Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Apaga (Turkmalu)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Aragatsavan (Alagez, Aragats)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Arşalus
09-08-2024
Aras Hiso
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
08-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
30-07-2024
Evîn Teyfûr
Jimare
Babet
  530,011
Wêne
  107,325
Pirtûk PDF
  19,955
Faylên peywendîdar
  100,733
Video
  1,470
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,792
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,913
هەورامی 
65,830
عربي 
29,215
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,985
فارسی 
8,913
English 
7,397
Türkçe 
3,595
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,479
Pусский 
1,134
Française 
327
Nederlands 
130
Zazakî 
88
Svenska 
60
Հայերեն 
50
Italiano 
41
Español 
40
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
19
中国的 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
Fins 
12
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
1
Polski 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,591
Kurtelêkolîn 
4,902
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,119
Pirtûkxane 
2,710
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,411
MP4 
2,391
IMG 
196,240
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna...
مم و زين بين الروايات الشفوية و شعر أحمدى خاني
Di cihê lêgerîna me de bi rastnivîsa rast bigerin, hûnê encamên xwestinê bibînin!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Hrvatski0
Norsk0
Polski0
Pусский0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

مم و زين بين الروايات الشفوية و شعر أحمدى خاني

مم و زين بين الروايات الشفوية و شعر أحمدى خاني
=KTML_Bold=مم و زين بين الروايات الشفوية و شعر أحمدى خاني=KTML_End=
(1) Micheal Chyet
الترجمة عن الكردية: أحمد قطو

عندما نقرأ ملحمة ” مم و زين ” بعناية علينا قبل كلّ شيء أن نميّز بين الروايات الشفوية المتعددة لهذه القصة من جهة و النظم الشعري الأدبي لأحمدى خاني في القرن الثامن عشر من جهة أخرى.
مما لا شك فيه أنّ الأصل و المصدر واحد: ففي كليهما تظهر الشخصيات نفسها ( مم - زين - قره تاج الدين ..الخ) و كذلك أحداث العشق التراجيدي قريبة من بعضها, و لكن هناك بعض الاختلافات الهامة بين العمل الأدبي لأحمدى خاني و الروايات الشفوية التي يجب أن نبحث فيها كلاً على حدة, و الهدف من هذا البحث معرفة الاختلافات الجوهرية بين الروايتين، و في الوقت نفسه، البحث عن أصول الروايتين حتى نستطيع أن نرد على التساؤل التالي :هل عمل أحمدى خاني أقدم أو الروايات الشفوية؟
أصرّ المستشرقان الفرنسيان ” روجيه ليسكو” و ” جويس بلو” على الاختلافات بين الروايات الشفوية المتعددة و عمل أحمدى خاني, فقد استخدما عنوان : ” ممي آلان ” للروايات الشفوية و ” مم و زين ” لرائعة أحمدى خاني, حتى و إن كانت التسميتان دقيقتين فإنّ الأكراد أنفسهم لا يجدون فرقاَ بينهما. ففي اللغة الكردية تستخدم التسميتان لملحمة ” مم و زين “.
للأسف الشديد لم تجد الغالبية العظمى من الأكراد فرصة لدراسة لغتهم و ثقافتهم لذلك يظن الكثير منهم بأنّه لا فرق بين الروايات الشفوية للقصة و عمل أحمدى خاني و لهذا نجد الاختلاف بين رؤية المستشرقين ” ليسكو ” و ” بلو” من جهة و الأكراد من جهة أخرى.
وعلى غرار هذه القصة, هناك قصص و ملاحم شعرية أخرى عند الأكراد لها اسمان، و خير دليل على ذلك ملحمة ” سيامند و خجي ” التي تعرف أيضاَ باسم ” سيامند السليفي ” مثلها مثل ” ممي آلان ” التي سميت باسم بطل الملحمة و عشيرته .
نتناول الاختلاف بين شعر أحمدى خاني الأدبي و الروايات الشفوية المتعددة في جانبين : جانب يتعلق بالشكل و جانب يتعلق بالمضمون (المحتوى) .
