Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 526,332
Wêne 106,532
Pirtûk PDF 19,797
Faylên peywendîdar 99,735
Video 1,450
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,467
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,781
هەورامی 
65,762
عربي 
29,006
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,357
فارسی 
8,571
English 
7,175
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,869
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,011
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
29,992
MP4 
2,354
IMG 
194,717
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergê...
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
100 عام بعد اتفاقية لوزان.. قضايا وتحولات (1)
Daneyên taybet ên Kurdîpêdiya ji bo girtina biryarên civakî, siyasî û neteweyî alîkariyek bêhempa ye... Dane ew xwedî biryarder e!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

اتفاقية لوزان

اتفاقية لوزان
د. عصام عبد الشافي

في الرابع والعشرين من شهر يوليو/تموز عام 1923، تم توقيع معاهدة لوزان في مدينة لوزان السويسرية بين الحلفاء المنتصرين في الحرب العالمية الأولى، وعلى رأسهم بريطانيا وفرنسا، من جانب، وحكومة الجمعية الوطنية الكبرى التركية، من جانب آخر.

وتم توقيع المعاهدة في أعقاب حرب الاستقلال التركية ضد الحلفاء، وتم من خلالها تسوية أوضاع منطقة الأناضول التركية والقسم التركي الأوربي من أراضي الدولة العثمانية، وذلك بعد إلغاء معاهدة سيفر التي كانت الدولة العثمانية قد وقعتها في العاشر من أغسطس/آب 1920، تحت ضغوط الحلفاء.

واشتملت #معاهدة لوزان# على 143 مادة في أقسام عدة رئيسية، تناولت المضائق التركية، التي تم تعديلها بعد ذلك من خلال معاهدة مونترو عام 1936، وإلغاء التعهدات بشكل تبادلي، وكذلك تبادل السكان بين اليونان وتركيا، فضلًا عن الاتفاقيات المشتركة المُوقعة بين الطرفين، وغيرها، كما تضمنت نصوصًا بشأن استقلال تركيا وتحديد حدودها، كما نصت كذلك على حماية الأقليات المسيحية اليونانية الأرثوذكسية في تركيا، وكذلك حماية الأقليات المسلمة في اليونان.

وقد أثارت الاتفاقية جدلًا إعلاميًّا وسياسيًّا كبيرًا خلال السنوات الخمس الماضية، وتحديدًا بعد التحولات السياسية التي شهدتها الدولة التركية، والتحول من نظام برلماني إلى رئاسي، بعد تعديلات دستورية تمت عام 2018، وقد أسهم فريق من الكتّاب، بوعي أو بدون وعي، سواء كان ذلك عن علم أو جهل، في بناء هذه الحالة من الجدل، وللأسف الشديد أن كثيرًا من المشاركين في هذه الحالة لم يقرأوا الاتفاقية كاملة، أو يضطلعوا على النص الكامل لها.

صخب إعلامي دون قراءة دقيقة

ومن الجدير ذكره هنا، أنني عندما وقفت على الكثير من المبالغات التي ترقى إلى درجة التضليل الكامل، وخاصة من جانب عدد من السياسيين والإعلاميين والناشطين العرب في تركيا، بحثت عن النص الكامل للاتفاقية باللغة العربية على شبكة الإنترنت، فلم أجد إلا إشارات في ثنايا بعض النصوص أو المقالات، ولذلك قمت بتكليف وحدة ترجمة بإحدى المؤسسات البحثية بترجمة النص الكامل، وتمت بالفعل الترجمة والنشر في أغسطس 2020.

ومع أهمية الاتفاقية، وبمناسبة اقتراب الذكرى المئوية لتوقيعها، وتَوافُق هذه الذكرى مع انتخابات رئاسية وبرلمانية ينظر إليها الكثيرون على أنها ستكون حاسمة في تركيا عام 2023، تأتي ضرورة القراءة الدقيقة في نصوص هذه الاتفاقية، وما الذي ترتبه من حقوق والتزامات على أطرافها، وهل هناك بالفعل رغبة من بعض هذه الأطراف أو كلها في تعديل هذه النصوص أو إلغائها؟

في بنية الاتفاقية وهيكلها

انقسمت الاتفاقية إلى ديباجة عامة عن الغرض منها ومفوضي الأطراف المُوقعة عليها، ثم خمسة أجزاء أساسية تضم 143 مادة، توزعت بين 16 قسمًا، وفي بداية الديباجة جاء النص على النحو التالي: “حيث إنه قد اتحدت رغبة كل من الإمبراطورية البريطانية، فرنسا، إيطاليا، اليابان، اليونان، رومانيا، صربيا، كرواتيا، وسلوفينيا (من جانب) وتركيا (من جانب آخر) في إنهاء حالة الحرب بينهما التي كانت موجودة في الشرق منذ عام 1914، وإذ يحرص الطرفان على إعادة تأسيس علاقات الصداقة والتجارة التي تُعَد ضرورية للرفاهية المتبادلة لشعوبهما، واعتبار أن هذه العلاقات يجب أن تقوم على احترام استقلال الدول وسيادتها، فقد قررا إبرام معاهدة لهذا الغرض، وعيّنا مفوضين لهما لإتمام ذلك”.

ثم ذكرت نصًّا أسماء مفوضي الطرفين الأول والثاني بمناصبهم ومسمياتهم الرسمية في ذلك الوقت، وقد تضمّن وفد تركيا كلًّا من السادة عصمت باشا وزير الخارجية نائب أدرنه، والدكتور رضا نور بك وزير الصحة نائب سينوب، وحسن بك الوزير السابق نائب طرابزون، مفوَّضين عن حكومة الجمعية الوطنية الكبرى لتركيا.

