سەفەریە پەی هەوارەکەو بېسارانی
بەشۍ: چوارەمە
ئی هەوارە، بوەو خاڪیش و سەماو گەڵاو دار و درختیش و دەنگو گېیاندارا و قۆرخەو دارەڪاش پەیم فرە جیاواز بێ.
جە (ماسڵیەر) یاڎوو ڪەڵە پیاوی ڪوتانی ڪە چن ساڵێ چیوەڵی پەی هەرمانەو دلێ باخی لوابێ و دەسو تەقدیری قەزا و قەڎری ناقوو ئاواتاش گېرت و سەرو دارە شېڵانېوە ڪەوتەبێرە و مازی وەشیڪاش ماڕا بۍ و بە ویانێ یاونای پەی دوڪتری چۆتەرمێوەشا پەی وەش ڪەردەبێ و ڪەس و ڪار و خەڵڪوو مەحەلێ شانەی نەمانیاشا دابێ چیروو تەرمیرە و بە یا ئەڵڵاڪەردەی زڪروو خوڎای ڪەرێنێ و دوعای خەیری پەی حاڵی بەڎ حاڵیش.
جە ئاخروو بڕەو باخەڪەیش پا گردە ئێش و ناڕەحەتیشوە لاڵیاوە جە ڪەس و ڪاریش بنیاشەرە سەرو زەمینی تاکو دەردە دڵەڪاش ڪەرۆ. گرد واقێ بیێبێنێ و چەمەڕوانوو واتەو لالوی باخەوانی با. چ یەڪ جار ئاما دەنگێ و پېسەو ڪەسێوی ڪە خوڎا نیابۆش دڵش سەرەش بەرز ڪەرد و چەمە ڪزووڵەڪاش وستێ ملو باخیرە و پەی هەمیشەی ماڵاوایش ڪەرد جە دار و درەختیش. دڵوو گردیش پەڕ ڪەرد خەم و قرمەو هەرسا پېسەو وارانی چەماشانە خوڕەشا ڪەرد. یۊ جە هامساڪاش بە بۊنەو دڵوەشیشاوە دەنگش بەرز ڪەرد و خوڕا ملشارە و واتش: ڪەم سەرەی خراو گېردێ. ئینە قەسەممبۊ مەیوە و بە ئاویاری تەژنەو باخیت ماڕی. ئینە چ قسێوەنێ ڪەریشا. سەیروو ئا نەماما ڪەرە چەمەڕوانوو گەلاوێژینی تاکو خەڵفی تازە بزنا. بۍ تۊ چرۆ نمەڪەرا. دڵشا پا قسێ قورس بی و لاشەی نیمە گېیانش نیاشا سەرو شاناشا و ڪەوتێ ڕا. بەڵام مامۊ عەبباس خوڎا حافێزیەڪەش بی بە دمایین ماڵاوایی و شۊنی چن ڕوارە لاشەی بێ‌گېیانش جە شاروە ئاوردشاوە پەی دەگای و زیارتەڵانوو دەگاینە ئەسپەردەو خاڪوو وەتەنیشا ڪەرد. جە گردو باخەڪەیش و یانە و هەرد و بەردیش، گەزیه خاڪی بێ‌منەت و ڪەردەوەی وەشش بەرد چەنی وېش. هەڵای تەوەن‌نماڪێش هەنە و دەنگو ئەڵڵاهوو ئەڪبەریش گۊشام لاونۆ.
ئا مەحەلێ مامۊ عەباسیە دەوروو پانزە ڪەوێڵانێ نزیڪ بە یۆی. گرد پێوەرە قەومێنێ و دلێ باخ و باخاتێوی وەشیەنە بێ‌قڕە و قشە نیشتێنېرە و چیروو سێوەروو درختانە جە گەرماو هامنی خۆفی نمەڪەرا.
ئەر یۆشا هەرمانێوەش بۊ پېسەو گەلی دەسەوامێش پەی ڪەرا و هەرمانېشا ڕیکێ وزا.
ساحێب مڵڪێ عەمروو وېشا چاگەنە دان سەر. سەرەشا ڕەنگوو وەربېش گېرتەن و مانیای نمەشناسا. نەمامێ باخیشا گەشێنێ و پەێوەننی گەلاوێژی دلێ باخیشا چرۆش ڪەردەن، بەڵام مەحەلێشا نەختێو بێ‌دەنگەنە و خەمینە. یانەش هەن نزیڪ بە دە ڪەسا زاڕۆڵێش هەنێ، دەرێغ جە یۆیشا لێوانێو ئاوی بڎۆ دەسشاوە و تەژنەیشا ماڕۆ.
گردی بە ویانێ وەش گوزرانی و بێ‌دەرئامەڎی یانەباوانشا چۆڵ ڪەردەن و ئەرڪوو باخاشا وستەن سەرو شانەو ئەڎا و تاتەی و شانەشا چیروو باروو ئا زەحمەتا هاڵی ڪەردەن. بەڵام گجار به ویانێ گەرمای و بێتاقەتی ڕاو وەتەنی گېرا وەر و جە فێنکایی هەواری و ڪەپرەو هەوارنشینا لەزەت بەرا.
چی مەحەلێ یۊ چا باخا جە بێ‌نازیش لەق و پۊش هاوارێ ڪەرۆ. نە گەڵاش سەما ڪەرۆ و نە پەلەوەریچ دڵوەش. تەنیا پەلەوەرێوی شەوگەڕ شەوانە بە وانای، بێ‌دەنگیش ماڕۆ.
باخەوانی ڕەنجڪێشتە ڪە حەر نەمامێوەش بە پەنجەڪانوو وېش وستێنە دلێ خاڪی و بە دڵ تەژنایش ماڕان، ئیسە بە ویانێ بێ‌ هېزی لاشەیش و مانیایش گۊشێوە جە شاریش گېرتەن و ڪز و مات چەنی سختیەڪاو ڕۊزگاری شەڕێ ڪەرۆ. وەشڵەی وازۆ ڪات و ساتی وېیەردەیش و پەنجێ خەمیش هۆرپێڪاینێ و بە تاسەو وەتەنی گجار دار و درەختش وەراچەمشەرە سەما ڪەرۆ، بەڵام ویروو ئا ساتانە ڪە بە هېزتەرین شابەقوو ئا وەڵاتا بېیەن و به دەنگو وېش ئاوڎانیش وستەن وەتەنیش، ئازارش مڎۆ.
خانم ئەسرا شەریفی.[1]