Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Narin Gûran
09-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
09-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
04-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
04-09-2024
Sara Kamela
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
25-08-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Erdal Kaya
24-08-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Xelîlê Çaçan Mûradov
22-08-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Sîsa Mecîd
22-08-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mecîdê Silêman
22-08-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Şêrko Fatah
20-08-2024
Sara Kamela
Jimare
Babet
  535,140
Wêne
  109,148
Pirtûk PDF
  20,171
Faylên peywendîdar
  103,205
Video
  1,510
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,808
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,601
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,947
عربي - Arabic 
30,091
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,693
فارسی - Farsi 
9,284
English - English 
7,510
Türkçe - Turkish 
3,664
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,633
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
345
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
69
Español - Spanish 
53
Polski - Polish 
53
Italiano - Italian 
51
Հայերեն - Armenian 
50
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
26
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
18
Norsk - Norwegian 
17
Ελληνική - Greek 
15
עברית - Hebrew 
15
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Тоҷикӣ - Tajik 
7
Esperanto - Esperanto 
4
Čeština - Czech 
4
ქართველი - Georgian 
4
Catalana - Catalana 
3
Srpski - Serbian 
3
Kiswahili سَوَاحِلي -  
2
Hrvatski - Croatian 
2
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
Cebuano - Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
हिन्दी - Hindi 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,990
Kurtelêkolîn 
5,049
Şehîdan 
4,217
Enfalkirî 
3,285
Pirtûkxane 
2,746
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,247
Cih 
1,151
Belgename 
291
Wêne û şirove 
159
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
31,214
MP4 
2,488
IMG 
199,860
∑   Hemû bi hev re 
233,885
Lêgerîna naverokê
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna...
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere...
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BI...
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê ...
قدسية النار في الديانة الايزيدية
Mebesta me ew e ku em wek her gelî bibin xwedî bingeheke niştimanî û netewî.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي - Arabic
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

د.خليل جندي

د.خليل جندي
د.خليل جندي

قدسية النار في الديانة الايزيدية : د.خليل جندي
تعود قدسية النار عند أغلب الشعوب والحضارات القديمة إلى كونه ممثلاً للشمس على الأرض، أو تجلياً لإله الشمس في الكون. وأول معرفة الانسان للنار قبل ملايين السنين، كان من خلال مشاهدته لمقذوفات البراكين أو حدوث الصواعق من برق ورعد، أو اشتعال الغابات نتيجة الصواعق أثناء المواسم الحارة، بحيث كان الانسان البدائي يخاف خوفاً جماً من النار عندما كان يراه تلتهم الغابات والحقول من دون رحمة، ومن دون ان يتمكن هو التدخل والتحكم فيها، مما دفعه إلى الاعتقاد ان هنالك قوة غيبية وراء النار، وتخيل أن النار آلهة، فاتخذه معبوداً، كما عند العديد من المظاهر الطبيعية، وقدسه اما لطاهرته والانتفاع من حرارته أو اتقاء لشرّه، وبذلك اتخذ له طقوساً في مواسم معددة أو على مدار السنة. ولنا دلالات كثيرة بعبادة وتقديس النار تحتفظ بها أساطير وقصص أغلب الشعوب، نذكر منها وجود (نسكد) إله النار السومري-البابلي تحت الأرض (جورج حبيب ، اليزيدية بقايا دين قديم، بغداد 1978، ص 33.) ، وكان السومريين والبابليين عند بناء معبد جديد للالهة يشعلون النار في المساء ويقدمون القرابين، ويقومون بتطهير الموقع باشعال النار حول الأسس ورشها بالعطر، مع تنظيف المدينة واشعال النار حولها (دراسات في التاريخ وآثاره، مجلة جمعية المؤرخين الآثاريين في العراق، العدد 5، ص 21-22.) . وكان الكلدانيون يوقدون النيران للاله (شمش-شمس) في مدينة (سيبار Sipar) ولا تنطفي نيرانها تكريماً له (الدملوجي، فاروق، الالوهية في المعتقدات الوثنية، ج2، ص 11. وكذلك: جورج حبيب ، مصدر سابق، ص 32.). ويذكر هنا أيضاً اسطورة الإله (بروميثوس) الأغريقية لنقله النار من السماء إلى الأرض. كما اعتقد العرب في (العصر الجاهلي) أن النار أوسع العناصر خيراً وأعظمها جرماً وأشرفها جوهراً ( جاسم محمد شفيع، النار في المعتقدات العربية، مجلة التراث الشعبي، العدد الأول، السنة الخامسة 1974، ص 89. (مقتبس من كتاب: أحمد ملا خليل، من آذربيجان الى لالش، تحقيق وتعليق د. خليل جندي، سبيريز/دهوك 2006، ص 76)) . وكان إله السماء (شانغ تي) من أعظم آلهة الصين منزلة وقدراً (رشيد عليان وسعدون الساموك، الأديان، دراسة مقارنة، ص107.)، أما الشنتوية اليابانية كانت أحد أركان ديانتهم تقوم على “الايمان بأن النار مطهر”( فاروق الدملوجي، تاريخ الآلهة، الكتاب الثاني، ج1، ص 59) .
