Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 525,707
Wêne 106,460
Pirtûk PDF 19,790
Faylên peywendîdar 99,665
Video 1,449
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,349
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,756
هەورامی 
65,744
عربي 
28,846
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,307
فارسی 
8,547
English 
7,168
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,869
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
2,990
Pirtûkxane 
2,705
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,228
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
132
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergê...
Weşanên
Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
BELLEĞİN TEORİSİ
Kurdîpêdiya projeya herî mezin a arşîvkirina zanîna (agahiyên) me ye..
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: Türkçe
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

BELLEĞİN TEORİSİ

BELLEĞİN TEORİSİ
Rivayet edilirki , Büyük İskender hocası Aristotales ile sohbet ederken, ona sormuş: ''bir ülkeyi tamamen yokedebilmek için ne yapmalı, Aristotales ise cevap olarak: kütüphaneleri yakmalı demiş. Rivayet bu, ne kadar doğru, bilinmez ama İskender, Pers şehri Persepolis'i ele geçirdiğinde, ilk olarak şehrin kütüphanesini yakmış. Yine İskender'in kurduğu kent İskenderiye'de M.Ö. 3. yüzyılda kurulan ve kaynaklara göre 900 bin cilt el yazması barındırdığı rivayet edilen kütüphane de yakılıp yıkılmıştır. Yakanların kimliği ise hala muamma ve tartışma konusudur. Böyle kütüphaneler bir kültür mirasıdır ve belleğin önemli bir halkasını oluşturur. Zira bir toplumu yok etmenin en iyi yolu kültürünü yoketmektir. Geçmişi olmayan bir toplumdan bahsedilemez. Tarihte egemen uluslar zaptetikleri ulusların kültürlerini yoketmek için tarihi eserlerini, kütüphanelerini, evlerini yakıp yıkmışlar. Yıkılan değerlerin yerine de, kendi değerlerini inşa etmişler. Bunun bir diğer adı nereden bakarsak bakalım 'asimilasyondur'. Biz #Kürtler#e tanıdık gelen bir tarih aslında 'istila tarihi'. Yıllarca yakılıp yıkılan köyler, yasaklanan, engellenen kitaplar, kasetler, engellenen ibadetler, unutturulmaya çalıştırılan bir dil sanırım bir kültürün nasıl yokedilmeye çalışıldığının genel örnekleri olacaktır. Biz Kürtler hala arşivleme sorunları ile uğraşırken, bir yandanda tarihimizin bize emanetlerini, istiladan kurtaramamaktan dolayı gözyaşı döküyoruz. Hasankeyf'imiz, #Dersim# ziyaretlerimiz, yazılamayan kitaplarımız, söylenemeyen şarkılarımız…

Peki her toplum için önemli olan bellek, biz Kürtler için neden daha çok önemlidir ? Bu sorunun yanıtını hiç yoruma girmeden Kültür bilimcileri olan Jan ve Aleida Assmann'ın bellek teorilerinde arayalım. Jan Assmann'a göre toplumlara ait bir bellek yoktur, ama toplumlar üyelerinin belleğini belirler. En kişisel anlar bile sadece sosyal grupların iletişimi ve etkileşimi üzerinden oluşur. Sadece başkalarından öğrendiklerimizi hatırlamayız, aynı zamanda onların anlattıklarını, anlamlı diye vurguladıklarını ve yansıttıklarını da hatırlarız. Herşeyden önce başkaları tarafından sosyal açıdan belirlenmiş anlamları bağlamında algılarız. Çünkü 'farkındalık' olmadan hatırlamak mümkün değildir. Şimdi bellekleri ayrı ayrı kategorilerde tek tek inceleyelim.

Sosyal bellek
Sosyal bellek araştırmalarının yaratıcı olan Sosyolog Maurice Halbwachs özellikle 12 ve 25 yaşları arasındaki bireylerin belleklerinin alım kapasitelerinin daha güçlü olduğunu ve bu yaşlar arasında yaşadıkları deneyimlerin, bütün kişisel gelişmelerinde önemli bir etki bıraktığını belirtir. Bireysel bellek sadece kendi kısıtlı sürecinde değil aynı zamanda ileriki kuşakların bellekleri içinde bir ufuktur. Bir kere edinilen kuşak kimliği artık değiştirilemez. Halbwachs'a göre sosyal olmayan hiçbir bellek yoktur, insan ne hatırlıyorsa, hatırlanan şeyler başkalarının anlatımları ve hatırlamaları ile bağlantılıdır. Halbwachs indüviduel bir belleğin olmadığını söyler, belleğin bütün formları sosyal bağlantılıdır.