ثم جاء الهيكل العام للاتفاقية من حيث الأجزاء والأقسام والمواد على النحو التالي:

الجزء الأول: البنود السياسية (45 مادة)، وشمل قسمين، القسم الأول، البنود المتعلقة بالأراضي (من المادة 2 إلى المادة 29)، والقسم الثاني، الجنسية (من 30 إلى 36)، والقسم الثالث، حماية الأقليات (من 37 إلى 45)

الجزء الثاني: البنود المالية (18 مادة)، وتوزع بين قسمين، القسم الأول، الدَّين العام العثماني (من 46 إلى 57)، والقسم الثاني، بنود متنوعة (من 58 إلى 63).

الجزء الثالث: البنود الاقتصادية (37 مادة)، وتوزع بين ستة أقسام، القسم الأول، ممتلكات وحقوق ومصالح (من 64 إلى 72)، القسم الثاني، العقود والدعاوى والأحكام (من 73 إلى 83)، القسم الثالث، الديون (المادتان 84 و85)، القسم الرابع، الملكية الصناعية والأدبية والفنية (من 86 إلى 91)، القسم الخامس، محكمة التحكيم المختلطة (من 92 إلى 98)، القسم السادس، المعاهدات (المادتان 99 و100)

الجزء الرابع: الاتصالات والمسائل الصحية (18 مادة)، وضم قسمين، القسم الأول، مجال الاتصالات (من 101 إلى 113)، القسم الثاني، المسائل الصحية (من 114 إلى 118)، بينما تناول الجزء الخامس أحكامًا متنوعةً (25 مادة)، على ثلاثة أقسام، القسم الأول، أسرى الحرب (من 119 إلى 123)، القسم الثاني، المقابر (من 124 إلى 136)، القسم الثالث، الأحكام العامة (من 137 إلى 143).

ومن واقع هذا التقسيم، نجد أن الجزء الأول بشأن البنود السياسية شكّل 31.5% من إجمالي عدد مواد الاتفاقية، ثم الجزء الثالث بشأن البنود الاقتصادية وشكّل نحو 25.8% من إجمالي المواد، أي أن البنود السياسية (45) والاقتصادية (37) شكلتا معًا 82 مادة بنسبة 57.3% من مواد الاتفاقية، وهو ما سيتم تناوله تفصيلًا.

المادة الأولى وتأسيس السلام

نصت المادة الأولى من اتفاقية لوزان 1923 على أنه “بمجرد دخول المعاهدة الحالية حيز التنفيذ، سيتم بكل تأكيد إعادة تأسيس حالة السلام بين الإمبراطورية البريطانية وفرنسا وإيطاليا واليابان واليونان ورومانيا والدولة الصربية الكرواتية السلوفينية من جانب، وتركيا من الجانب الآخر، وكذلك بين رعاياهما. وستُستأنف العلاقات الرسمية بين الجانبين، وسيلقى الممثلون الدبلوماسيون والقناصل في الأراضي المعنية -دون الإخلال بالاتفاقات التي قد تُبرم في المستقبل- معاملة وفقًا للمبادئ العامة للقانون الدولي”.

ومع هذه البداية التأسيسية، جاءت باقي النصوص لتتناول كل القضايا والإشكاليات التي تضبط العلاقات بين هذه الأطراف، مع مراعاة أن بعض هذه الأطراف شهد تحولات جذرية خلال المئة عام التالية لتوقيع الاتفاقية، سواء في أطرافه أو حدوده أو طبيعة أنظمته السياسية، بل في أسماء هذه الأطراف ذاتها التي تغيرت كذلك مرات عدة، ومنها على سبيل المثال: الدولة الصربية الكرواتية السلوفينية التي تحولت في مرحلة من المراحل إلى الاتحاد اليوغوسلافي، ثم عادت إلى أسمائها التي تضمنتها الاتفاقية بعد انهيار هذا الاتحاد وتفككه عام 1992 إلى ست جمهوريات في العام التالي الذي تفكك فيه الاتحاد السوفييتي إلى 15 جمهورية (1991).

تساؤلات مطروحة

ورغم ثبات الدولة التركية على حدودها التي نصت عليها اتفاقية لوزان، فإنها شهدت تحولات جذرية في بنيتها السياسية والاقتصادية والاجتماعية، وكذلك في مكانتها ودورها الإقليمي في المناطق الجغرافية المتشابكة معها، لكن هل هذه التحولات يمكن أن تكون دافعة لتركيا إلى إعادة النظر في بنود هذه الاتفاقية، فإلى أي مدى ترتبط رؤية النظام السياسي التركي للاتفاقية بنتائج انتخابات 2023؟[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 1,203 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | /mubasher.aljazeera.net08-01-2023
Gotarên Girêdayî: 39
Belgename
Dîrok & bûyer
Kurtelêkolîn
Pirtûkxane
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 08-01-2023 (1 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ramiyarî
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 04-04-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 05-04-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hejar Kamela ) ve li ser 05-04-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 1,203 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Çand û Civak
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike

Rast
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
13-07-2024
Sara Kamela
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Tewfîq Wehbî
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 526,332
Wêne 106,532
Pirtûk PDF 19,797
Faylên peywendîdar 99,735
Video 1,450
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,467
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,781
هەورامی 
65,762
عربي 
29,006
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,357
فارسی 
8,571
English 
7,175
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,869
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,011
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
29,992
MP4 
2,354
IMG 
194,717
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Çand û Civak
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Dosya
Kurtelêkolîn - Welat- Herêm - Kurdistan Kurtelêkolîn - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Dîrok Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Ramiyarî Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Gotar & Hevpeyvîn Kurtelêkolîn - Cureya Weşanê - Born-digital Kurtelêkolîn - Cureya belgeyê - Zimanî yekem Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.531 çirke!