Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
12-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Cemal Nebez
12-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
11-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
11-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
07-06-2024
Sara Kamela
Partî û rêxistin
Xoybûn
04-06-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Şukrî Muhemmed Sekban
04-06-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Pêşewa Qazî Mihemed, tevî çend serkirdeyên Komara Mahabadê, 1946
02-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Sê şehîd ji kesayetiyên navdar ên Komara Mehabadê Qadî Mihemed, Seyf Qadî û Sadrî Qadî
02-06-2024
Aras Hiso
Cih
Qumlix
02-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 518,388
Wêne 105,184
Pirtûk PDF 19,478
Faylên peywendîdar 97,479
Video 1,394
Kurtelêkolîn
DESTPÊKA ROMANA KURDÎ
Kurtelêkolîn
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI ...
Kurtelêkolîn
Yekemîn rasthatina min a bi...
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Cemal Nebez
(طاووس ملك) كما نفهمه أيزيديا
Kurdîpêdiya projeya herî mezin a arşîvkirina zanîna (agahiyên) me ye..
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

ميرزا حسن دنايي

ميرزا حسن دنايي
الكاتب #ميرزا حسن دنايي#

ليس من السهل التطرق إلى موضوع #طاووس ملك# في ظل الكثير من سوء الفهم وقلة المعرفة في مجتمعنا كما في المجتمعات المجاورة لنا، ولكنني استند في تفسيري حول طاووس ملك على ثلاثة جوانب؛ أولها روحي وديني-فلسفي، والثاني تاريخي ولغوي، والثالث خلط المفاهيم حول طاووس ملك بالمقارنة مع المجتمعات المجاورة.

- ففي الجانب الروحي والديني والفلسفي، لابد أن نعرف أن الديانة الإيزيدية لديها نظرة خاصة عن الخالق أو الإله الأعظم خودي أو أيزي، فهو الإله الواحد الأحد الذي خلق نفسه ثم خلق الكون بكل جوانبه، ولأن خودي هو الإله المطلق فهو خالق الخير والشر، لهذا ليس هناك ملاك شرير ولا ملاك عاصي، كما أن الله لديه 1001 لقب، ففي نص ديني يقول:
Sultan Êzî bi xwe pedşa ye
Hezar û yek nav li xwe danaye
Navê mezin her Xweda ye
الترجمة:
سلطان ايزي هو الإله
سمى نفسه بألف اسم واسم
الاسم الأعظم هو خودا

وإذا ما راجعنا نص ديني آخر عن تسميات أو ألقاب هذا الإله الأعظم خودي، فسوف نجد نصاً مهماً جداً، يوضح مكانة طاووسي ملك، حيث يقول النص:
Êzî, û Tawisî Melek û Şîxadî yekin
Hûn me’niya jêk mekin
Ew zû miraza hasil dikin
الترجمة:
أيزي وطاووسي ملك وشيخادي واحد
لا تفصلوه المعاني عن بعضها
هو الذي يحقق الأماني

وبما أن الديانة الإيزيدية تؤمن بتناسخ الأرواح فهي أيضاً تؤمن بتعدد صور الألوهية، لهذا يعتقد أتباع الديانة الإيزيدية أن هناك درجات أو مراتب يظهر فيها خودي، (مرتبة مطلقة، مرتبة مع الملائكة، ومرتبة مع الكون أو الأرض).

وهي كلها ضمن صفاته الألف: فتارة هو أيزي، حينما يكون الأمر متعلقاً بالسماء وألوهيته السمائية (في مكان آخر أيضا إله الشمس)، وفي صفته الثانية هو إله أو ملك الملائكة طاووس ملك، وفِي صفته الأخيرة المرتبطة بالأرض فهو آدي، وهنا يجب التنويه بأن كلمة أدي وشيخادي لا تعني الشيخ عدي بن مسافر، فالإيزيدية دائماً تتحدث عن ألوهية فلسفية متجلية بمعزل عن القديسين الذين ظهروا في تاريخهم، فهناك شيخ حسن، الإنسان، وهناك شيخسن الملاك المرتبط بالقمر، وهناك شيخ شمس الإنسان، وهناك شيشمس الملاك المرتبط بالشمس، (له علاقة أخرى مع شمشي ادد) -في العهد الأشوري، لا مجال لذكره هنا.

والخلاصة أنه من الناحية الفلسفية خودي وأيزي وطاووسي ملك كلها صفات لله سبحانه وتعالى في المفهوم الإيزيدي.

- وفي جانب أو الناحية التاريخية واللغوية؛ فإن كلمة طاووس (تاوس) جاءت من لفظ في اللغة البهلوية (استخدمها الشمسانيون قديماً)، وأيضا استخدمت في اليونانية، ولا تعني الكلمة (طائر الطاووس)، وإنما جاءت من كلمة (تيوس)، التي تعني الإله، وطاووس ملك، أو تاوس ملك - لكون حرف طاء غير موجود في الكورمانجية -، يعني إله الملائكة.

