Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
30-07-2024
Evîn Teyfûr
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  529,123
Wêne
  107,088
Pirtûk PDF
  19,904
Faylên peywendîdar
  100,374
Video
  1,470
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,365
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,834
هەورامی 
65,816
عربي 
29,124
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,838
فارسی 
8,876
English 
7,303
Türkçe 
3,587
Deutsch 
1,475
Pусский 
1,132
Française 
324
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
57
Հայերեն 
45
Italiano 
40
Español 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
21
日本人 
19
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
中国的 
12
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,886
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,069
Pirtûkxane 
2,709
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
311
PDF 
30,247
MP4 
2,381
IMG 
195,723
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
حنا بطاطو والحركة الشيوعية العراقية [2-4]
Zanyarîya me ji bo hemî dem û cihan e!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

عزيز الحاج

عزيز الحاج
#عزيز الحاج#
كما مر فإن هذه الحلقات مكرسة لتدقيق وتصحيح بعض المعلومات الواردة في كتاب الراحل حنا بطاطو والتي تكررت من بعده- أي ليست مكرسة لتقييم المواقف والسياسات وإصدار الأحكام. ومعلوم أن لدقة المعلومات أو عدم دقتها علاقة ما بالأحكام والتحليلات وقد تكون أحيانا علاقة قوية. فمثلا إن للتواريخ أهمية عندما نستعرض سلسلة الاعتقالات في قترة ما سواء كان ذلك عام 1948، أو عام 1963، أو ما جرى مع القيادة المركزية. واعتبار هذه اللجنة المركزية مفوضة أو غير مفوضة، حسب تعبيرات بطاطو، مهم هو الآخر، وهو ما سأبدأ به هذه الحلقة.
اللجان المركزية المفوضة و غير المفوضة
يرد في الكتاب مصطلح لجنة مركزية مفوضة وأخرى غير مفوضة، أي بتفويض من قيادة فهد في السجن. والمقصود هو عن اللجان المركزية التي تشكلت بعد اعتقال قيادة مالك سيف ويهودا صديق ومعهم الوجبة الثانية من أعضاء اللجنة المركزية.
أما اللجنة التي تلت هؤلاء فكانت بقيادتي وبتفويض خطي من فهد، أي بالعكس من القول انها كانت غير مفوضة. فقد أرسل حساني علي المسئول عن المطبعة الحزبية رسالة بالحبر السري لسجن الكوت يخبر فهدا ورفاقه عن حملة الاعتقالات الواسعة التي جرت ويطلب منه التعليمات. وقد ارسل فهد جوابا بالحبر السري أيضا قرأها علي وعلى سلام الناصري- الذي كان معي في الوكر الحزبي وهو مرشح اللجنة من قبل- وجاء فيها التالي:
1- يتولى المسئولية الأولى سعيد، وهو سامي نادر، العضو القديم في اللجنة المركزية ومن أهالي البصرة؛
2- في حالة غياب سعيد [ كان مريضا بالسل وفي لبنان] فإن المسئولية الأولى بتولاها بالتضامن كل من عزيز الحاج وعبد تمر. وكان الأخير عاملا شيوعيا مجربا وعضوا قياديا أصيلا، في حين كنت في بداية الشباب واشرف على تنظيمات الكرخ والطلبة الشيوعيين، وكان عمري الحزبي ثلاث سنوات. واضح أن الراحل فهدا أراد أن يجمع بين حماس الشباب وتجربة الأكبر سنا والأكثر قدما. وقد استدعينا [ حساني وسلام وأنا] عبد تمر للوكر الحزبي في محلة فضوة عرب، وعرضت عليه تعليمات فهد، ولكنه اعتذر عن عدم تمكنه من تحمل أية مسئولية ومهما كانت، ودون شرح الأسباب. وكان ذلك في بداية نوفمبر 1948. ولم أستمر في المسئولية كثيرا، فقد أدت اعترافات ملك سيف لمداهمة المطبعة ومن يعملون فيها، وعن طريقهم تم اعتقالي مع الناصري في ليلة 13 نوفمبر من العام نفسه. بعدنا، تسلم ساسون دلال المسئولية الأولى. وهنا أيضا- وخلافا لمعلومات بطاطو وغيره- فإن فهدا هو الذي اختار ساسون لتلك المسئولية وذلك على لسان زكي بسيم في السجن خلال مقابلة مع شيوعي أرسل خصيصا للسجن لطلب التعليمات. وكذلك أرسلت قيادة فهد رسالة خطية بنفس المضمون وصلت إلى محمد عبد اللطيف وكوادر أخرى عن طريق السيدة رضية محمد علي، زوجة حسين محمد الشبيبي. ولست هنا في معرض تقييم مدى وجاهة ذلك الاختيار.