الشكل : الهدف منه إظهار مدى قدرة المؤلف على الإبداع في الجمال الفني الخارجي للعمل الأدبي و ربطه بمضمونه سواء أكان هذا العمل شعراَ أم نثراَ .
إذا تحدثنا عن بناء غرفة فإنّ المكونات الداخلة في بناء الغرفة كالاسمنت و الحديد و غيرها تمثل الشكل في العمل الأدبي, أمّا عدد الغرف و الأبواب و النوافذ فهي تمثل المضمون أو المحتوى في العمل الأدبي.
الآن سنتحدث عن الشكل : كتب أحمدى خاني أغلب أعماله الأدبية على شكل مثنويات (أبيات ثنائية) أي الشكل الشعري المقتبس من الأدب الفارسي القديم . حيث كل بيت يقسم إلى شطرين و قد نظمه على بحر الهزج و تفعيلاته : مفاعيلن – مفاعيلن – مفاعيلن “.
و لا تخلو الروايات الشفوية من الأبيات الشعرية و إن كانت في أغلبها مؤلفة من قصص نثرية , و يستخدم الشعر في مواقف خاصة مثلاَ، في كل مرة يتحدث فيها مم مع زين إضافة إلى مواقف أخرى, و لكن هذا الشعر يختلف عن الأبيات الشعرية لأحمدى خاني فمن حيث شكلها فهي ليست أبياتاَ ثنائية و لا وزن لها و لا يقسم البيت إلى شطرين و في نهاية كل بيت قافية .
في النظم الشعري ” الأدبي ” : مم و زين من سكان جزيرة بوطان بينما في الروايات الشفوية كلها : زين من جزيرة بوطان أما مم فهو من مدينة أخرى هي إما مغرزمين أو اليمن , و خاصة في مدن الشمال ( بهدينان و مهاباد ) فبعد منطقة مهاباد قصة مم و زين غير معروفة لدى الكرد الذين يتكلمون باللهجة السورانية , و لهذا فإنّ قسماَ هاماَ في الروايات الشفوية لا يظهر أبداَ في شعر أحمدى خاني كسفر ممي آلان و ركوبه على ظهر فرسه ” بوزى روان ” من مدينته حتى وصوله إلى جزيرة بوطان .
و شخصية مم تختلف من جوانب عديدة في عمل أحمدى خاني عن شخصيته في الروايات الشفوية فمم عند أحمدى خاني صاحب دور عظيم و رجل نبيل لا يطعن في كرامته بينما ممي آلان في الروايات الشفوية يبدو وسيماَ جدّاَ لكنّه بلا كرامة , والده آل باشا يقول له :
– يا بني مم أعد إلى نفسك اعتبارك.
– لا تترك مدينة مغرزمين لرجل عجوز مثلي .
لكنّ مم يخالف أمر والده و يخرج من المدينة و يقول:
– والدي ماذا سأفعل بهذا المال و بهذه الدولة.
– لن أعود إليكم إلى يوم القيامة.
و في رواية أخرى : من غير المجدي أن أكون ابناَ لك بعد هذا اليوم .
نحن أمام ملحمتين مختلفتين تماماَ سواء من ناحية الروح الشعرية و الأسلوب من جهة و من ناحية المضمون من جهة أخرى أي ” ممي آلان ” المغناة و ” مم وزين ” المكتوبة ” المنظومة شعراَ ” لأحمدى خاني .
هناك تساؤل يطرح دوماَ : هل أصل الروايات الشفوية هو شعر أحمدى خاني أو على العكس أن رائعته اقتبست من الروايات الشفوية؟
لنتتبع الدلائل في ذلك : أولاَ : المعروف أن عمل أحمدى خاني كتب قبل القرن السابع عشر أمّا الروايات الشفوية فقد جمعت و طبعت في عامي 1869م و 1870م , و لكن يجب أن لا ننسى أنّه قبل أواسط القرن التاسع عشر لم يفكر أحد بجمع الحكايات الشفوية من أفواه المغنين و رواة القصص, و بهذا لا نعثر على تدوين للأدب الفلكلوري الشعبي, و لا يعني هذا بأنّ هذه القصة أو تلك لم تكن موجودة لأنّها لم تجمع من أفواه الرواة الشفويين و إلا سنكون مخطئين في حكمنا.
