Sê xortên Kurd ên ji Gundê Şotik ê!
Sıraç Oğuz
Ҫend sal piştî damezrandina komara Tirkîyê li Bajarê Meletîyê bûyerek şêlandinê diqewime. Wê demê asayîş li gelek bajar û navҫeyan, bi zehmetî dihat kontrolkirin. Li gelek deweran hinek kes derdikevin serê rê û dirban û dest bi şêlandinê dikin.
Ji wan bûyeran yek jî, li Meletîyê ji alîyê sê Xortên Kurd ên Elewî tê kirin.
Rojek ew sê Kurdên bêtirs û çeleng, di navbera bajarê Meletîyê û Siwazê da, dixwazin erebeya bankê bişêlînin.
Ew sê xort, navên wan Mihemed Riza Ҫiplak, Seydî Bettal Ҫiplak û Hisên Sirma ne û ji gundê Şotik a li ser navҫeya Erxevan (Arguvan)ê ne.
Wê demî xeberek digrin, dibihîsin ku ji bajarê Meletîyê, erebekî pereyên bankê dibe bajarê Sêwazê.
Ew hersê xortên Kurd, lihev dikin û berê xwe didin navҫeya Hekîmxanê. Li derdora rêya ku erebe tê ra derbas dibe, li ber zinaran dikevin kozikê. Bi seeta li benda erebê disekinin. Nêzîkî nîvroyê erebekî bi ala Tirk tê.
Ew dibêjin hebe hebe ev erebeye, ji ber ku ala Tirka liser erebêye. Dema ku erebe nêzikî wan dibe, ew ji kozika xwe derdikevin û pêşî li erebê digrin. Mixabin, di erebê da pere nabînin û diqaahirin. Di erebê da mirovekî qelew û fotêr li serî, jin û keҫikek û du parêzvan hebûne.
Mirovê fotêr li serî dibêje, „hûn ҫi dikin ez Walîyê Meletîyê me.“
Xort li gotinên walî guhdarî nakin. Xortê ku nave wî Mihemed Riza Ҫiplak, ҫakêtê Walî jê digre û li xwe dike, fotêrê wî jî digre û dide serê xwe. Dûra ji Walî dipirse û dibêje; “Walî efendî baş li min mêze bike, ev limin xweş hatin an li te.”
Wali ji tirsê dibêje, “li te pir xweş hat axayê min.”
Ji cêva şalê Walî da bîst lîra derdikeve. Mihemed Riza, dibêje, „tu dibêjî qey ez Walî me, lê tu ҫewa walîyî di cêva te da tenê bîst lîra heye.”
Walî dibêje, “min nizanîbû ku, ez li Ballikaya yê li cem eşqîyayan deyndar derdikevim.”
Piştî axaftinê her sê xort, destê herkesî girê didin, lê destê herd û pîreka bi zanayî sist girê didin ku ew bendê destê xwe vekin û xilas bin. Li ti kesî heqaret û bêedebî nakin û hemûyan cardin dikin erebê. Lê di erebê da telsiz (bêtêl) hebûye. Xort ji bêtêlê tiştek fehm nakin û dest nadinê. Bi lez û bez ji cîyê bûyerê dur dikevin û xwe davêjin qontarên ҫîyê.
Demek şûnda jin destê xwe vedikin û bêtêlê dixebitînin xeber didin leşkerîya Meletî yê û alîkarîyê dixwazin.
Rojek şûnda bi fermana Mîralayê Meletîyê, tîmek cendirme û liqekî leşger, gundê Şotikê dorpeҫ dikin. Li gundîyan exaret dikin. Wê demê serokeşîrek bi navê Mistefa Ҫiplak) li nahîyê mudir bûye. Dema exareta ku li gundîyan tê kirin, dibîne, ji hespê xwe pîya dibe û ji leşkerekî mîralay dipirse. Bala xwe didê, Mîralay di baxҫe da rûniştîye. Diҫe cem mîralay û bi dengek bilind dibêje; ”mîralay leşkerê xwe, ji nav gund derxe û bîne ber delavê, ezê xwerin û wexwerinê bidim we, dûra jî lêxin û herin.
