشكل ويدخل اليها من القاعة الثانية عن طريق باب طوله 275سم وعرضه 165سم وهذه الغرفة المثلثة لها باب خارجي وكذلك تفتح الى غرفة اخرى طولها 8متر وعرضها 7متر وهذه الغرفة منقسمة الى قسمين بواسطة جدار فيه 5 نوافذ طول كل منها 170سم وعرضها 110سم . من الجهة الجنوبية للبناء توجد نافذتين كبيرتين طول الواحدة منها 380سم وعرضها 180سم وايضا خمسة نوافذ صغيرة طول الواحدة منها 65سم وعرضها 20سم .
منم الجهة الشرقية هناك باب للدخول الى الخان من القاعة الاولى طوله275سم وعرضه 167سم وكذلك توجد 6 نوافذ صغيرة تطل على القاعة الثانية طول الواحدة منها 65سم وعرضها 20سم
ان ارتفاع البناية من القاع الى السطح 7متر وعرض الجدار في كل الاتجاهات والغرف متر واحد .
المصادر:
1.من الانترنت حول ما كتب عن ما يخص البحث من الكتاب والباحثين.
2.من مقالة المرحوم الاستاذ ريسان حسن باسم خانا ايزي والمنشورة في مجلة لالش وقد ارسلها لي مشكورا الاستاذ كوفان ريسان حسن.
3.لقائي مع البير سعيد الخلمتكار وبديل بابا جاويش في معبد لالش في عام 2015م.
4.من بعض الرجال الدين والمهتمين بالشان الايزيدي مثل الاستاذ بير خدر سليمان والشاعر والمهتم بالشان الايزيدي شمدين سينو
الصور:
1.صور بعدسة كاميرتي الخاصة مع بير سعيد.
2.صور مخطط البناية وموقعها من مقالة المرحوم الاستاذ ريسان حسن .[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 359 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | http://www.bahzani.net/
Gotarên Girêdayî: 5
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 05-06-2021 (3 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Welat- Herêm: Başûrê Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 28-09-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( ئاراس ئیلنجاغی ) ve li ser 29-09-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hawrê Baxewan ) ve li ser 20-05-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet 359 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
Têkilîya Nefs û Bedenê
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya

Rast
Pirtûkxane
Li ser hebûna malatê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Li ser hebûna malatê
Kurtelêkolîn
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQERAYA TORANÎ Û STENBOLA ÎSLAMÎ DE (1918-1922)
03-07-2024
Burhan Sönmez
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQERAYA TORANÎ Û STENBOLA ÎSLAMÎ DE (1918-1922)
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
05-07-2024
Sara Kamela
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
05-07-2024
Sara Kamela
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Elî Şemdîn
Babetên nû
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Şervanên Êzidî di sala 1909’an de ji Heleb, Erzirom û Kerkûkê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 522,497
Wêne 105,727
Pirtûk PDF 19,694
Faylên peywendîdar 98,583
Video 1,419
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
Têkilîya Nefs û Bedenê
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Dosya
Enfalkirî - Partî - KDP Enfalkirî - Dereceya partiyê - Endam Enfalkirî - Cureyên Kes - Enfakirin Enfalkirî - Cureyên Kes - Çalakwanê siyasî Enfalkirî - Cureyên Kes - Qurbaniyên Enfalê Enfalkirî - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur Enfalkirî - Cihê jidayikbûnê - Mêrgesûr Enfalkirî - Qonaxên Enfalê - Nenas Enfalkirî - Netewe - Kurd Enfalkirî - Reh - Barzan

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.297 çirke!