Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 524,617
Wêne 106,206
Pirtûk PDF 19,762
Faylên peywendîdar 99,338
Video 1,439
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
300,751

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,734

هەورامی 
65,720

عربي 
28,794

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,201

فارسی 
8,374

English 
7,162

Türkçe 
3,569

Deutsch 
1,456

Pусский 
1,123

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
84

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
20

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911...
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergê...
Weşanên
Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
رحلة مع تحولات مفصلية (العسكر في السياسة..) 3
Kurdîpêdiya rojane dîroka Kurdistanê û Kurdan tomar dike.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

عزيز الحاج

عزيز الحاج
#عزيز الحاج#
في 29-10- 1936 قام الفريق #بكر صدقي# ، قائد الجيش العراقي، بانقلاب عسكري على حكومة ياسين الهاشمي. وكان هذا أول انقلاب عسكري، لا في العراق وحده، بل وعلى عموم البلدان العربية.
لقد هيأ للانقلاب ساسة وطنيون ديمقراطيون كالجادرجي وجعفر أبي التمن، ومعهم حكمت سليمان من رجالات الحكم.
تشكلت الحكومة الجديدة برئاسة حكمت سليمان، وشارك فيها أبو التمن والجادرجي، وهلل الشيوعيون للانقلاب، ودعمته جمعية الإصلاح الشعبي الديمقراطية، وسير اليسار مظاهرات دعم له.
لم تقم الحكومة الجديدة بإجراءات هامة نحو حياة دستورية ديمقراطية، سوى إجازة جمعية الإصلاح الشعبي، وصدور عفو عام، وإنما رفعت شعار الفضيلة ومكافحة الرذيلة بطرد الراقصات الأجنبيات. ومع الأيام، برزت الميول التسلطية لقائد الانقلاب، الذي كان يرى في رضا خان الإيراني ومصطفى كمال مثالا له رغم أن مصطفى كمال أرسى ديمقراطية علمانية، وإن كانت ناقصة ومبتورة. كما كان معجبا بدول المحور. ولابد من الإشارة، إنصافا، إلى أن هذا الإعجاب كان شائعا في الحياة السياسية العربية ولكن من موقع العداء لبريطانيا وبوهم أن دول المحور ستكون نصيرا للمطالب الوطنية العربية.
وهكذا سرعان ما انفرط عقد التحالف باستقالة أبي التمن والجادرجي، وانتهى الانقلاب باغتيال بكر صدقي. ويجب أن نضيف لسيرة الرجل أنه كان عسكريا كرديا عراقيا، وقد استغل أعداؤه كرديته للترويج لما أشاعه دبلوماسي ألماني من كونه أراد قيام دولة كردية مستقلة، وهو ما لم يقم عليه برهان.
لسنا في معرض سرد تفاصيل ما حدث، وإنما لنتساءل كيف أمكن للديمقراطية اللبرالية واليسار العراقيين دعم انقلاب عسكري يقوده قائد عسكري ذو طموحات ديكتاتورية لا ديمقراطية، ولم يكن مؤمنا بالبرنامج الاجتماعي لجمعية الإصلاح الشعبي؟ ربما لأن الجميع كانوا ينطلقون من هوس معاداة بريطانيا والرغبة في التخلص من كل نفوذ لها في العراق.
إن زج الجيش في السياسة لانتزاع السلطة كان مغامرة ذات نتائج سلبية خطيرة شجعت كبار الضباط بعد سنوات قلائل على تكرار التجربة، وأعني تدخل رئيس الأركان حسين فوزي وأمين العمري عام 1940 لإسقاط حكومة وتشكيل أخرى، وقد فشلا؛ ولكن نجح، فيما بعد، رشيد عالي ومفتي فلسطين في استغلال وطنية قادة عسكريين لامعين للقيام بانقلاب عسكري جاءت بحكومة رشيد عالي الكيلاني، القريب من المحور الفاشي، هو ومفتي فلسطين الحاج أمين الحسيني.
في عامي 1940 و1941 ازداد انتشار الدعاية لهتلر وموسوليني في العراق، وتأسست فرق الفتوة في المدارس الثانوية والمتوسطة في محاكاة لألمانيا النازية. وكان الطلبة، وأنا منهم في الثالث المتوسط، يتدربون على عمليات الإسعاف الأولية.. ومع أن حكومة رشيد عالي [ قامت في 1 شباط – فبراير- 1941] اضطرت لقطع العلاقات مع ألمانيا وفقا للمعاهدة مع بريطانيا، إلا أنها رفضت قطعها مع إيطاليا، مما مكن القنصلية الإيطالية في بغداد من إدارة حملة دعاية واسعة للمحور ونشر مشاعر العداء لبريطانيا واليهود. وكما فعلت حكومة حكمت سليمان، فإن حكومة الكيلاني رفعت هي الأخرى شعارات الفضيلة الموجهة ضد الراقصات، وقامت بحملة إيمانية كالعناية بالمساجد والمعاهد الدينية، وإصلاح المدارس الدينية وكلية العلوم [دينية]، ومنع الإفطار العلني في رمضان ومعاقبة المفطرين، ومنع شرب الخمور.
لم يكتف مفتي فلسطين ورشيد عالي بما فعلاه من هروب الوصي وتنصيب رمز شكلي للعائلة الملكية، ومن تقارب من المحور الفاشي، [ من منطلق العداء لبريطانيا]، وإنما ورطا العراق في حرب عسكرية خاسرة مع القوات البريطانية، أدت لكسر الجيش وإعادة احتلال العراق، وثم لحملة اعتقالات واسعة للقوميين، وحتى لبعض الشيوعيين [كان الشيوعيون قد أيدوا حركة الكيلاني]، وصولا لإعدام لفيف من كبار الضباط الوطنيين الأكفاء، وفي مقدمتهم المرحوم صلاح الدين الصباغ والشخصية القومية يونس السبعاوي.