لا نجافي الحقيقة إذا قلنا ان قدماء الآريين هم أكثر المجموعات تعلقاً بعبادة وتقديس النار، فالنار مقدسة وهو العنصر الفاعل من هذا الكون لطرد الظلمة واحياء روح الانسان من الشرور، وان اشعال النار في العائلة يدل على الحياة وانطفائها يدل على الموت، لهذا نجد لوقتنا الحالي يقول الايزيديون لمَنْ تأتيه مصيبة “چرایێ وی ڤەمریا= chiraye wi vemirya) بمعنى: انطفأ نور مصباحه”. وعندما كان (السنجق- الطاووس) يتجول في القرى الايزيدية، وبعد انتهاء القوالين من تقديم المراسيم الدينية مساءً، كان يشعل مجموعة من الفتائل المصنوعة من القطن الممزوجة مع زيت الزيتون ويعطيها لأصحاب العوائل قائلاً لهم “هذا فتيل عائلتك المشتعلة”.
لقد عبد المجوس، ومن بعدهم الزرادشتيون النار، وبنوا له بيوتاً خاصة توقد فيها النيران المقدسة وتسمى “بيوت النيران”. وعبدت النار بشكل مباشر من قبل الشعوب الهندوايرانية بحيث أصبحت النار رمزاً للإله الهندي الأعظم (آكني- آجني)، النار تلك المادة الخالدة ومصدر الحياة. وقد خصصت الريغ فيدا، كتاب الهندوس المقدس، مجموعة أشعار الى النار (آجني) وإله المطر (اندرا). وكان الكهان لا ينفخون في النار بافواههم لئلا تنجسه بأنفاسهم. ومثَل النار عند الزرادشتية رمز آهورامزدا وتجلياته على الأرض، باعتباره رمز الطهارة والحرارة والفرح والمحبة، تشتعل في البيوت لطرد القوى الشريرة (الاهريمنية)، كما اعتقد الزرادشتيون أن أرواح الموتى (الفروهر) ترتاح وتفرح وتستأنس بها (الدملوجي، فاروق، مصدر سابق، ج1، ص 96. (مقتبس من: أحمد ملا خليل، مصدر سابق، ص 74)). ويعتقد أحمد ملا خليل بأن اسم (أهريمن) الذي توصفه الزرادشتية بإله الشرّ، مركب من كلمتين (آهر= النار) و (مان= الباقي) عكس الزائل، وبتركيب اللفظتين يصبح المعنى (النار الأزلي) أو (النار الخالد) لذا عبد المجوس القدماء النار لأنها رمز ل (أهريمن)، وحتى أن النار في الدين الزردشتي، حسب اعتقاده، رمز لأهريمن والشمس رمز لآهورامزدا، وإلا لماذا يحرم ولا يجيز لأشعة الشمس أن تقع على النار ؟(ملا خليل، أحمد، من آذربيجان إلى لالش، مصدر سابق، ص 76.) وهذا يدل على أن (اهريمن) ليس بإله للشرّ!
لن نبالغ إذا قلنا ان الايزيديون من بين أكثر المجموعات البشرية، إلى جانب الزرادشتيين والهندوس، التي تنظر بعين التبجيل والتقديس للنار في الوقت الحالي، فلا تخلو مناسبة وطقس ديني إلاّ ويشعل فيهاالنار من خلال المصابيح الزيتية (هلكرنا جرا) ممثل ورمز الشمس (ئاتون= روز) على الأرض. ففي معبد لالش، أقدس أماكن أتباع الديانة الايزيدية، تشعل الفتائل الزيتية يومياً عند المساء في وادي لالش، وأيام الأربعاء والجمعة والمناسبات في جميع المزارات الموجودة بقرى وقصبات الايزيدية إضافة إلى العديد من بيوت رجال الدين.
اشعال النار في معبد لالش يومياً (صورة رقم 2)
وفي الأعياد والمناسبات التي تقام في المعبد، خاصة عيد الجماعية وأربعانية الصيف والشتاء، يشعل النار”فتائل زيتية” في مصباح يطلق عليه (جَقَلْتو Chaqaltu) وسط باحة معبد لالش مع أداء رقصة السماع من قبل رجال الدين ودورانهم حول (جَقَلْتو) لثلاث مرات.