*** ساسون دلال والصهيونية
وخطأ جسيم أخر لبطاطو. فقد ألقى بظلال الشك على ميول ساسون دلال وكأن الأخير كان يتعاطف مع الصهيونية. وهذا خطا جسيم لأن ساسون دلال كان شيوعيا ستالينيا حتى الرمق الأخير، ولم تعرف عنه أية ميول صهيونية. وقد كررت جهات قومية مغرضة تلك الرواية مع سيل الدعايات عن دور اليهود الشيوعيين في تقرير سياسة الحزب الشيوعي العراقي، والادعاء بأنهم كانوا من وراء تأييد قرار تقسيم فلسطين. والحال أن السياسات والمواقف الكبرى كان يقررها فهد وزيلاه زكي بسم ومحمد حسين الشبيبي في السجن. وكان فهد يعتبر نفسه تلميذا لستالين وحزبه وبمنتهى الولاء وبشيء من المبالغة. ولم يؤيد الحزب التقسيم إلا بعد تأييد السوفييت له، وبسبب ذلك، وليس بتأثير يهودي صهيوني من داخل الحزب. وعلى كل، فنحن اليوم وقيادة فتح نفسها تقر بالتقسيم وتناضل من أجل دولة فلسطينية تعيش بجوار دولة إسرائيل.
وأذكر أن الحديث عن تصهين ساسون دلال تكرر عام 1999 في صحيفة العراق الحر المعارضة التي كانت تصدر في لندن. وأذكر أن مراد العماري كتب ردا في نفس الصحيفة وناشدني توضيح الأمور. وقد نشرت بالفعل مقالا عن الموضوع عنوانه ساسون دلال شهيد مبادئه الشيوعية[ العراق الحر- 24-11- 1999. وما أقوله عن ساسون ينطبق عندي على كل المناضلين اليهود الذين عرفتهم في السجن وخارجه، ومن المؤلم أن الحزب الشيوعي لم يدرج ساسون دلال بين قائمة شهداء الشيوعية.
****
أخطاء في قراءة الأسماء الحزبية [ المستعارة]
وبسبب الاعتماد الكلي على معلومات ووثائق الامن العراقي في العهد الملكي وفي عهدي العارفين يقع المؤلف في أخطاء مربكة للقارئ حول التوجهات السياسية والفكرية لعدد من الاعضاء القياديين في الحزب الشيوعي. ومثال ذلك استناده إلى مؤلف سمير عبد الكريم [ المنسوب لمالك سيف]، والذي صدر بإشراف الأمن في عهد البعث في الثمانينات، في قراءة الأسماء الحزبية لمن حضروا في براغ اجتماعات اللجنة المركزية مع الكوادر المتقدمة في الخارج في نوفمبر 1965 بعد تراجع الحزب عن خط آب. وكانت الاجتماعات مكرسة للإستراتيجية الواجب اتخاذها لتسلم السلطة انفرادا، أو مع قوى أخرى- هذا مع أن الحزب كان لا يزال يعاني من الضربات الكبرى التي أصابته. وقد حضر الاجتماعات من يمثلون اتجاهات متضاربة. ولذلك فالخلط في الأسماء يربك القارئ الذي يريد أن يعرف ما كان يدعو إليه كل من المجتمعين. مرة أخرى، لست هنا بصدد تقييم الآراء فهذا ما بحثته في معظم كتاباتي من وجهة نظر انتقادية وصارمة.
الأمثلة:
يترجم المؤلف اسم [فاخر] وكأنه لعبد السلام الناصري والحال هو لبهاء نوري. ويترجم اسم [ياسر] وكأنه لبهاء بينما هو لعبد السلام. واسم [مأمون] ليس لثابت العاني بل لنزيهة الدليمي. و[دحام] هو رحيم عجينة لا مهدي عبد الكريم. و[صابر] ليس باقر الموسوي بل نوري عبد الرزاق- علما بأن نوري ورحيم عجينة كانا معارضين لخط آب [ 1964 ] ،ولذلك يكون مربكا ان تنسب لهما آراء مؤيدين لذلك الخط، وبالعكس أن تنسب آراؤهما لآخرين يقفون بالضد.
وبمناسبة خط آب، الذي تناولته من قبل في مقالاتي وفي كتاب رحلة مع تحولات مفصلية، فإن بطاطو ينسب لي أنني كنت من وراء بيان معارض للخط صدر في براغ بتوقيع [لفيف من الشيوعيين]. والحال إن هذا ليس صحيحا رغم أنني كنت أعرف مصدّري البيان وكنت أختلف مع بعض تحليلاتهم.
