Le Petite Mort: Kurdistana Xeyalî Di Nexşeyan de Binaxkirî ye
#Ferzan Şêr#
Apê Mûsa (ne)xweş digot “di ferhenga wan de kuştina me kurdan paqijî ye”. Demên modern yanî ezmûna kurdan ya bi Kemalîzm û dewletên din ên dagir re tim navê kurdan, erdnîgariya wan kiriye (pirs)girêk. Ji “ekradê pîs” heya “kart û kurtên tirkan”, ji paqijî û îslahkirina şerqê heya “meseleya terorê” kurd û pirsgirêkên kurdan tim ji hêla serdestên xwe ve hatine binavkirin. Ji bo ku kurd dilê tirkan xweş bikin, her carê dibêjin “hûn çima li dijî navê Kurdistanê ne, yekem car Sencer Sultanê Selçukiyan ji axa kurdan re gotiye Kurdistan”, her wekî gotinên Mustafa Kemal jî wekî referans tê dayîn.
Gelo kurd xwe çawa bi nav dikin?
Şêx Mehmûdê Berzencî Keyaniya Kurdistanê ragihandibû. Ew Keyaniya Kurdistanê realîze nebû. Li pey wê jî gelek serhildan rû dan, heya qonaxa îroyîn kurd sê caran (Kurdistana sor ne tê de) nêzî dewletbûnê bûn: li rojhilat, başûr û rojava.
Komara Kurdistan bêtirî di nav kurdan de wekî Komara Mahabad tê nasîn; sembolên çarçira, Qazî hwd. navdar in, tên zanîn. Dema di nav kurdan de em bêjin Komara Kurdistan piraniya kesan ew ê nizanibe ku em behsa Mahabadê dikin. Tercîha bijartina peyva Mahabad dibe ku ne otosansurek be, lê dema mirov ji dêvla Komara Kurdistanê bikarbîne, rastiyê vedişêre di hundirê xwe de.
Îro li başûrê Kurdistanê her roj gavekî din ber di serxwebûnê ve dimeşe. Ray û rayedarên bakur ji bo başûrê Kurditanê dibêjin başûr, dibêjin bakurê Iraqê, rêveberiya herêmî, Kurdistana Iraqê hwd. Bi fermî KRG (Kurdistan Regional Goverment), Rêveberiya Herêmî ya Kurdistanê ye. Îcar di serxwebûnê de helbet ew ê nav ne ev be. Gelo wê çi be? Kurdistan bi tena serê xwe îhtimala herî mezin e, ji ber ku “cîran cîran” jî pê naêşîn(?). Kurdistan bi xwe bi pirsgirêk e, lewra hemû beşên din ên Kurdistanê vedikşîne xwe, erdnîgariya xwezayî ya gewre biçûk dike, di hundirê xwe de difetisîne. Ji xwe Kurdistana demografîk her ku diçe biçûk dibe, îcar bi awakî metonomîk -biçûk şûna mezin bigre- Kurdistan bê temsîlkirin ew ê rewşa hişmendiya serxwebûnê biguhere. Kurdistana gewre dê di xeyalan de biçûk bibe, dê bi navekî din welatê kurdan hebe û ew nav dê bibe welatekî din ku kurd tê de dijîn.
Li Rojavaya Kurdistanê, ku li Tirkiyê wekî “Rojava” ketiye literatura siyasî tirkan jî. Peyva rojava ji bakûrê Sûrî xweştir, guncantir e lê bi ya min ew bi tena serê xwe bi pirsgirêk e. Lewra di her qadên fikrî û hunerî de Rojava û Rojhilat dubendiyên sereke ne. Cîhaneke Rojavayê heye, fikreke Rojavayê heye. Bivê nevê tevheviyeke biçûk be jî di vî warî de çê dike. Ev ne girîng e zêde. Lê peyva rojava wekî mînaka “başûr” her ku peyveke kurdî xistibe literatura tirkan jî esil peyva Kurdistanê vedişêre. Neha gelek akademisyenên, rojnamevanên tirk vê peyvê bi kar tînin. Tirk ji peyva Rojava natirsin. Lê em bibêjin “Suriye Kurdistani (Kurdistana Sûrî) an Bati Kurdistan (Rojava Kurdistanê)”, ew kesên ku peyva Rojava bi kar tînin, piraniya wan ew ê van peyvan qebul nekin. Ji wan re Rojava egzotîk e, lê Kurdistan rastiyeke paranoyakî ye. 17'ê adarê Federasyona Bakurê Sûrî bi mizginiyekê hat ragihandin. Ev nav, wekî “Rêveberiya Herêmî ya Kurdistanê” ye, lê Kurdistan jê kêm e. Kurdistan ji peyva Rojava ber bi paş ve çûye, ber bi Sûrî ve çûye. Heman tiştên ku ji bo başûr hatin gotin ji bo Rojavayê Kurdistanê jî dikare bê gotin ku qedera wan hinek dişibe hev.
Di her sê mînakên me yên jorîn de xuya dike kurd di navlêkirina xwe de heqê kedên xwe yên salane, heqê serkeftinên xwe yên rêveberî û siyasî xwarine. Di her sê mînakan de jî dixuye ku Kurdistan wekî “kirdeyeke veşartî” di hevoksaziyê de hatiye lê kirin. Wekî cînavkeke nediyar…
Gelo cihên ku em dibêjin rojhilat, rojava, bakur û başûr referansên xwe ji ku digrin? Ji dewletên serdest digrin bêguman. Ez bi xwe ev e nêzî 10 sal e bi kurdî dinivîsim, di nav cîhana kurdî de me. Ez bi xwe rojhilat, rojava, bakur û başûrê Kurdistanê, yanî erdnîgariya xwezayî ya Kurdistana Gewre nizanim. Helbet cahiliya min parek e ji vê nezaniyê re. Lê ez dibêm mesele ji nezaniye şexsekî bêtir, mezintir e. Meseleya pirsgirêka Kurdistanê jî tiştekî wiha ye. Bi salan dewlet behsa “pîlana şerqê, pirsgirêka şerqê, pisgirêka terorê” filan û bêvan bi kar anî. Ferhenga rewşenbîrên tirkan jî ji bilî çend kesan ji van ne cuda bû. Ên herî wêrek digotin pirsgirêka kurd. Mixabin ji aliyê kurdan ve ev ferheng wiha şaşomaşo hatiye lêkirin. Bi kurt û kurmancî dema hûn bêjin Kurdistana Başûr an Başûrê Kurdistanê, Kurdistana Rojava an Rojavayê Kurdistanê hwd. Kurdistana Gewra tim di cihekî (der)hişê we de cih digre an na bi navên din, Kurdistan biçûk dibe, tune dibe, berê kurdan ber bi dilê serdestan ve dajo.
Bi fransizî têgehek heye ku tam li gor vê rewşa Kurdistanê tê: Le petite mort. Mahneya wê mirina biçûk e, ji bo xewê jî tê bikaranîn; lê esil ev peyv tê wateya “orgazmê”. Navlêkirina bi vî rengî, dema biçûk para mezin veşêre, ji mirina biçûk a bi kêf bêtir dê mirineke mezin ya bi êş bi xwe re bîne.
Çavkanî:
http://www.bas-haber.com/ku/writer/ferzan-ser
[1]