طقس السماع “سما” (صورة رقم 1)
اناء معدني يتقل فيه النار مع البخور تسمى (طاو-تاو)
ومن الجدير الإشارة إلى أهم وأعرق طقس يمارس لحد الآن تسمى (عيد بيلندا Belanda) عند ايزيدية العراق، و (عيد باتزمي Batizmi) لدى ايزيدية سوريا وتركيا وذلك في الأسبوع الأخير (25 كانون الأول) من كل عام، علماً تحتفل العديد من الشعوب الإيرانية بهذا العيد ويطلق عليه (يلدا)، كما يحتفل به المسيحيون باعتباره عيد ميلاد السيد يسوع، ويقول فاروق الدملوجي: ان المسيحيين اتخذوا يوم 13 أيلول من كل سنة، وهو يوم الاعتدال الخريفي، عيداً للصليب وامتاز هذا العيد بايقاد النيران ليلاً على سطوح الدور فيرقصون حولها ويقفزون من فوقها (الدملوجي، فاروق، مصدر سابق، ص 106.). إلاّ أن الواقع، وكما يؤكد فاروق الدملوجي وجورج حبيب، يعتبر 25 كانون عيد ميلاد ميثرا إله الشمس عند الديانة المجوسية قبل الزرادشتية، كما يعتبر عيد (ابوللو) إله اليونان في الاعتدال الخريفي وكلاهما إله النار.
يوجد نفس العيد في الديانة الايزيدية متطابقاً مع التاريخ الميثرائي 25 كانون الأول يعرف بعيد وصيام ايزي أو طاووس ملك، ويلي هذا عيد آخر باسم (عيد كوركا كا Gurga Ga) بمعنى (Guriya Ga)، أي “لهيب/أو شعلة الثيران” إذ كان الايزيديون يوقدون النيران عصر ذلك اليوم، وكان على الفلاحين أن يعبروا بثيرانهم من فوقها، وربة البيت تنثر الحلوى من زبيب وتمر مخلوطة مع حبات الشعير والقمح والبقوليات على الفلاح وثيرانه وسط فرحة صغار وشباب القرية، إيذاناً بانتهاء موسم الحرث وتسليم الحبوب إلى الأرض بانتظار نموها وحصادها وجني محصولها للموسم القادم! بمعنى أن تلك الأعياد والطقوس مرتبط بحركة الطبيعة والتغيرات المناخية والعملية الزراعية.
فلاح يجمع نبتة سريعة الاشتعال تسمى “رَشك” لاشعالها في طقس (بيلندا)
نار عيد بيلندا (عيد كوركا كا Gurga Ga)
أما كلمة (بيلندا- بيلنده) المطابقة لعيد الصليب المسمى (بيت يلده) إذ يشعلون النيران في عصر يوم قبلها ويقفزون من فوقها ويطرحون فيها الزبيب والتمر ويأكلونها مشوية (ملا خليل، أحمد، مصدر سابق، ص 79.). ويعتقد الايزيديون أنه يوم ميلاد ايزيد، أو يوم طاووس ملك وميلاد الشمس، وهذا يطابق يوم ميلاد يسوع المسيح وولادة ميثرا. كما يعتقد الايزيديون أن (بيلنده) هو عيد الأموات، فتأخذ ربات البيوت ما تتوفر لديهن من مأكولات وأضاحي إلى قبور أمواتهن. وأنا مع رأي وتحليل الكاتب أحمد ملا خليل بأن (بيلنده) تعني الولادة، وأنها مركبة من كلمتين (بوون = الولادة = الوجود) و (هلدا= الارتقاء والعلو)، لأن الشمس- ميثرا تشرع بالنهوض والاعتلاء يوم 25 كانون الأول، وهو يوم تخلصها من قبضة أهريمن (إله النار)، وهو رمز ولادتها ويوم ميلاد ميثرا.