ونموذج آخر عن مخاطر عدم التدقيق أن المؤلف يورد أن المرحوم والدي كان عامل حمل. ويظهر أن الأمر التبس عليه في فهم معنى ما ورد في وثائق التحقيقات الجنائية حيث وصفوا مهنة بالوالد ب[ حمال باشي]، وهي على ما اعتقد كلمة تركية وتعني متعهد عمال الحمل، إذ كان متعهدا في الجمارك، وخصوصا في رصيف الجمرك الذي كان يشغل بناية المدرسة المستنصرية، حيث تستقر بواخر الشحن القادمة من الخارج. وكان العمال من الكورد الفيلية الأشداء، ولم تكن هناك عهد ذاك من طريقة غير حمل البضاعة على الظهر. والحمالة مهنة شاقة وهي شريفة وبعرق الجبين. وكان الوالد يرعى العمل ومعظمهم من الأقارب القريبين أو البعيدين، ويساعدهم وأبناءهم. وخطأ بطاطو هنا تناقله غيره في دراسات لاحقة ومنهم الأستاذ عباس الكليدار الذي نشر دراسة عني في كتاب لعدة باحثين بالإنجليزية عن العراق الحديث[ The Integration of Modern Iraq-1979. وقد اعتبر ان أحد أسباب انتمائي للشيوعية يعود لوضعي العائلي المتواضع، وهو غير صحيح. وإنما كانت الأسباب تأثرا بالدعاية الشيوعية لما بعد الحرب الثانية وخاصة في كلية دار المعلمين العالية، ولكثرة مطالعاتي الماركسية، ولتأثري بالأوضاع المأساوية لكادحي العراق خلال تلك الحرب، ومأساة الفلاحين خاصة. كانت عندي كما لآخرين ثورية الشباب وأحلامهم الرومانسية من الطابع الإنساني، مع التشبث بنصوص المقولات النظرية الماركسية. وكما يقول جورج طرابيشي عندما نكون ماركسيين لا نفكر، بل تفكر الماركسية عوضا عنا. وتبقى الأحلام الرومانسية الإنسانية تلك شيئا نبيلا. ولا ندم على أني وأمثالي آمنا بها فترة من الزمان وعملنا لتحقيقها، ولكن الندم على كبريات الأخطاء السياسية والفكرية.[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 600 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | ahewar.org 18-02-2012
Gotarên Girêdayî: 5
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 18-02-2012 (12 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Rexneya Siyasî
Kategorîya Naverokê: Danasîna pirtûkan
Welat- Herêm: Êraq
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 03-06-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 03-06-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hejar Kamela ) ve li ser 03-06-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 600 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Ji lêkolîner Seîdê Dêreşî îdîaya yekemîn helbesvanê kurd
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Dewleta Fedlawî (Hezarhespî) / 1156-1423
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
DÎROKA KURD LI ÇAVKANIYÊN BIYANIYAN
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Jiyaname
Ferhad Merdê
Kurtelêkolîn
V. SEMPOZYÛMA NAVNETEWEYÎ YA KURDIYATÊ MELA MEHMÛDÊ BAZÎDÎ & ALEKSANDRE AUGUSTE JABA Û MÎRASA WAN
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî

Rast
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
25-07-2024
Sara Kamela
QÛRNA MIN
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
04-08-2024
Evîn Teyfûr
Salnameya Zerdeştî
Babetên nû
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
30-07-2024
Evîn Teyfûr
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  529,123
Wêne
  107,088
Pirtûk PDF
  19,904
Faylên peywendîdar
  100,374
Video
  1,470
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,365
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,834
هەورامی 
65,816
عربي 
29,124
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,838
فارسی 
8,876
English 
7,303
Türkçe 
3,587
Deutsch 
1,475
Pусский 
1,132
Française 
324
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
57
Հայերեն 
45
Italiano 
40
Español 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
21
日本人 
19
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
中国的 
12
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,886
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,069
Pirtûkxane 
2,709
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
311
PDF 
30,247
MP4 
2,381
IMG 
195,723
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Ji lêkolîner Seîdê Dêreşî îdîaya yekemîn helbesvanê kurd
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Dewleta Fedlawî (Hezarhespî) / 1156-1423
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
DÎROKA KURD LI ÇAVKANIYÊN BIYANIYAN
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Jiyaname
Ferhad Merdê
Kurtelêkolîn
V. SEMPOZYÛMA NAVNETEWEYÎ YA KURDIYATÊ MELA MEHMÛDÊ BAZÎDÎ & ALEKSANDRE AUGUSTE JABA Û MÎRASA WAN
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Dosya
Navên Kurdî - Zayend - Mê Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Pirtûkxane - Kategorîya Naverokê - Roman Navên Kurdî - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Pirtûkxane - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Pirtûkxane - PDF - Na

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 1.141 çirke!