ناو: میرزا
ناوی باوک: محەمەد
ساڵی لەدایکبوون: 1829
ساڵی کۆچی دوای: 1892
شوێنی لەدایکبوون: #کرماشان#
شوێنی کۆچی دوای: #تاران#
$ژیاننامە$
خۆشنووس میرزا محەمەد ڕەزاخان کەلهوڕ، 1829ز. خۆشنووسی کورد میرزا محەمەد ڕەزاخان کەلهوڕ لە ساڵی 1829ی زایینی، لە شاری “کیلان” لە پارێزگای کرماشان، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە دایکبووە. خۆشنووس میرزا محەمەد ڕەزاخان کەلهوڕ لە ڕۆژانی دەسەڵاتی قاجار لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان ژیاوە. ناوبراو بە یەکێک لە خۆشنووسە بەناوبانگەکان دادەنرێت لە سەردەمی حوکمڕانی ناسر الدین شا قاجار دا، بەو پێیەی شێوازێکی تایبەتی نووسینی بە شێوازی نەستالیق داهێناوە، کە تا ئێستاش دادەنرێت شێوازی باو و پەسەندکراو بۆ زۆرێک لە خۆشنووسە هاوچەرخەکان بۆ نووسین بە شێوازی نەستالیق، و نەستالیق یەکێکە لە شێوازەکانی خەتنووسی فارسی، وە زاراوەی (نەستالق) لە دوو وشەی (کۆپی) و (کۆمێنت) وەرگیراوە، خۆشنووس میرزا محەمەد ڕەزا خان کەلهوڕ لە تەمەنی هەرزەکاریدا دەستی بە هونەری خەتنووسی کردووە، بەهۆی هەندێک ڕووداوەوە ڕووی لە شاری تاران پایتەختی دەوڵەتی قاجار کردووە و لەوێ لەژێر دەستی میرزا محەمەد خونساری خوێندوویەتی، و دوای ئەوەی بووەتە پێشەنگێک بوو لە نووسیندا بە میتۆدی نەستالق و ناوبانگی دەرکرد، لەلایەن ناسر الدین شا قاجارەوە بانگ کرا و بە دەستنووسەکەی سەرسام بوو، تا ناسر الدین شا قاجار دەستی کرد بە پراکتیزەکردنی خۆشنووسی لەگەڵیدا بە شێوەیەکی شەخسی. ناسر الدین شا قاجار پێشنیاری کرد کە لە وەزارەتێکی چاپخانە لە دەوڵەتی قاجار دابنرێت و بەو پێیەی میرزا محەمەد ڕەزا خان کەلهوڕ پیاوێکی زیندوو و لیبڕاڵ بوو، پێشنیاری ناسر الدین شا قبووڵ نەکرد ، و بە مووچەیەکی کەمەوە وەک نووسەرێکی کوورت کاری کردووە، بەرهەمی خۆشنووسی کورد میرزا محەمەد ڕەزا خان کەلهوڕ خەتنووس بووە لە ژمارەیەک ڕۆژنامەی قاجاری زمانی فارسی، وەک ڕۆژنامەی شەرەف، ڕۆژنامەی شەرەفت، و ڕۆژنامەی وەقاعی ئیتیفایە. لە گرنگترین پەڕتووکەکانی بریتین لە:
1- پەڕتووکی ڕياد المحبين.
2- پەڕتووکی ڕژانی فرمێسک کە یەکێکە لە دەستنووسە هەرە گرنگەکانی خەتنووس میرزا محەمەد ڕەزاخان کەلهوڕ کە لە پەڕتووکخانەی شاهانەی ئێران لە تاران پارێزراوە.
3- پەڕتووکی بیرەوەرییەکانی سەفەری ناسر الدین شا قاجار بۆ خوراسان. خۆشنووس میرزا محەمەد ڕەزا خان کەلهوڕ لە کاتی گەشتەکەیدا بۆ شاری مەشهەد پایتەختی پارێزگای خوراسان پەیوەندی بە سوپای ناسر الدین شاە قاجارەوە کردووە بۆ سەردانی مەزارگەی ئیمام ڕەزا، و لەو ماوەیەشدا میرزا محەمەد ڕەزا خان کەلهوڕ هەروەها خەریکی خەتنووس بوو لە ڕۆژنامەکەدا. دوای گەڕانەوەی لە شاری مەشهەد، و لەگەڵ بڵاوبوونەوەی نەخۆشی کۆلێرا لە تاران، بە نەخۆشی کۆلێرا نەخۆش کەوت، تا ساڵی 1892ی زایینی، لە تەمەنی 63 ساڵیدا کۆچی دوایی کرد، وە تەرمەکەی ڕۆژی هەینی لە گۆڕستانی حەسەن ئاباد بە خاک سپێردرا لە شاری تاران.[1] [2]
Ev babet bi zimana (کوردیی ناوەڕاست) hatiye nvîsandin, klîk li aykona
bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی
بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Ev babet 271 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!