Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Apaga (Turkmalu)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Aragatsavan (Alagez, Aragats)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Arşalus
09-08-2024
Aras Hiso
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
08-08-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet
  530,756
Wêne
  107,541
Pirtûk PDF
  19,996
Faylên peywendîdar
  100,951
Video
  1,471
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
303,155
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,915
هەورامی 
65,847
عربي 
29,357
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,077
فارسی 
8,979
English 
7,418
Türkçe 
3,605
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,483
Pусский 
1,133
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
45
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,576
Kurtelêkolîn 
4,908
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,124
Pirtûkxane 
2,716
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,524
MP4 
2,395
IMG 
196,596
Lêgerîna naverokê
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna...
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere...
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BI...
خانقين..بقاء في صراع جيوبولتيكية نقمة المكان
Zanyarîya me ji bo hemî dem û cihan e!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Cebuano0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ქართველი0
中国的0
日本人0

فؤاد حمه خورشيد

فؤاد حمه خورشيد
#فؤاد حمه خورشيد#
خانقين.. بقاء في صراع جيوبولتيكية نقمة المكان
تهتم الجغرافية عموما بخصوصية المكان وتغيراته وبالعوامل المحيطة المؤثرة فيه. وتبرز من بين هذه الخصوصيات ظاهرة الموقع الهامشي للمدن من حيث القلب الذي تنتمي إليه، او الطرق التي تربطها به ، وبالأقاليم المجاورة. وهنا يبرز في المقام الأول الموقع الهامشي للمدن التاريخية الواقعة على امتداد طرق التجارة التي تربط بين الأقاليم، سواء أكانت طرقا للقوافل في العهود الماضية، او مدنا واقعة على الطرق الستراتيجية المارة عبر تخوم او حدود الدول في الوقت المعاصر. ان واحدة من ابرز مدن كوردستان ، من هذا الطراز، هي مدينة( خانقين) التي تأثرت بمثل هذا الموقع عبر تاريخها . لذا فهي تعتبر بوابة كوردستان الجنوبية ، أو بوابة جبال زاجروس ، او بوابة الشرق، كما توصف . لكل هذه التوصيفات وجدنا من المناسب ان نظهر بعض المؤثرات السلبية لهذا الموقع الجغرافي، ومخاطره على هذه المدينة الكوردستانية العريقة وقدرتها ،وأهلها ،على تجاوز تلك المخاطر والتهديدات عبر التاريخ.
يحضى المكان في الدراسات الجغرافية (قديما وحديثا) باهتمام خاص ومتميز لدوره البارز في التحليل الجيوبولتيكي وفي نتائجه من النواحي السياسية والاجتماعية والسلوكية والعسكرية. وبالتالي تأثيره الحتمي على مصير سكانه ومستقبلهم السياسي،
من هنا جاءت أهمية التعرف، قدر تعلق الموضوع بالعنوان، على خصائص و أهمية موقع خانقين ، لمعرفة أثرهما على جيوبولتيكية الصراع في هذه المنطقة الحيوية
من كوردستان:
1-موقعها الجغرافي في قدمات جبال كوردستان، وعند حافاتها ضمن المنطقة الانتقالية لما بين السهول والجبال العالية، وهذا يجعلها بمثابة الساتر الدفاعي الأول ، والمدخل الهام لجبال زاجروس ، لأنها شكلت و تشكل ، تاريخيا وجغرافيا، العتبة الأولى في سلم تسلق جبال كوردستان المشرفة على احد اهم المداخل التاريخية للعمق الكوردستاني ، والمعبر التاريخي الذي سلكه معظم الغزاة الأجانب لهذه المنطقة ، سواء أكانوا آتين من الشرق او من الغرب.
2-موقعها التاريخي والإستراتيجي على احد اهم الطرق في قارة أسيا، قديما وحديثا، . فقد كانت خانقين إحدى محطات( طريق داريوس521-485ق.م. الملكي) في العهد الاخميني الممتد من (مدينة سوسه) الى( مدينة ساردس) ، عاصمة ليديا في أسيا الصغرى ،والبالغ طوله 2400كم والذي كان يمكن للمشاة قطعه ب 90 يوما وعلى ظهور الخيل ب 7 أيام، وهو نفس الطريق الذي سلكه الإسكندر المكدوني عام 330 ق.م لإسقاط الدولة الأخمينية ، بعد قرن ونصف من ذلك الزمن.ولا تزال هذه الأهمية سارية حتى عصرنا هذا، لوقوع خانقين ألآن، في نفس المكان الستراتيجي، عسكريا ،وتجاريا ،الرابط بين بغداد- خانقين- كرمنشاه-همدان ،ومنها نحو أواسط أسيا، لذلك أطلق على خانقين وطريقها المؤدي الى عمق كوردستان ب (بوابة أسيا).