Her 'ben' her zaman kendi kimliğinin önemli temellerini taşıyan bir 'biz' ile bağlantılıdır. Bireyin dahil olduğu değişik 'biz-grupları' heterojen bir üyeliğin yelpazesini yansıtır. 'Biz-gruplarına' dahil olmak istemsizdir. Şöyleki hangi aileye dahil olacağımızı yada hangi kuşağa, hangi etniğe dahil olacağımızı kendimiz seçemeyiz. İnsanın doğumundan sonra kendi yetenekleri ve ilgi alanlarına göre dahil oldukları üyelikler vardır. Bir koroda şarkı söylemek, politik bir partiye üye olmak gibi. Bunların tamamı kişisel istemlere göre gelişir. Aile ile arkadaş gibi küçük 'biz' gruplarında ve ulus gibi büyük 'biz 'gruplarında hatırlama, hatırlanacak olan olguların bıraktığı duygusal izlere bağlıdır. Bellleklerde seçilen hatırlamalar bireylerin aidiyetini, grupların kimliğini güçlendirir. Bir toplumun hafıza dinamikleri nesillerin değişimleri ile belirlenir. Her kuşak değişiminde ( yaklaşık 30 yıl süren) bir toplumun bellek profili belirgin olarak diğer kuşağa kaydırılır. Kuşak değişimi dönüşüm ve belleklerin yanilenmesi açısından çok önemli bir anlam taşır. Ayrıca üzücü ve travmatik hatırlamaların sonraki kuşakların üzerine olan etkisinde de büyük rol oynar. (önceden işlenmiş suçların, gelecek nesiller tarafından kabul edilmemesi, kürtlerin mücadele örneği)

Kollektif bellek
Kollektif bellek kavramı Halbwachs tarafından 1920'lerde kullanıldığından bu yana içinde her zaman çelişki ve yanlış anlamaları barındırır. Halbwachs sosyal belleği mistik bir katılıma değil de, anlatımlara, canlandırmalara ve değişimlere dayandırır. Kısacası iletişimlerden oluştuğunu ifade eder. Sosyal belleğin yanında bir de kollektif bellek vardır ki temelini iletişimsel alışverişlerden değilde, kültürel sembol ve simgelerden alır. Halbwachs bu terimle bir grubun belleğini kasteder. Tabi bunun içerisine sadece onların bilgileri değil, onların dünyaları ve geçmişlerinin anlamları da dahildir. Kollektiv bellek evrensel tarihsel bir bellek değildir. Bir kollektife, bir topluluğa ve topluma bağlıdır. Yani bağlı olduğun grubun ortak belleğini taşırsın. Grup dağılırsa , kollektif bellekte kaybolur. Sosyal bir grup kollektif bellek olmadan varolamaz ve ikiside birbirine bağımlıdırlar. Bir grubun bireyleride kollektif belleği etkiler. Çünkü onların seçici kararları, hangi olayların bağlı bulundukları grup için önemli ve anlamlı olduğunu belirler. Buna göre neyin kollektif belleğe alınacağı belirlenir. Kollektif bellek tartışmalarına katılanlardan biride yazar Susan Sontag'tı. Sontag kollektiv belleğin olmadığını ve her belleğin bireysel olduğunu ve yenilemeyeceğini savunur. O'na göre bellek ait olduğu insanla birlikte ölür. Kollektiv bellek olarak bilinen ne varsa hatırlamalara dayalı değildir, bilakis bir sözleşmedir: ki önemli olan, bu tarihi belleğimize yerleştiren görüntüye dayalıdır. Ideolojiler kendi gerçeğinin görüntü arşivini yaparlar. Onlar düşüncelerin genel anlamlarını çoğaltan temsili görüntüler içerirler ve buna bağlı olarak öngörülebilir düşünce ve duygulara neden olurlar. Aleida Asmann'ın Sontag'ın bu düşüncelerini şöyle yorumlar: Sontag'a göre bir toplum bir iradeye bağlı kalmaksızın karar verebilir. Bir toplum bir ruhları olmadan düşünebilir, dilleri olmadan konuşabilir (buradaki dil biyolojik dil anlamında belirtilmiştir) ama bellekleri olmadan hiç birşey hatırlayamazlar. Sontag kollektif bellek yerine ideolojilerden bahseder. Kollektif bir bellek için fotoğraflar ve politik semboller önemlidir. İdeolojiler insan belleği üzerinde, onlar için belleği avantajlı bir yöne götüren güçlü bir manupulatif karakter oluştururlar. Onların öncelikli düşüncelerine göre öncelikli iletilmesi gereken görüntü ve sembollerin etki gücünü politik gereklilikler için kullanırlar.