أما لفظة (هه تاو- هه تاف – طاف-Hetav- Tav ) الكرمانجية، فالبرغم من علاقتها ظاهرياً ب (آفتاب) الفارسية، فهي في الحقيقة رمز الإله السومري (اوتو) إله الشمس الذي قُدس لمئات السنين قبل عصر الكتابة كما عبد سكان البلاد العليا (سوبارتوم) وأنهم اشتهروا باسمه المحلي (هوري- خوري). لذا لا ريب في تدرج لفظة (آهر، آور، آكر= النار) الكردية من ذهنية هندية أوروبية تواجد أصحابها في البلاد العليا منذ العصر السومري -الأكدي حيث عبرت أجيالها عن هذا الإله فيما بعد برمز (آهورا) إله النور والحكمة (د. جمال رشيد أحمد، دراسات في بلاد سوبارتوم، بغداد 1984، ص 13. وكذلك أحمد ملا خليل، مصدر سابق، ص 79.).[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 393 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | http://www.bahzani.net/
Gotarên Girêdayî: 14
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Lêkolînewe
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 29-09-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( ئاراس ئیلنجاغی ) ve li ser 29-09-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hawrê Baxewan ) ve li ser 20-05-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet 393 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.120 KB 29-09-2022 Hejar KamelaH.K.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Jiyaname
Erdal Kaya
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
Kurtelêkolîn
Şêwekar Rojîn Hac Husên pêşangekehe tabloyan li Hewlêr vekir
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Kurtelêkolîn
Trajediya windakirina jinên Êzidî metirsîdar e
Pirtûkxane
KURDGALNAMEK (KURDBÊJNAME) GENCÎNE Û ŞAHKAREKE HÊJA YA DÎROKA KEVN A KURD Û BELUÇAN، Cild: I
Pirtûkxane
TEORÎYA HÎNKIRINA KURDÎ-KURMANCÎ
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Temteman
Pirtûkxane
NÛÇEGIHANIYA ZAYENDA CİVAKÎ
Kurtelêkolîn
Rewşa dijwar a perwerdeyê di nav kêmîneya êzîdî ya Şengalê de
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Nifûsa êzîdî ji biryara bidawîkirina mîsyona UNITAD li Iraqê bi fikar e
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Jiyaname
Resul Geyik
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
FERHENGOKA NÛÇEGIHANIYA ZAYENDA CIVAKÎ

Rast
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
09-08-2024
Aras Hiso
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
09-09-2024
Sara Kamela
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
09-09-2024
Sara Kamela
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
Babetên nû
Jiyaname
Narin Gûran
09-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
09-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
04-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
04-09-2024
Sara Kamela
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
25-08-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Erdal Kaya
24-08-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Xelîlê Çaçan Mûradov
22-08-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Sîsa Mecîd
22-08-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mecîdê Silêman
22-08-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Şêrko Fatah
20-08-2024
Sara Kamela
Jimare
Babet
  535,140
Wêne
  109,148
Pirtûk PDF
  20,171
Faylên peywendîdar
  103,205
Video
  1,510
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,808
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,601
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,947
عربي - Arabic 
30,091
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,693
فارسی - Farsi 
9,284
English - English 
7,510
Türkçe - Turkish 
3,664
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,633
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
345
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
69
Español - Spanish 
53
Polski - Polish 
53
Italiano - Italian 
51
Հայերեն - Armenian 
50
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
26
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
18
Norsk - Norwegian 
17
Ελληνική - Greek 
15
עברית - Hebrew 
15
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Тоҷикӣ - Tajik 
7
Esperanto - Esperanto 
4
Čeština - Czech 
4
ქართველი - Georgian 
4
Catalana - Catalana 
3
Srpski - Serbian 
3
Kiswahili سَوَاحِلي -  
2
Hrvatski - Croatian 
2
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
Cebuano - Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
हिन्दी - Hindi 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,990
Kurtelêkolîn 
5,049
Şehîdan 
4,217
Enfalkirî 
3,285
Pirtûkxane 
2,746
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,247
Cih 
1,151
Belgename 
291
Wêne û şirove 
159
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
31,214
MP4 
2,488
IMG 
199,860
∑   Hemû bi hev re 
233,885
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Jiyaname
Erdal Kaya
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
Kurtelêkolîn
Şêwekar Rojîn Hac Husên pêşangekehe tabloyan li Hewlêr vekir
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Kurtelêkolîn
Trajediya windakirina jinên Êzidî metirsîdar e
Pirtûkxane
KURDGALNAMEK (KURDBÊJNAME) GENCÎNE Û ŞAHKAREKE HÊJA YA DÎROKA KEVN A KURD Û BELUÇAN، Cild: I
Pirtûkxane
TEORÎYA HÎNKIRINA KURDÎ-KURMANCÎ
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Temteman
Pirtûkxane
NÛÇEGIHANIYA ZAYENDA CİVAKÎ
Kurtelêkolîn
Rewşa dijwar a perwerdeyê di nav kêmîneya êzîdî ya Şengalê de
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Nifûsa êzîdî ji biryara bidawîkirina mîsyona UNITAD li Iraqê bi fikar e
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Jiyaname
Resul Geyik
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
FERHENGOKA NÛÇEGIHANIYA ZAYENDA CIVAKÎ
Dosya
Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Kurtelêkolîn - Cureya belgeyê - Zimanî yekem Kurtelêkolîn - Cureya Weşanê - Born-digital Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Rexneya Siyasî Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Raport Kurtelêkolîn - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 1.218 çirke!