3- موقعها الحساس عند ملتقى طرق الحضارات، او عند حافاتها، كالحضارة الفارسية، والعربية الإسلامية، وحضارة الكورد، والحضارتين الآرية و السامية، ولفترة محددة ، الحضارة الطورانية كذلك.
4-بيئتها البينية، أي موقعها البيني بين الصحاري العربية وأقاليم الاستبس الكوردستانية، وطبيعتها الانتقالية ما بين المناطق شبه الجبلية والجبال العالية، من جهة، وبين الصحاري المجدبة في كل من ايران عربستان ومراعي الاستبس الغناء في كوردستان، من جهة ثانية ، جعلها عرضة لاندفاعات العديد من الجيوش الغازية ، بدوية كانت أم معاصرة ،سواء أكانت آتية من الشرق أو الغرب ، محتلة كانت أم عابرة.
5-ضعف ما تتمتع به من (عمق استراتيجي نسبي) لبعدها الجغرافي عن منطقة القلب الكوردستاني، ونقصد هنا بالعمق الستراتيجي المسافة الفاصلة بين الخطوط الأمامية للجبهة ومناطق التركز السكاني والصناعي للأقاليم ، او الدولة . فخانقين تقع عند الحافة الكوردستانية، لكنها مع ذلك، شكلت و تشكل الدعامة الستراتيجية في الدفاع عن كوردستان في (كه رميان)، ودرعا لمناطق (كويستان)، فضلا عن تأثيراتها المعنوية والسوقية على مناطق كوردية أمامية أخرى مهددة، مثل قزلرباط وجلولاء.
6-أهميتها الاقتصادية لاحتواء أراضيها على احد مكامن النفط الهامة في كوردستان الجنوبية(نفط خانه ونفط شاه) والذي زاد من قيمتها واعتباراتها وأهميتها القومية لكوردستان، والذي أصبح احد أسباب الاندفاعات الأجنبية نحو هذه الإقليم الكوردستاني.
هذه الحقائق الجغرافية ، هي جميعها، من فضائل( نعمة المكان) لخانقين ، موقعا وسكانا بشكل خاص ، ولكردستان بشكل عام .لكنها من جهة أخرى ، فان هذه النعم والفوائد الجغرافية شكلت عامل جذب لأطماع القوى الأجنبية البعيدة والقريبة وحولت تلك النعمة الى نقمة، وهذا ألحتم الجغرافي طبقته كل القوى الطامعة الغازية ، سواء أكانت هاجمة من الشرق ، أو غازية من الغرب ، كالمكدونيين والفرس والعرب والترك والروس ، وهذا ما يفسر لماذا كانت هذه المنطقة ، أي خانقين بالذات ، عرضة الى العديد من حالات الشدة والعسر والمصائب عبر التاريخ، وهذا هو الذي نطلق عليه عبارة (جيوبولتيكية نقمة المكان), أي تحول نعمة المكان لسكانه الى نقمة عليهم بفعل الإطماع والتدخلات والهجمات الأجنبية ،فهذا لوحده كان كفيل بتحويل ارض خانقين برخاء أهلها وثروات إقليمهم ، الى ساحة لمعارك طاحنة يتصارع فوقها الطامعون الأجانب من دون ان يحصد أهل خانقين منها سوى الخراب والدمار لهم و لبلادهم. وهذه بعض الأمثلة التاريخية:
1 - في عام 330ق .م عبرها جيش الإسكندر المكدوني، قادما من اربيلا باتجاه سوسه .
2- في عام 642 م اجتاحها العرب المسلمون ، ومنها الى نهاوند حيث دارت المعركة الطاحنة بين الفرس والعرب، وكان الفوز فيها للمسلين في معركة نهاوند التي سميت (بفتح الفتوح).
3-في أعوام 1258 و 1402 عبرت منها جيوش المغول، والتتار بقيادة هولاكو، وتيمو لنك ، ناشرين فيها، وبظهير ها ، من القرى والأرياف الخراب والدمار.
4- في سنوات الصراع ألصفوي – العثماني تحول إقليم خانقين الى منطقة( تخوم) فاصلة بين أراضي تلك الإمبراطوريتين، وجر ذلك الى ادعاء كل واحدة منهما بعائدية وملكية المدينة وإقليمها اللذان أصبحا جزءا من سوح المعارك الطاحنة بين الدولتين .