Kollektif ve sosyal bellek arasındaki farklar
Sosyal bellek ile kollektif bellek arasındaki en önemli farklılık, sosyal belleğin kısa ömürlü olmasıdır. Sosyal belleğin tersine kollektif bellek stabildir ve uzun zaman aralığında varlığını sürdürür. Kalıcı ve kalıcı olmayan bellek arasındaki bu farklılıklar bellek araçlarına bağlıdır. Sosyal belleğin en önemli aracı konuşmadır.Bu bellek kominikatif alışveriş ile hayat bulur. Sosyal bellek grupların deneyimleri ve onların alışverişleri kadar vardır. Taşıyıcının ölümü halinde her defasında kaybolur. Bunun tam tersine kollektif bellek daha güçlü bir formdadır. Kollektif bellekte mental görüntüler İkonlara, anlatımlar, ikna güçleri ve duygusal etki güçlerinin yüksek olduğu mitlere dönüşür. Onların ne kadar kuşaklara aktarılacağı grupların hedefleri ve ihtiyaçları ile belirlenir. Devamlılıkları taşıyıcıların ölümlerine bağlı değildir.

Kültürel bellek
Bellek sadece sosyal değildir aynı zamanda kültüreldirde. Sosyal ve kollektif belleklerin yanısıra kültürel bellek adı verilen bir bellektende sözedilebilir ve bu bellek uzun vadeli bir bellektir. Aleida Assmann kültürel belleği fonksiyon ve depolama belleği adı altında iki bölümde inceler. Depolama belleği kültürel bir arşivdir ve belli bir oranda eski çağlardan kalma material kalıntılarını saklar. Depolama belleğinde saklanan belgeler foksiyon belleği tarafından seçilir, değerlendirilir, yorumlanır ve yayılır. Depolama belleği bir nevi koruma sistemidir, fonksiyon belleği ise tartışma sürecini oluşturarak, depolanan materyali hazırlar ve unutma sürecini engeller. Depolama belleğine arşivleri, fonksiyon belleğine ise müzeleri örnek verebiliriz. Belleğin bu iki formu kültürel bellek için önemlidir.
Kültürel bellek bir bireyin hatırlamalarından oluşmaz. Bilakis metinler, semboller, görüntüler ve olgularlardan oluşur. Kültürel bellek Kütüphane, okul, tiyatro, kilise,cami, sinegog gibi kurumlara, molla, papaz, haham,şeyhler gibi temsilcilere ihtiyaç duyar. Kurumlar, medya ve spealistler olmadan kültürel bir bellek imkanlı değildir. Kültürel bellek aralıksız bir bakıma ihtiyaç duyar. Bundan dolayı manipule edici ve yok edilebilirdir. Kültürel bellek bize yaşam ufkumuzun ötesinde ölümsüz bir mekan bırakır. Assmann'a göre sınırlı yaşam bilgilerleriyle başedebilmemizi sağlar.
Sonuç
Bir toplumun varlığını sürdürebilmesi için belleğinin olması gerekir. Belleksiz bir toplumun varlığı sözkonusu bile olamaz. Belleğin korunması için inançların yaşatılması, tarihi yapılarının korunması, kütüphane, tiyatro ve okullarının olması gerekir. Sözli kültürünün devam ettirilmesi, görsel arşivlerinin olması gerekir. Bu daha çok film demektir. İşte bunların hepsine biz Kürtler'in ihtiyacı var. [1]
ELİF SONZAMANCI
Ev babet bi zimana (Türkçe) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
Ev babet 443 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | elifsonzamanci.blogspot.com
Gotarên Girêdayî: 4
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: Türkçe
Dîroka weşanê: 18-08-2012 (12 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Çand
Kategorîya Naverokê: Raport
Welat- Herêm: Tirkiya
Ziman - Şêwezar: Turkî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Sara Kamela ) li: 17-11-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Burhan Sönmez ) ve li ser 18-11-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Burhan Sönmez ) ve li ser 17-11-2022 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 443 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.169 KB 17-11-2022 Sara KamelaS.K.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Cihên arkeolojîk
Dalamper

Rast
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
13-07-2024
Sara Kamela
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Weşanên
Şerq û Kurdistan
17-07-2024
Burhan Sönmez
Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Ishaq Iskotî
Babetên nû
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 525,707
Wêne 106,460
Pirtûk PDF 19,790
Faylên peywendîdar 99,665
Video 1,449
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,349
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,756
هەورامی 
65,744
عربي 
28,846
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,307
فارسی 
8,547
English 
7,168
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,869
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
2,990
Pirtûkxane 
2,705
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,228
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
132
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Dosya
Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Peyv - Nav Şehîdan - Cihê jidayikbûnê - Şirnax Şehîdan - Netewe - Kurd Şehîdan - Partî - PKK Şehîdan - Zayend - Nêr

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.437 çirke!