وهنا يجب القول إن الزرادشتية التي انشقت عن الإيزيدية (الشمسانية)، كسرت مبدأ وحدانية إله الشمس (الذي يتجلى فيه أيزي وطاووسي ملك وغيره من الألقاب)، ودعت الزرادشتية إلى ثنائية الآلهة (إله الخير وإله الشر) وأخذت المسيحية والإسلام هذا المبدأ من الزرادشتية - مع تغيير صفة إله الشر إلى ملاك الشر، كتطور آخر لمبدأ التوحيد في بلاد كنعان والجزيرة العربية، دون أن يحددوا بالضبط كيف يبقى الشر إلى الأبد موازي للخير-.

وعلى أية حال فإن أسوأ ما أصاب الإيزيدية في عصر الزرادشتية، أن التعاليم الزرادشتية، لكي يتم فرضها بالقوة تارة وبالفلسفة تارة أخرى، حاولت إبعاد الناس عن العقيدة الشمسانية الإيزيدية، فتم قلب صفة الآلهة، وتم تعريف تيوس (طاووس) الذي كان رمز الإله وصفة من صفات إله الخير لغاية ذلك الوقت، تعريفاً شريراً، حيث جعل من هذا الاسم صفة ملازمة للعفاريت والجن الأشرار، وأعطوا صفات طاووس ملك الخيرة إلى أهورامزدا، ولهذا تطورت الكلمة في الأدب الفارسي-الكوردي لاحقا إلى كلمة (ديوس) و(ديو). دلالة إلى العفاريت.

ورغم أن طاووس ملك ظل في الأدب الديني والاجتماعي الإيزيدي هو صفة الحكمة والخير المطلقين وليست هناك صفة شريرة ضمن صفات طاووسي ملك عند الإيزيدية، لكن الأقوام المجاورة باتوا ينعتونه بعكس صفاته الربانية الخيرة (الحكمة والخير والأبدية)، وأصبح كأنه القوة الثانية الإلهية أو الملائكية عند الآخرين -التي تدل على الشرور-.

وتاريخياً ذهب الكاتب جورج حبيب وغيره من الكتاب المنصفين مثل زهير كاظم عبود، إلى ربط طاووسي ملك مع الإله نابو، الذي كان الإله البابلي الذي يعبد في معبد إيزيدا في بابل، وهذا الربط أيضا غير بعيد عن الحقيقة إلى حد كبير، لأن نابو هو إله الحكمة وفِي نفس الوقت هو في المرتبة الثانية من مجمع الآلهة البابلية، علماً أنه اكتسب هذه المرتبة بعد أن قام حمورابي بإعلاء شأن الإله مردوخ، وهذه كانت مناورة سياسية بحد ذاتها، حيث أن الإله نابو (طاووس ملك) كان إلهاً مسالماً للحكمة والخير ولَم يكن يشجع الحروب والقتال، لذلك احتاج حمورابي إلى إله حربي قوي يضاهي الإله آشور حتى يستطيع أن يقوده إلى الحروب ويقنع الناس بشن هذه الحروب، على عكس السومريين المسالمين، الذين يعتبر نابو واحد من ميراثهم الديني، أجبر حمورابي على قبوله أيضاً، بسبب إيمان الناس به، فأصبحت الحكمة هي المرتبة الثانية في تسلسل أهمية الآلهة، ومع ذلك نجد أن البابليين كانوا في أعياد رأس السنة البابلية في الربيع، وفِي يوم الأربعاء منه بالذات، بكافة رهبانهم يأتون من بورسيبا إلى معبد إيزيدا ليقدموا للإله نابو فروض الولاء والطاعة كل سنة، وهذا التوقيت هو نفسه توقيت رأس السنة الإيزيدية، عيد الإله نابو (طاووس ملك).

- أما من ناحية إشكالية الإيزيدية مع المجتمعات المجاورة بخصوص طاووسي ملك، فمع ظهور المتصوفة ولجوءهم إلى مناطق الإيزيدية التي كانت منغلقة على نفسها ضمن الدولة الإسلامية كمجموعة بشرية مستسلمة للواقع السياسي الديني، ومع لجوء شيخ عدي بن مسافر إلى الإيزيدية، وهو الذي كان متأثراً بحسين الحلاج وأفكار الوحدانية، امتزجت قصة إبليس خطأً مع صفة طاووس ملك، دون أن يكون للإيزيدية أساساً صلة مع إبليس لا من قريب ولا من بعيد، ولكن فكر المتصوفة الذي قام ينزه إبليس ويرفع من قيمته من بين الملائكة وفق النظرة القرآنية -الكتابية، وجعله في المرتبة الثانية بعد الله في الفكر الصوفي، هذه الملازمة تم قياسها مع المفاهيم الشمسانية-الإيزيدية ونسخها أو تطبيعها داخل المجتمع الإيزيدي -غير المتعلم-، وكوسيلة سيئة للاندماج دخلت أفكار إسلامية داخل المجتمع الإيزيدي من خلال هؤلاء المتصوفة، فأصبح هناك مزيج من أفكار أعطت انطباعا خاطئاً لدى الآخرين عن علاقة الإيزيدية مع إبليس بدون وجه حق.

