Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Şervanên Êzidî di sala 1909’an de ji Heleb, Erzirom û Kerkûkê
27-06-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Çand û Civak
26-06-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 522,173
Wêne 105,698
Pirtûk PDF 19,683
Faylên peywendîdar 98,575
Video 1,419
Pirtûkxane
Li ser hebûna malatê
Kurtelêkolîn
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQER...
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîr...
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî...
Jiyaname
Elî Şemdîn
هل كلمة خودا (الله) من اصل هوري
Kurdîpêdiya bûye Kurdistana mezin, hevkar û arşîvkarên wê ji her alî û zaravayan hene.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

هل كلمة خودا (الله) من اصل هوري

هل كلمة خودا (الله) من اصل هوري
$هل كلمة خودا (الله) من اصل هوري :$
كلمة “خُدا/خودا” في اللغات الإيرانيكية الحالية مؤلفة من جذر حرفين ساكنين (خ +د) بالإضافة لحرف صوتي متغير بحسب المنطقة الجغرافية و اللهجة/اللغة. هذه الكلمة تعني الرب/الإله في اللغات الإيرانيكية. و هي منتشرة، بذات المعنى، في المنطقة الممتدة ما بين شمالي الهند (لغة الأردية في شمالي الهند و باكستان) و لغاية شرقي أناضوليا حيث يتواجد ناطقون بإحدى اللغات الإيرانيكية (الكورد). و تعني أيضاً “المالك” (إنظر الجدول المرفق).
لم تصلنا من الفترة الميدية، المؤرخة على القرون 97 ق.م، أي نص لغاية الآن. و بالتالي لا يمكننا الحديث بل الإفتراض حول تواجد كلمة “خُدا/خودا” لدى الميديين. لكن إذ نظرنا للفترة التي جاءت بعد الميدية، الدولة الإخمينية التي ظهرت خلالها أقدم النصوص التي وصلتنا لغاية الآن، فالإله أهورامزدا يتم وصفه ب “با گا”، و تعني الإله/الرب (إنظر معجم الفارسية القديمة، 1908، و قواعد الفارسية القديمة ، 1915، ص. 136، الفارسية القديمة، قواعد و نصوص و معجم، 1950، ص. 18). بينما لا تظهر كلمة “خُدا/خودا” في الفترة الفارسية القديمة/الإخمينية على الإطلاق، و لا يوجد أثر لهذه الكلمة في المعاجم السابقة الذكر التي تتناول اللغة الفارسية القديمة. بيد أن غيابها عن الكتابات الإخمينية لا يعني إطلاقاً غيابها في المناطق الشمالية الغربية من الهضبة الإيرانية.
إعتباراً من الفترة البارثية (247 ق.م) و ثم الساسانية (224 م)، تظهر مفردات مثل “خواداوان” و “خواداي” و “خوداي” لتعني سيد نبيل/مالك/إقطاعي، و “خواداييفت” لتعني الحكم (معجم المانائية و البارثية 2004، ص. 337336) لكنها لم تشر للإله/الرب، حيث استمر خلال الفترة البارثية ظهورتعبير “با گا” بمعنى الإله/الرب. إلى جانب كلمة “با گا”، كانت تتواجد كلمتي “دايفا/ديو” و “ياد/يازاد” للإشارة للرب. و بالتالي نفهم بأن توظيف كلمة “خُدا/خودا” للإشارة للإله/الرب لم يحدث إلا خلال الفترة الفارسية الحديثة عُقب دخول الإسلام على الهضبة الإيرانية. قبل الفارسية الحديثة و قبل دخول الإسلام، كانت كلمة “خُدا/خودا” كانت تشير فقط للطبقة الإقطاعية في المجتمعات الإيرانيكية.
في الكتلة اللغوية الكوردية أيضاً، مثلما في اللغات الإيرانيكية، هذه الكلمة تعني الرب. كلمة “خوەدي” و التي في بعض اللهجات الكوردية تُقال “خودان”، تشيرإلى معنى المالك (للملك) و صاحب/سيد. و تأتي مركبة مع إسم مضاف، مثل “خودانبەخت” بمعنى أهلٌ للثقة، موثوق أو صاحب حظ/محظوظ، و مثل “خودانخێر” بمعنى صاحب خير، أي فاعل خير، و مثل “خوەديپەز” أي مالك خراف. و كلمة “خوەدیتي” تعني المُلكية.
لا يفوتنا هنا أن نذكر بأن أسماء الإله في بعض اللغات الأوربية هي أيضاً متحدرة من ذات الجذر الهندوأوربي.