5-في الحرب العالمية الأولى، بين أعوام 1915-1917،تقدم الجيش الروسي من القوقاز جنوبا ودخل خانقين من جهة ايران مطلقا العنان لجنوده ليعبثوا فسادا ونهبا وسلبا في أرجاء المدينة وأطرافها بلا قيود او حدود او أخلاق.
6-في زمن الاحتلال البريطاني للعراق وكوردستان، أثناء وتعد الحرب العالمية الأولى، كانت خانقين نقطة التماس والاتصال الأولى بين قوات الاحتلال البريطاني والشعب الكوردي وحركته القومية التحررية، آنذاك، بقيادة الشيخ محمود الحفيد. وبسبب السياسة الهوجاء التي تبناها البريطانيون ضد الحقوق القومية الكوردية انتفض أهل خانقين ضد الانكليز في عام1920.
7-عانت خانقين كثيرا من سياسة التعريب الشوفينية التي مارستها الحكومات العراقية المتعاقبة في العراق ابتداء من تأسيس الدولة العراقية، من قبل الانكليز في عام 1921، وحتى يوم انتفاضة الشعب الكوردي ضد مستعربيه في عام 1990. فسكان خانقين تقلصوا عدديا ، بسبب نلك السياسة ،من 80% من سكان المدينة عام 1947، الى 58% في عام 1957، والى54% في عام1965، وال27%% في عام1977 . وكان الهدف من تلك السياسة هو العمل على إلغاء الهوية القومية الكوردية والكردستانية لأرض وسكان خانقين التي عجزت كل النقاط الست السابقة من تحقيقها. لكن هذه السياسة ، هي الأخرى،فشلت أمام صمود وبطولة سكان خانقين.
8- كما عانت هذه المدينة من ويلات الحرب العراقية – الإيرانية1988 -1988، ونالها، من ماسيها، ما لم ينل الا النادر من المدن العراقية، من تدمير، وتهجير، وتخريب، وقصف، وتشريد ومصائب لا حصر لها, وتدمير كل بناها الاقتصادية التحتية، بما في ذلك تدمير مصفى الوند النفطي الذي أنشئ في عام 1931.
ختاما..ان المهم والمثير للإعجاب والفخر في جيوبولتيكية خانقين وأهلها، هو حفاظهم ، رغم كل ماسي ذلك الزمن الرهيب والمرعب، على هويتهم الكوردية الكوردستانية نقية خالصة، مكانا، وأصالة، ولغة ، وحضارة، دون ان يمسسهم التغيير رغم عاديات الزمن المر الذي اكتنف تاريخهم منذ ألاف السنين. فلا الزمن ، ولا الغزاة الغرباء وسياساتهم، استطاعوا ان يغيروا نعمة المكان( الخانقينية)، الا الى أتون يحرقهم ، ويبيد كل سياساتهم الشوفينية العدوانية.[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 638 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | www.ahewar.org 18-09-2012
Gotarên Girêdayî: 13
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 18-09-2012 (12 Sal)
Bajêr: Xaneqîn
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Kategorîya Naverokê: Coxrafya (Erdnîgarî )
Kategorîya Naverokê: Doza Kurd
Welat- Herêm: Başûrê Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 18-03-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 25-03-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hejar Kamela ) ve li ser 18-03-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 638 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Rola rêberekî netewî ji bo gelê Êzidî
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Ayda Xidir Nebî û Xidir Eylas
Kurtelêkolîn
Keyaniya Kûmû(h)/ Koma/ Kowa
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ

Rast
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
04-08-2024
Evîn Teyfûr
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
09-08-2024
Aras Hiso
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Babetên nû
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Apaga (Turkmalu)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Aragatsavan (Alagez, Aragats)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Arşalus
09-08-2024
Aras Hiso
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
08-08-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet
  530,756
Wêne
  107,541
Pirtûk PDF
  19,996
Faylên peywendîdar
  100,951
Video
  1,471
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
303,155
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,915
هەورامی 
65,847
عربي 
29,357
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,077
فارسی 
8,979
English 
7,418
Türkçe 
3,605
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,483
Pусский 
1,133
Française 
336
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
45
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,576
Kurtelêkolîn 
4,908
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,124
Pirtûkxane 
2,716
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,524
MP4 
2,395
IMG 
196,596
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Rola rêberekî netewî ji bo gelê Êzidî
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Ayda Xidir Nebî û Xidir Eylas
Kurtelêkolîn
Keyaniya Kûmû(h)/ Koma/ Kowa
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Dosya
Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Kurtelêkolîn - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Gotar & Hevpeyvîn Kurtelêkolîn - Cureya Weşanê - Born-digital Kurtelêkolîn - Cureya belgeyê - Zimanî yekem Kurtelêkolîn - Welat- Herêm - Uganda

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.391 çirke!