هناك حقيقتان عامتان تخدماننا في مجال بحثنا عن الإجابة، الأولى: أنّ نسبة كبيرة من الناس لا يعرفون القراءة و الكتابة في كردستان, و الثانية: انتشار ملحمة ” مم و زين ” في معظم أنحاء كردستان الشمالية , و في بعض مناطق كردستان الجنوبية و الشرقية هذا الانتشار الواسع بين هذا العدد من الناس الأميين يجعلنا نشك بأن يكون عمل أحمدى خاني الأدبي أصلاَ للروايات الشفوية المتعددة و بهذا فإنّ كل المصادر تقودنا إلى أنّ الروايات الشفوية أقدم من عمل أحمدى خاني .
و حسب رأي “قناتى كردو” فإنّ ملحمة ” مم و زين ” كانت معروفة لدى الأكراد قبل القرون الوسطى و قد ورد ذكر ” مم و زين ” في ديوان الشاعر الكردي ملايى جزيري ” في القرن الرابع عشر ” فهو عندما يتحدّث عن حبّه لمحبوبته عائشة يقول لها : أنت زين و أنا مم .
و حسب المستشرق الانكليزي د. ن . ماكينزي في مقال له حول ملايى جزيري يرى بأنّه عاش بين عامي 1570م و 1640م و ليس كما ذكره قناتي كردو بأنّه عاش في القرن الرابع عشر, علماَ أنّ الخطأ الذي وقع فيه كردو قدّم لنا حقيقة هامة جداَ و هي أنّ أحمدى خاني الذي ولد سنة 1650م و توفي في سنة 1706م أو 1707م و هذا يعني أنّ المدة بين وفاة ملايى جزيري و ولادة أحمدى خاني عشر سنوات أي أنّ ملاي جزيري لم يسمع باسم أحمدى خاني قط و مع هذا حسب رأي قناتي كردو بأنّ ملايى جزيري سمع باسمي مم و زين , و هذا يقودنا إلى إثبات أنّه مهما يكن من أمر فإنّ قصة ممي آلان أقدم من الشعر الأدبي المنظوم لأحمدى خاني، و في كل الأحوال مما لا شك فيه أنّ ملايى جزيري عاش قبل أحمدى خاني و شعره أقوى دليل بين أيدينا حول ادعائنا بأنّ الروايات الشفوية المتعددة أقدم من شعر أحمدى خاني .
و الأديب الكردي الكبير “أمير حسن بور ” يؤكد بأنّ ملهم أحمدى خاني في عمله الأدبي ” مم و زين ” هو الروايات الشفوية الشعبية ل” ممي آلان ” التي يغنيها المغنون الكرد اليوم .
و على حد قول فرهاد شاكلي فإنّ أحمدى خاني نفسه متردد حول هذه المسألة فهو من جهة يشير إلى أنّ أصل عمله هو الروايات الشفوية كما تشير الأبيات التالية :
– إنّه رتب درر اللغة الكردية في عقد نظيم, و تجشّم المصاعب في سبيل عامة شعبه.
– سأصدر النغمات بحيث أحيي ( مم و زين ) من جديد(3).
و لكن على العكس من ذلك يشير في أبيات أخرى بأنّه قدّم جديداَ :
– الأسلوب و الصفات و المعنى و اللفظ, لم أقتبس شيئاَ مما سلف من أحد أبداَ(4).
و شاكلي يوضح لنا ذلك بقوله : مضمون شعر أحمدى خاني هو التراث و لكن الجديد فيه نظمه الشعري الذي أخذه من المثنويات الفارسية القديمة .