_ الكلمة الخورية، “خود“:
يظهر في الكتابات الخورية تعبير “خود” إما منفرداً أو مضافاً لإسم. هذا التعبير لا يعني الرب و لا الإله في اللغة الخورية. في الحقيقة، كلمة “خود/خوتو” في الخورية تعني فعل المدح، التسبيح، التمجيد، التعظيم، الإثناء. لكن الأمر الذي يجذب الإنتباه هو أن هذا الفعل يظهر مع أسماء الألهة الخورية مثل “خوديب تيشوب” بمعنى يمجد تيشوب، كما و يظهر مع إسم ربة الولادة و آلهة المصير الخوريتين “خوديلورا” و “خودينا” (سبايزر 1940/41، لاروش 1980، ص. 110111، فورنيه 2020، ص. 97). يذكر اللغوي الفرنسي إيمانويل لاروش إسم علم مركب، “خوتي خامانا”، كما و يذكر إسم لشهر في السنة في مملكة آلالاخ، و بنفس الوقت هو إسم لعيد مخصص للربة خبات، “خوديزي”. و يذكر أيضاَ إسماً لشهر، “خودالشه”، في مدينة نوزي/يورگان تبه، و إسماً غير معروف المعنى بعد، “خوداني”، لكنه يرد مترافقاً مع كلمة “شيخورني”. كما و توجد كلمات أخرى مثل “خوتانا”، و “خودانكيب”، و “خوداشي”، و “خودخي”، و “خودميناني”، و خودوپشوش” و التي قد تعني “القدر” (لاروش 1980، ص. 110112، 224، فورنيه و آل، 2010، ص. 21). كل هذا يجعل من كلمة “خود” الخورية مخصصة للأرباب و اللاهوت، دون أن يعني الرب /الإله. فكلمة رب أو إله في الخورية هي “ايني” و هي كلمة ربما تكون على علاقة بكلمة “ان”، سماء” الموجودة في اللغة السومرية و “آنو” في الآكادية (إنظر فورنيه 2012).
هذا يعني بأنه في الفترة الميدية و الإخمينية و الساسانية، تغيب كلمة “خودا” عن الهضبة الإيرانية، على الأقل في النصوص. ربما تواجد فقط في الشمال لدى الكورد المحليين الذين تمت آرينتهم لغوياً. أعتقد بأنه خلال الفترة الإسلامية، و عقب تبني الإيرانيين للإسلام، قام الفرس المسلمين بتبني الإسلام ، فوظفوا اللفظ الخوري و الكوردي لإسم الرب، “خودا”. لا ننسى بأن الفتح الإسلامي لكوردستان سبق فتح فارس. فالكورد هم الذين اطلقوا إسم “خودا” على الله في الدين الإسلامي. و السبب في ذلك هو أن كلمة “خودا” تعني في الكوردية الملكية و المالك/السيد، و هو إحدى صفات و إحدى أسماء لله في الدين الإسلام (الملك، مالك الملك، مالك يوم الدين) و هو المعنى الأقرب لكلمة “خودا” و “خودان” لدى الكورد قبل أن يوظفوها لله. كما أن بعض أسماء الله الحسنى تدور في فلك معنى “خودا/خودان”، مثل الوهاب، الرزاق، الغني، المغني، الوارث و الولي. كما أن المعنى الخوري لكلمة “خود” تجد لها مرادفات في أسماء الله الحسنى، مثل المهيمن، الجبار، القهار، العظيم، الجليل، المجيد، الباعث، القوي، المتين، الحميد، إلخ.
بذلك إنتشرت كلمة خودا من كوردستان/بلاد الكورد إلى مناطق سيطرة الفرس عقب الفتح الإسلامي لها. و بالتالي، نعود لنقطة البداية: اسم “خودا” مصدره للمرة الثانية هو رافدي شمالي، خوري في البداية، ثم كوردي.
الجدير بالذكر بأنه تعبير أو كلمة “خاودا” تظهر في بين الإسماء لدى القوم السكيتي المعاصر للميديين و للفرس و الذي انتشر في القوقاز و وصل لشمالي غربي إيران و لشرق أناضوليا و ثم انتشر باتجاه أوربا. حيث يظهر على صخرة بيهستون إسم لشخص سيكتي يدعى “تيگرخاود” و تعني صاحب القلنسوة/القبعة المدببة، و يظهر تعبير “خودا” لدى قوم الأوستي في القوقاز و تعني قبعة/قلنسوة و لدى الأرمن في أرمينيا نجد كلمة “خود” تعني قلنسوة (إنظر معجم الفارسية القديمة، 1908، ص. 93، و قواعد الفارسية القديمة 1915، ص. 54، 135، و الفارسية القديمة، قواعد و نصوص و معجم، كانت، 1950، ص. 180).
