Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Şervanên Êzidî di sala 1909’an de ji Heleb, Erzirom û Kerkûkê
27-06-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Çand û Civak
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Zanista Civakê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Mîtolojiya sumer
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Hûnera Empatîyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Civaknasî, dîrok û felsefe
26-06-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 519,744
Wêne 105,190
Pirtûk PDF 19,550
Faylên peywendîdar 97,847
Video 1,415
Kurtelêkolîn
Kurmancî_Horamî
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Pirtûkxane
Mirî Ranazin
Pirtûkxane
MEMÊ BÊ ZÎN
Pirtûkxane
Li ser hebûna malatê
دير مار متي يفصح عن تاريخ مغيب للإيزيديين سابق للإسلام
Kurdîpêdiya derfetên (mafê gihandina agahiyên giştî) ji bo her mirovekî kurd vedike!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

دير مار متي

دير مار متي
#صباح كنجي#

اورد المطران اسحق ساكا في كتابه الهام بعنوان.. ( تاريخ دير القديس مار متي ) الطبعة الثانية.. مكتبة خاني .. دهوك سنة 2008.. الكثير من الحقائق المغيبة عن تاريخ الدير وتسميته والمشرفين عليه وما مر به من احداث متلاحقة ابتداء من فترة انشائه في القرن الرابع الميلادي في جبل مقلوب التابع جغرافياً الى ناحية بعشيقة التي يتواجد فيها المسيحيون مع الايزيديين وهي الفترة الني تواجد فيها الساسانيون في المنطقة التي كانت تسمى كورة نينوى..
وقد ترافق هذا التواجد مع ما عرف بالاضطهاد الأربعيني الذي اثاره شابور من عام 339-379 م وشمل معظم الاماكن التي يقطنها السريان حيث قتل البعض وضيق على آخرين بالجبايات الثقيلة بالإضافة الى هدم الكنائس وحرق الأديرة ..
وجاءت هذه الاحداث في نطاق الصراع بين الامبراطوريتين الفارسية والرومانية التي تداخلت اوجه الصراع فيها بالأديان في ذلك العهد بحكم خضوع الكنائس المسيحية الى روما بعد اعتناق قسطنطين للمسيحية وجعله الدين الرسمي للإمبراطورية الرومانية..
وفيما يتعلق بمار متي فقد ثبتت المصادر السريانية ولادته في قرية أبجرشاط التابعة الى ديار بكر في الربع الاول من القرن الرابع الميلادي.. وكانت والدته قد ترهبنت بعد وفاة ابيه.. اما هو فقد بدأ بتعلم اللغة السريانية وقراءة المزامير في هذه الاجواء الدينية واستفاد من المكتبة المتواجدة في دير زوقنين قبل ان يتوجه للتنسك والتفرغ للحياة الروحية..
وحدث حينها ان انقلب يوليانوس من سلالة قسطنطين على المسيحية واخذ يلاحق اتباعها ويذلهم وشمل اضطهاده وقسوته عدداً كبيرا من الرهبان بينهم ما متي .. الذي قرر الابتعاد والانزواء في ركن دير صغير على ضفاف الخابور .. قبل ان يتوجه مع مار زكاي ومار ابراهيم ومار دانيال الى الشرق ليمكثوا في جبل مقلوب حيث سكن مار زكاي في قلاية صغيرة منقورة في الصخر تشرف على وادي الناقوط ثم انشأ له قبة او صومعة لا تزال عامرة في شعاب المقلوب وهي التي كما يقول عنها في الحاشية الاولى من الصفحة 15 ( لكنها في غفلة من الزمن صارت في حوزة اليزيدية وجعلوها مزاراً لهم ) ..
علما انه يؤكد ان بناء الدير جاء في فترة سنحاريب الذي كان ملكا على ولاية آثور النمرود وتابعاً للإمبراطورية الساسانية قبل تنصره.. بعدها يدخل الدير في فترة نمو ليصبح معقلا للكنيسة في كورة نينوى بحكم زيادة عدد الرهبان فيه أهلته ليلعب دوراً مهماً في تكوين الفكر المسيحي.. الذي شهد تشظياً وانقسامات ادخلت الدير في حلبة الصراعات التي ترافقت مع العنف والقسوة.. خاصة في عهد بهرام الخامس حيث اصبح ملاذا للمضطهدين الناجين من قسوة بهرام.. لكنه لم يسلم من كارثة حريق حلت بالدير عام 480 م افنت كل ممتلكاته وآثاره بما فيها المكتبة.. وتزامن هذا الحدث مع اضطهاد الساسانيين للكنيسة ومناوئة النساطرة للأرثوذكسيين وما لحق بالرهبان من رعب جعلهم يفرون ويتشتتون من جراء ملاحقة برصوم النصيبيني لهم..
يؤكد ابن العبري ان برصوم النصيبيني شكل مفرزة من الجيش طاف بها جميع الولايات الفارسية للفتك بالمؤمنين الذين لم يقبلوا دعوته النسطورية ولم يفلت من هذه الشدة سوى تكريت وأرمينيا وقد هاجم برصوم دير مار متي واسر 12 راهباً لم يتمكنوا من الهرب قبل ان يضرم النار فيه لتلتهم كافة محتوياته واستاق اسراه الى نصيبين وسجنهم في بيت يهودي.. ثم عاد الى نينوى ودخل بحزاني بحزانيثا ليقتل في ديرها تسعين كاهناً وقد بلغ عدد قتلاه سبعة آلاف وثمانمائة نفس.. ولما عاد الى نصيبين صلب الرهبان ورجم المطران بر سهدي حتى فاضت روحه وحمل جثمانه الى كورة نينوى حيث دفن اولا في دير بيزانيثا ثم نقل الى دير مار متي ..
تكتسب هذه المعلومة اهميتها لأنها تعكس طبيعة الصراعات الوحشية داخل المسيحية التي نشأت فيها الفرق والطوائف والمذهب ولم تتمكن من التعايش ولجأت للفتك والتخلص من الخصوم.. وايضا ما ذكره عن بحزاني والتواجد المسيحي فيها ووجود الدير وتأتي اهميتها لتؤكد وجود الفئة الاولى من المسيحيين فيها قبل ظهور الاسلام من جهة.. وما تعرضوا له من ابادة لم تبقي لكنيسة المشرق الا قاليروس اسقف سنجار .. وأدت لتدخل مار خرسطوفورس جاثليق الأرمن عام 544 م ليختار الراهب كرماي مطراناً للدير خلفا لبرسهدي وجاءت هذه مترافقة مع ظهور هرقل وعقده صلحاً مع اكاسرة الفرس ساهمت في احلال فترة من السلام والهدوء ساعدت على استعادة الدير لدوره من جديد..