لقد رأينا أنّ النظم الشعري لأحمدى خاني في مضمونه و شكله يختلف عن الروايات الشفوية و قد لا يكون مستبعداَ بأن يكون الهدف منهما أيضاَ مختلفاَ , ففي الروايات الشفوية : الحمام أو الملائكة أو الأشباح هي التي تقوم بعقد لقاء بين مم و زين و هنا مم من سكان مدينة بعيدة يخرج منها رغماَ عن إرادة والده لكي يلحق بزين بعكس شعر أحمدى خاني فمم و زين كلاهما من سكان جزيرة بوطان و يريان بعضهما بين حشد من الناس في عيد النوروز .
و في رأيي فإنّ سلوك ممي آلان في الروايات الشفوية أقرب إلى الأخيلة الجنسية المرافقة لثورة شاب في التاسعة عشر أو العشرين من عمره ضد سلطة والده و ثورة مم عند الشباب الكرد المستمعين لهذه القصة هي رمز للشجاعة .
هؤلاء الشباب المستمعون لم يكن باستطاعتهم الزواج ممن تحبه قلوبهم و كانوا مجبرين على الزواج من فتاة يختارها لهم والدهم , و لكن نجد ممى آلان قد فعل ما يشاء قلبه و خرج عن سيطرة والده و تزوج من محبوبته زين و لهذا يصبح رمزاَ للشجاعة لدى هؤلاء الشباب .
و لكن مم لا يكتفي بالثورة ضد سلطة والده , فالشباب في قرى كردستان ما كانوا ليفعلوا مع أحد الاغوات ما يفعله مم مع الأمير.
فمن رأى أو سمع بأنّ شاباَ ما لم يقف في مكانه عند دخول شيخ أو آغا إلى المضافة؟ و مع هذا وقف مم ضد عادات الأجداد دون أن يعلم بأنّ ما يفعله هو الشجاعة ذاتها .
جميع المثقفين الكرد متفقون حول المرامي السياسية لأحمدى خاني عند كتابته ل “مم و زين” فقد كان هدفه من كتابته لمم و زين هو أن يصبح هذا العمل الحجر الأساس للأدب الكردي و حسب رؤيته فإنّ الشعب الكردي كان قادراَ على أن يصبح أمة عظيمة لولا الأخطاء و النواقص مثل عدم الاتفاق. وكي يشرح لنا رؤيته اختار قصة مم و زين التراجيدية فحسب الأديب أمير حسن ݒور ( المنحدر من مهاباد ) فإن مم وزين يمثلان شطري كردستان الشطر التابع للعثمانيين و الآخر للفارسيين و بكر عوان الحاسد يمثل الشقاق و عدم الاتفاق بين أمراء الكرد، الذي هو السبب الأساس في فشل إقامة دولة كردية مستقلة حسب أحمدى خاني، و كان شاعرنا يأمل أن ينتهي عدم الاتفاق إلى غير رجعة من خلال قصة هذين العاشقين و لكن يا للأسف نشعر اليوم بأن بكر عوان لم يمت بعد!!!.
=KTML_Bold=مصادر و مراجع الكاتب :=KTML_End=
Bibliyografya
Chyet, Micheal L. “And a Thornbuch Sprang up between them”: Studies on Mem
û Zîn, A Kurdish Romance. Doctoral dissertation [Berkeley, California, 1991],2
vols.
Dzhalilov [Celîlov], Ordikhane & Dzhalil Dzhalilov. “Mem û Zînê (şax 1)” in
Zargotina Kurda (Kurdish Folklor), Moskova: Nauka, 1978, vol.1, pp. 45-65.
Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, wergera tîpên latînî û Kurdiya xwerû M. Emin
Bozarslan, Uppsala, Sweden: Weşanxana Deng, 1995, p. 703.
Hassanpour (hesenpûr)Amir, Nastionalism and Language in Kurdistan, 1918-
1985 (San Francisco: Mellen Research University Press, 1992), p.520.