نعلم أيضاً و بشكل مؤكد أن الخوريين قد لعبوا دوراً كبيراً في إدخال عناصر من ديانتهم و طقوسهم إلى الدولة الحثية و إلى غربي سوريا (أوغاريت الواقعة تحت الحكم الخور الميتاني) على الساحل السوري. فليس غريباً أن تكون كلمة “خودا”، ذات المعنى اللاهوتي الخوري، قد إنتشرت منطلقة من شمالي بلاد الرافدين الخورية. فغياب هذه الكلمة في النصوص الإخمينية الفارسية القديمة و كذلك غيابها في السنسكريتية، يدعم فكرة أن تكون كلمة “خُدا/خودا”هي ذات أصول خورية و ليس هندوآرية و ليست إيرانيكية الأصل، و قد إستعارها البارثييون و الساسانيون من الكورد، و وظفها الفرس تبعاً لتوظيف الكورد للكلمة عقب الإسلام. لا ننسى هنا أمرين: الأول هو أن الخوريون كانوا متواجدين أيضاَ في زاغروس الأوسط و الأعلى في شمالي غربي الهضبة الإيرانية (إنظر جيلب 1944، أحمد 2011)، و الأمر الثاني هو أن الديانة الزرداشتية كانت قد نشأت في الشمال (الميدي) و ليس في الجنوب (الفارسي). نقطة مهمة أخيرة، حيث نعلم، و بحسب النصوص، بأنه و خلال وصول موجات الهجرات الآرية للهضبة، كانت القبائل الفارسية الإخمينية (مع القبائل الميدية) قد وصلت أولاً إلى الشمالي الغربي من الهضبة الإيرانية قبل أن تتوجه جنوباً باتجاه العاصمة العيلامية و الإستيطان في محافظة فارس (إنظر يونگ، 1967). فكيف كان الفرس الإخمينيون في الشمال الغربي و كيف لم يجلبوا معهم كلمة “خدا”؟ بينما تظهر بعد إنتهاء حكم الإخمينيين؟ و لا نستطيع أن نقول بأن الميديين في الشمال كانوا يعرفون هذه الكلمة و يوظفونها، لأننا نعلم بأن الديانة الزرداشتية قد لعبت دوراً مهماً في حياة الفرس الإخمينيين في الجنوب. إن ذكر كلمة “خودا” في الآفستا قد يكون متأخراً جداً، أي قد يكون قد تم إدخال هذه الكلمة للنصوص الآفستائية خلال العهد الساساني و بشكل متأخر، و إلا لكانت ظهرت هذه الكلمة لدى الفرس الإخمينيين.
ملاحظة أخيرة: يمكننا التقريب بين كلمات “باگا” و بين كلمات “بيك/باي/بيه” و “آتابك”، و بين كلمة “خودا” و بين كلمة “خواجه/خوجه
المصدر :
مقطع من دراسة ل د. محي الدين عثمان في مدارات كرد بعنوان : مقارنة بين اللغتين الكوردية و الخورية[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 252 car hatiye dîtin
Haştag
Gotarên Girêdayî: 1
Dîrok & bûyer
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 16-04-2022 (2 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ziman zanî
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 17-05-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 18-05-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Evîn Teyfûr ) ve li ser 30-06-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 252 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.131 KB 17-05-2023 Aras HisoA.H.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Ferhad Merdê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Pirtûkxane
Çand û Civak
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Têkilîya Nefs û Bedenê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu

Rast
Pirtûkxane
Li ser hebûna malatê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Li ser hebûna malatê
Kurtelêkolîn
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQERAYA TORANÎ Û STENBOLA ÎSLAMÎ DE (1918-1922)
03-07-2024
Burhan Sönmez
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQERAYA TORANÎ Û STENBOLA ÎSLAMÎ DE (1918-1922)
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
05-07-2024
Sara Kamela
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
05-07-2024
Sara Kamela
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Elî Şemdîn
Babetên nû
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Şervanên Êzidî di sala 1909’an de ji Heleb, Erzirom û Kerkûkê
27-06-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Çand û Civak
26-06-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 522,173
Wêne 105,698
Pirtûk PDF 19,683
Faylên peywendîdar 98,575
Video 1,419
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Ferhad Merdê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Pirtûkxane
Çand û Civak
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Têkilîya Nefs û Bedenê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Dosya
Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Belgename - Şêweya belgeyê - Dîjîtal Belgename - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Belgename - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Belgename - Bajêr - Efrîn Belgename - Zimanê eslî - Erebî

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.984 çirke!