إذا نظرنا للحركتين الانقلابيتين، فلا أرى من حكم عليهما غير أنهما كانتا سلبيتين، برغم الدوافع المعادية لبريطانيا، وزرعتا تقاليد خطرة في صفوف الجيش العراقي، فضلا عن أن حركة مايس 1941 أدت لضربة موجعة للجيش.
وكان لانتشار الأفكار القومية المتطرفة الدور الرئيسي فيما حدث ليهود بغداد المسالمين من هجمة نهب، واغتصاب، وقتل جماعي، خلال يومين متتاليين دون تدخل الشرطة. وكانت تلك الكارثة، التي سميت ب الفرهود، لطخة عار في تاريخنا الحديث وفاقت أهوالها الانتهاكات التي قامت عام 1933 عند قمع تمرد للآشوريين، لعب بعض الأصابع الغربية دورا في تأجيجه.
إن دور الجيش في السياسة في العراق والمنطقة وبلدان العالم الثالث يشكل إشكالية متعددة الجوانب، وشديدة التشابك والتعقيد، وإن كان هذا الدور في الغالب الأعم دورا سلبيا؛ غير أنه كان في حالات معينة دورا مطلوبا كالحالة التركية أيام الكمالية وحيث كان الجيش، وظل، حارس العلمانية، برغم أنه كان أحيانا ينزلق في الطريق الانقلابي الخطر. وبسبب علمانية الجيش التركي يوجه له أردوغان اليوم ضربة بعد ضربة في طريقه نحو عثمنة المجتمع والسلطة، وبمباركة من أوباما والغرب. ونحن نعرف أن الغرب يقرن دور الجيش في السياسة بالدكتاتورية على ضوء التجارب التي وقعت في البلدان العربية وأميركا اللاتينية. وهذا ما يستغله أردوغان وحزبه وهما في طريق التحول العثماني المتدرج.
كما أن دور الجيش في ثورة 14 تموز هو الآخر دور له خصوصيته بسبب أن قيادة الانقلاب كانت في يد عبد الكريم قاسم، وربما كانت النتائج منذ البداية تكون فرض حكم ديكتاتوري عسكري شمولي كما حدث في مصر عام 1952 فيما لو كانت قيادة الحركة الانقلابية في أيدي الضباط القوميين الموالين لعبد الناصر أو في أيدي ضباط من اليسار.
إن إشكالية دور الجيش واحدة من المعضلات الكبرى التي تتطلب مزيد من المدارسة والمناقشة والحوار، وعلى ضوء دوره في انتفاضتي تونس ومصر.
*****
[ ملحق:
حول انتهاكات عام 1941، ونقلا عن تاريخ الوزارات للحسني، واستنادا لرئيس الطائفة اليهودية في كتاب رفعه لرئيس الوزراء الجديد في 17 تموز من نفس العام:
كان عدد القتلى 130 والجرحى 450 وكلهم من اليهود ، وهناك قتلي من المسلمين أيضا ممن حاولوا الدفاع عن جيرانهم اليهود. وأكد مدير شرطة بغداد، وعبد الله القصاب عضو لجنة التحقيق الرسمية لعبد الرزاق الحسني إن عدد القتلى كان يناهز 600 ولكن الحكومة تعمدت تقليص العدد إلى 110 بضمنهم 28 امرأة وهم من مسلمين ويهود حسب التقرير الرسمي.][1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 590 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | ahewar.org 07-09-2011
Gotarên Girêdayî: 16
Dîrok & bûyer
Jiyaname
Kurtelêkolîn
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 07-09-2011 (13 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Bîografî
Kategorîya Naverokê: Ramiyarî
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Êraq
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 04-06-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 05-06-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 05-06-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 590 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê

Rast
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
13-07-2024
Aras Hiso
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
13-07-2024
Sara Kamela
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Weşanên
Şerq û Kurdistan
17-07-2024
Burhan Sönmez
Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Babetên nû
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 524,617
Wêne 106,206
Pirtûk PDF 19,762
Faylên peywendîdar 99,338
Video 1,439
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
300,751

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,734

هەورامی 
65,720

عربي 
28,794

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,201

فارسی 
8,374

English 
7,162

Türkçe 
3,569

Deutsch 
1,456

Pусский 
1,123

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
84

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
20

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Dosya
Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Navên Kurdî - Zayend - Bêl alî Navên Kurdî - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Şehîdan - Zayend - Nêr Şehîdan - Partî - Hêzên Sûriya Demokrat - HSD Şehîdan - Netewe - Kurd

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 1.485 çirke!