Mîralay dibêje, „Mistefa Efendî ez leşkerê xwe nekişînim ewê ҫibe.”
Mistefa efendî dibêje, “min ji we ra got, nan û goştê xwe bixwin û herin. Eger ku hûn neҫin, de baş li derdora xwe mêzeke, li ҫaralîyê ҫîyê di bin her zinarekî da, yek ҫekdarek cîhê xwe girtîye. Bi yek îşaretek min, dê bi sedan mawzer biteqin û gule di ser we da werin.“
Mîralay qala bûyera ku Walî rû bi rû bûye dike û navê wan sê kesan dibêje.
Mistefa efendî, demek şûnda hersê xortan dide girtin û bi Mîralay ra di qonaxa xwe da li benda Walî disekine. Dema Walî tê qonaxê, dibîne ku hê ҫakêt û fotêrê wî, li Mihemed Riza ye.
Mîralay bi ҫirpîya darê destê xwe, ҫend caran li nav sûretê Mihemed Riza dixe û dev û pozê wî di nav xwînê da dihêle.
Mihemed Riza dibêje; „Walî efendî, ezê ҫend pirsan ji we bipirsim. Li ҫîyê me dest û lingê we girê da û we dîl girt. Me bixwesta we dikuşt û exaret li we dikir. Me bixwasta we serjê jî dikir, an jî me dikaribû her xirabî li jin û keça te bikira. De kerema xwe bibêje, me dikarîbû an jî nikarî bû.“
Walî ji eyba sor diqimile û bêdeng dimîne.
Piştra Mihemed Riza dibêje, lê em xwedî wîjdan û binamûsin. Ji ber wî jî me li we xirabîkî nekir. An ha ew qûweta we, ҫend seet berê di destê meda bû. Eger bi te û Mîralay ra zere wîjdan û namûs hebûya we li me îşkence nedikir.
Li ser gotinê Mihemed Riza, di dema dadgehkirinê da Walî dibê şahid û dibêje; “belê vana em şêlandin lê li me exaret nekirin. Bi însanetî tevgerîyan û ti zerarek nedan me.“
Gor şahidîtîya Walî, ji her sê xortan her yek, bi şeş salan tê cezakirin. Pişt ra Walî di girtîgehê da her sê xortan ziyaret dike û bi wan ra resim dide kişandinê.
Di ser bûyerê ra deh sal derbas dibe, xarzîyê Hisên Sirma, Hesen li Zanîngeha Uludaxê beşa aborîyê qezenc dike. Hesen, di zanîngehê da keҫikek nas dike, pê ra dibe heval û biryara zewacê digrin. Keҫik, Hesen dibe bi malbata xwe ra dide nasin. Malbat malbateke kevneperest e. Dema Hesen dikeve odê, ҫavê xwe li dîwarên odê digerîne, wêneyê ew sê xortên nas dibîne. Sê kesên peşmûrde rûniştî, li pişt wan jî kesekî bi cil û bergên xweş, li pê sekinîye. Bala xwe didê, têdigihîje ku ji wan yek xalê wî yê Hisên e.
Pîrejina malê dibîne ku Hesen li wêneyan pûrdîqet mêze dike. Dibêje, „kurê min ewê çeleng mêrê mine. Wextekî li bajarê Meletîyê Walî bû. Ew ên din, tu li qiyafetê wan mêze neke, ew hersê kes mirovên pir merd û birûmet bûn. Xwezil herkes mîna wan jêhatî û xwedî îfett û şerefê ba.“
Hesen dibêje; „ew yek xalê min e, yên din jî eqrebayê min in.“
Ҫavê jinikê dibiriqin û dibêje, „kurê min êdî ne hewceye em ji bo te bikevin lêpirsînê, me keҫa xwe da te û ҫû…“[1]