والمشكلة التي لا يفهمها المسلمون وغيرهم من الجوار ولا حتى المسيحيين، أن صورة إبليس وصفاته (منبع الشر الإغوائي المرخص ربانيا) لا تنطبق على طاووسي ملك (رمز الحكمة والخير الخالدين)، لكن هذا الخلط أوقع المجتمع الإيزيدي أيضا في إشكالية، خاصة مع تكرار الاتهامات في الخمسمائة عام الأخيرة، حيث أن تهمة عبادة إبليس حول الإيزيدية لا تتجاوز أكثر من خمسمائة عام، من تاريخ ديانة عمرها أكثر من خمسة آلاف سنة، وهذا دليل آخر حول عدم وجود ربط بين طاووس ملك (إله الشمس، إيزي، خودي، آدي) وبين إبليس في الأديان الكتابية.[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 780 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | www.ezdina.com
Gotarên Girêdayî: 4
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 03-01-2018 (6 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 09-01-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 22-01-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hejar Kamela ) ve li ser 26-05-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 780 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
LI TIRKIYEYÊ LÊGERÎNEKE HEQÎQETÊ YA AŞTIYANE Û RARÛBÛNA BI NIJADPERESTIYÊ RE
Jiyaname
Ferhad Merdê
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 42
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
Kurtelêkolîn
Encamnameya Hefteya Wêjeyî ya sala 2024 an li bajarî Dêrikê
Kurtelêkolîn
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI CIHÊ NASNAMEYÊ VE: TEMSÎLÊN WÊJEYÎ YÊN BAJARÊ AMEDÊ DI WÊJEYA KURDÎ YA NÛJEN DE
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Wergêra mirovê Kurd an wergêra dirûşma Kurdî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
Yekemîn rasthatina min a bi Bedîuzzeman û şopînerên wî re
Jiyaname
Kerim Avşar
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Kurtelêkolîn
Hevberkirina şaş a du kesayetiyên Kurd di pirtûka Jinên Navdar ên Kurd de
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
RONÎ WAR
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
Cihên arkeolojîk
Temteman

Rast
Kurtelêkolîn
DESTPÊKA ROMANA KURDÎ
30-05-2024
Sara Kamela
DESTPÊKA ROMANA KURDÎ
Kurtelêkolîn
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI CIHÊ NASNAMEYÊ VE: TEMSÎLÊN WÊJEYÎ YÊN BAJARÊ AMEDÊ DI WÊJEYA KURDÎ YA NÛJEN DE
30-05-2024
Sara Kamela
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI CIHÊ NASNAMEYÊ VE: TEMSÎLÊN WÊJEYÎ YÊN BAJARÊ AMEDÊ DI WÊJEYA KURDÎ YA NÛJEN DE
Kurtelêkolîn
Yekemîn rasthatina min a bi Bedîuzzeman û şopînerên wî re
01-06-2024
Sara Kamela
Yekemîn rasthatina min a bi Bedîuzzeman û şopînerên wî re
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
11-06-2024
Burhan Sönmez
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Cemal Nebez
12-06-2024
Burhan Sönmez
Cemal Nebez
Babetên nû
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
12-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Cemal Nebez
12-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
11-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
11-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
07-06-2024
Sara Kamela
Partî û rêxistin
Xoybûn
04-06-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Şukrî Muhemmed Sekban
04-06-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Pêşewa Qazî Mihemed, tevî çend serkirdeyên Komara Mahabadê, 1946
02-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Sê şehîd ji kesayetiyên navdar ên Komara Mehabadê Qadî Mihemed, Seyf Qadî û Sadrî Qadî
02-06-2024
Aras Hiso
Cih
Qumlix
02-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 518,388
Wêne 105,184
Pirtûk PDF 19,478
Faylên peywendîdar 97,479
Video 1,394
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
LI TIRKIYEYÊ LÊGERÎNEKE HEQÎQETÊ YA AŞTIYANE Û RARÛBÛNA BI NIJADPERESTIYÊ RE
Jiyaname
Ferhad Merdê
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 42
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
Kurtelêkolîn
Encamnameya Hefteya Wêjeyî ya sala 2024 an li bajarî Dêrikê
Kurtelêkolîn
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI CIHÊ NASNAMEYÊ VE: TEMSÎLÊN WÊJEYÎ YÊN BAJARÊ AMEDÊ DI WÊJEYA KURDÎ YA NÛJEN DE
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Wergêra mirovê Kurd an wergêra dirûşma Kurdî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
Yekemîn rasthatina min a bi Bedîuzzeman û şopînerên wî re
Jiyaname
Kerim Avşar
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Kurtelêkolîn
Hevberkirina şaş a du kesayetiyên Kurd di pirtûka Jinên Navdar ên Kurd de
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
RONÎ WAR
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Dosya
Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Enfalkirî - Partî - KDP Enfalkirî - Dereceya partiyê - Endam Enfalkirî - Cureyên Kes - Enfakirin Enfalkirî - Cureyên Kes - Çalakwanê siyasî Enfalkirî - Cureyên Kes - Qurbaniyên Enfalê Enfalkirî - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur Enfalkirî - Cihê jidayikbûnê - Mêrgesûr

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.453 çirke!