Jindi (Cindî) Hajie, ed. “Mem û Zîn” In: Kurdskie epicheskie pesni-skazy
(Kurdish epic’song-stories’), Moskova: Izdatel’stvo Vostochnol Literatury, 1962,
pp. 66- (97); 183-[209].
Qenatê Kurdo [Kurdoev] “Derheqa şovêd Mem û Zîna zargotî û şova Mem û
Zîna Ehmedê Xanî” Govarê Korî Zanyarî Kurd The Journal of the Kurdish
Academy ,6 (1978), pp. 78-110.
Lescot Roger, “Introduction”, Textes Kurdes, voL.2:Memê Alan, Beyrout, Institut
Français de Damas, 1942, pp. [iii]-xxv.
Shakely[Şakelî] Ferhad, Kurdish Nationalism in Mem u Zin of Ehmed-i Xani,
Sweden, 1983, p.65.
(1) نشر هذا المقال في مجلة جرا, الصادرة عن جمعية الكتاب الكرد في السويد باللغة الكردية, العدد, 7 خريف, 1996 ص 28-32 . ( المترجم )
(2) – باحث و عالم لغويات أمريكي له قاموس كردي- انكليزي, والعديد من الدراسات و الأبحاث حول اللغة الكردية . ( المترجم )
(3) مم و زين, ترجمة جان دوست, ص77, ص ,93 ط1, بيروت, 1995. ( المترجم )
(4) المصدر السابق, ص98, ( المترجم )
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 355 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
Gotarên Girêdayî: 5
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 22-05-2013 (11 Sal)
Cureya belgeyê: Werger
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Çand
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Roman
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 11-08-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 14-08-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 14-08-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 355 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Pêşniyara Konseya Ewropayê ya li ser Ermenîstanê Divê rayedar perwerdehiya pîşeyî, mezinan û domdar bi zimanê êzdî bidin destpêk
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Çand û Civak
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Kurtelêkolîn
Diyaspora Êzîdî ya Gurcistanê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Êzdiyên Ermenîstanê di mezheba Şahidên Yahowa de
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Nêrîna Konseya Ewropayê li ser rewşa hindikahiyên netewî li Ermenîstanê
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Cihên arkeolojîk
Kereftû

Rast
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
25-07-2024
Sara Kamela
QÛRNA MIN
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
04-08-2024
Evîn Teyfûr
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
09-08-2024
Aras Hiso
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
Babetên nû
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Apaga (Turkmalu)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Aragatsavan (Alagez, Aragats)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Arşalus
09-08-2024
Aras Hiso
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
08-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
30-07-2024
Evîn Teyfûr
Jimare
Babet
  530,011
Wêne
  107,325
Pirtûk PDF
  19,955
Faylên peywendîdar
  100,733
Video
  1,470
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,792
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,913
هەورامی 
65,830
عربي 
29,215
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,985
فارسی 
8,913
English 
7,397
Türkçe 
3,595
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,479
Pусский 
1,134
Française 
327
Nederlands 
130
Zazakî 
88
Svenska 
60
Հայերեն 
50
Italiano 
41
Español 
40
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
19
中国的 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
Fins 
12
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
1
Polski 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,591
Kurtelêkolîn 
4,902
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,119
Pirtûkxane 
2,710
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,411
MP4 
2,391
IMG 
196,240
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Pêşniyara Konseya Ewropayê ya li ser Ermenîstanê Divê rayedar perwerdehiya pîşeyî, mezinan û domdar bi zimanê êzdî bidin destpêk
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Çand û Civak
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Kurtelêkolîn
Diyaspora Êzîdî ya Gurcistanê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Êzdiyên Ermenîstanê di mezheba Şahidên Yahowa de
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Nêrîna Konseya Ewropayê li ser rewşa hindikahiyên netewî li Ermenîstanê
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Dosya
Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Cih - Bajêr - Qers Cih - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Cih - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur Cih - Serjimarî - 10 Hezar heta 50 Hezar Cih - Cih - Bajarok

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 1.828 çirke!