في العهود التالية التي ترافقت مع ظهور الاسلام وما تلاها يؤكد المطران اسحق ساكا تعرض الدير للهجر عام 1171 م بسبب شن الف وخمسمائة من الاكراد المسلحين غارة عنيفة على الدير وقتلوا فيه خمسة عشر راهباً وحمل الاكراد من الدير اموالا كثيرة .. وقد استأجروا حراسا ً له لحمايته بعد مغادرة الاكراد وابتعاد بقية الرهبان الناجين منه وتوجههم الى دير ما بهنام ودير المجدلية في القدس والى نواحي اخرى فيها اديرة استقبلتهم ليمكثوا فيها..
ولا بدّ من التأكيد ان هذه الفترة تترافق مع ظهور صلاح الدين الايوبي وجملة احداث متداخلة لها علاقة بالصراع الذي كان قطباً فيه سيف الدين غازي الثاني الأتابكي صاحب الموصل ونور الدين محمود والي دمشق والنزاع بين والي سنجار ووالي الموصل.. وقد ذكر ياقوت الحموي الذي زار الدير في عهد بدر الدين لؤلؤ في مطلع القرن الثالث عشر ..انه وجد نحو مائة راهب فيه ..
ويبدو من خلال سياق ما ذكره اسحق سكا في كتابه.. ان حوادث الاعتداء من قبل الاكراد قد تكررت على المسيحيين عام 1258 وهي الفترة التي اعقبت ولاية بدرالدين لؤلؤ وما تلاها في عام 1261 من قدوم للتتر الى الموصل.. حيث استغلها الاكراد من جديد ونهبوا وسرقوا وقتلوا النصارى كما يذكر في الصفحة 29 من مؤلفه ..
ثم تتالت الاعتداءات عام 1369 واشترك في الغارة عصابة بقيادة سرونشاه.. وكذلك واصلت مجموعات من الاكراد والتركمان اضطهادهم.. وفي عهد تيمور لنك تحول الدير الى مأوى للمجرمين الذين استوطنوه وبقي مهجوراً ومنسياً لأكثر من 130 عاماً متوالية ..
وشهد في عام 1609 محاولات لترميمه وعودة بعض الرهبان اليه ومن ذلك التاريخ لا توجد احداث كبيرة تتعلق بالدير الا ما له علاقة بالترميم والتوسيع والتجديد وتكوين مكتبته لغاية ظهور الامير الاعور الراوندوزي المعروف بميري كورا الذي شملت جرائمه احتلال دير مار متي الذي اصبح مهجوراً من جديد لمدة 12 سنة وتحول الى ملجأ لرعاة الكوجر ..
وفي عام 1846 عاد اليه الرهبان من جديد لكنه تعرض من جديد لحادثة سطو مسلح من عصابة علي دز عام 1863 الذي حاصر الدير.. لكن اهالي بحزاني وبعشيقة هرعوا لنجدة الرهبان المحاصرين وساندوهم وعندها فرّ علي دْزْ وافراد عصابته وهربوا وفي طريقهم توجهوا الى قرية ميركي الأرمنية واحرقوها ..
وفيما يخص بحزاني يذكر المؤلف ان المطران الياس قدسو الذي رسم مطرانا للدير عام 1872 شيد في ابريشة الدير ثلاث كنائس من بينها كنيسة مار كوكركيس في بحزاني سنة 1884 وكنيسة شموني في بعشيقة عام 1890 1892 .. وايضا لابد وان نذكر انه يوجد في دير مار متي حوش بمحاذاة طريق الجنينة يسمى حوش بحزاني ..
و ورد في الكتاب ايضا معلومات مهمة عن الصراعات الداخلية في المسيحية اسفرت عن حرق الكتب الدينية في عهد الراهب رابولا في القرن الرابع الميلادي.. الذي جمع الاناجيل ونسخ الياطسرون لطيطانس الاثوري واحرقها فارضاً على كنائس ابريشته الأناجيل الاربعة المعروفة.. وهناك ايضا البطريك افرام الآميدي الذي شتت 800 ناسك و اضطهدهم سنة 667 م..
كما يذكر طقس تلبيس الاسكيم للرهبان وكذلك طقس الباس اسكيم الجلد للمتعبدين منقولا من الحبشية السريانية وما يرافقها من طقوس وقوانين تشبه الى حد كبير في الجوهر لبس الخرقة عند الايزيديين.
كذلك معلومة هامة عن تنقيط الحروف السريانية في القرن السابع الميلادي في دير ما متي من قبل راميشوع وجبرائيل ابناء اللغوي سبروي حيث انكبا على كتب الدير لتصحيحها وتنقيطها وتشكيلها بالعلامات ..[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 289 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | ahewar.org 25-09-2018
Gotarên Girêdayî: 2
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 25-09-2018 (6 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Welat- Herêm: Başûrê Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 97%
97%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 12-04-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 15-04-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hejar Kamela ) ve li ser 15-04-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 289 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Hin sedemên nebûna nasnameya kurdî li sûriyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Kurtelêkolîn
Ûsivê Hersan Nivêsakarê HAWAR ê yê dawî ye
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Nêrînek derbarê tevgera Kurd li başûr rojavayê Kurdistanê û asoyên çareserkirina qeyrana heyî
Kurtelêkolîn
Pirjimarî di Kurmancî de
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Kurtelêkolîn
Rapora Bêkir û Hamilton ne tenê li dijî gelê Kurd de
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Ferhad Merdê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919

Rast
Kurtelêkolîn
Kurmancî_Horamî
30-05-2024
Sara Kamela
Kurmancî_Horamî
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
23-06-2024
Sara Kamela
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Pirtûkxane
Mirî Ranazin
25-06-2024
Burhan Sönmez
Mirî Ranazin
Pirtûkxane
MEMÊ BÊ ZÎN
25-06-2024
Burhan Sönmez
MEMÊ BÊ ZÎN
Pirtûkxane
Li ser hebûna malatê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Li ser hebûna malatê
Babetên nû
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Şervanên Êzidî di sala 1909’an de ji Heleb, Erzirom û Kerkûkê
27-06-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Çand û Civak
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Zanista Civakê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Mîtolojiya sumer
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Hûnera Empatîyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Civaknasî, dîrok û felsefe
26-06-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 519,744
Wêne 105,190
Pirtûk PDF 19,550
Faylên peywendîdar 97,847
Video 1,415
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Hin sedemên nebûna nasnameya kurdî li sûriyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Kurtelêkolîn
Ûsivê Hersan Nivêsakarê HAWAR ê yê dawî ye
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Nêrînek derbarê tevgera Kurd li başûr rojavayê Kurdistanê û asoyên çareserkirina qeyrana heyî
Kurtelêkolîn
Pirjimarî di Kurmancî de
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Kurtelêkolîn
Rapora Bêkir û Hamilton ne tenê li dijî gelê Kurd de
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Ferhad Merdê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Dosya
Enfalkirî - Zayend - Nêr Navên Kurdî - Zayend - Mê Enfalkirî - Netewe - Kurd Cih - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Enfalkirî - Cureyên Kes - Çalakwanê siyasî Enfalkirî - Cureyên Kes - Enfakirin

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.453 çirke!