Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
12-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Cemal Nebez
12-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
11-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
11-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
07-06-2024
Sara Kamela
Partî û rêxistin
Xoybûn
04-06-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Şukrî Muhemmed Sekban
04-06-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Pêşewa Qazî Mihemed, tevî çend serkirdeyên Komara Mahabadê, 1946
02-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Sê şehîd ji kesayetiyên navdar ên Komara Mehabadê Qadî Mihemed, Seyf Qadî û Sadrî Qadî
02-06-2024
Aras Hiso
Cih
Qumlix
02-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 518,367
Wêne 105,182
Pirtûk PDF 19,478
Faylên peywendîdar 97,477
Video 1,394
Kurtelêkolîn
DESTPÊKA ROMANA KURDÎ
Kurtelêkolîn
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI ...
Kurtelêkolîn
Yekemîn rasthatina min a bi...
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Cemal Nebez
دراسات في التاريخ الكردي القديم ( الحلقة 11 )نشأة الدولة الأخمينية
Hevkarên Kurdîpêdiya êş û serkeftinên jinên Kurd ên hevdem di databasa xwe ya neteweyî de arşîv dike.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

دراسات في التاريخ الكردي القديم

دراسات في التاريخ الكردي القديم
$دراسات في التاريخ الكردي القديم ( الحلقة 11 )نشأة الدولة الأخمينية$
د. أحمد الخليل

نشأة الدولة الأخمينية:
تفيد المصادر الموثوقة أن الفُرس كانوا قبائل آرية، وفدت في القرن (9 ق.م) إلى الهضبة الآريانية (سمّاها الشاه رضا بهلوي: إيران)، وسكنوا المنطقة التي كانت تسمى (پارْسُوا) Parsua، وهي تقع جنوب غربي بحيرة أُورْمِي، ثم هاجروا حوالي سنة (800 ق.م) من تلك المنطقة تحت ضغط شعب أُورارْتو (خالْدي = خَلْدي= نايْري= من أسلاف الكرد)، واتجهوا جنوباً وسكنوا حوالي سنة (700 ق.م) في السهول الممتدة على طول جبال بَخْتياري القريبة من عِيلام (إيلام)، وأسّسوا هناك دولتهم الأولى التي كانت تسمّى (پارْسُوماش).
وكانت حياة الفرس أقرب إلى البداوة، وبعد فترات من التبعية لمملكة عِيلام (إيلام)، ثم لمملكة آشور، وأخيراً لمملكة ميديا، نهضوا بقيادة أسرة ملكية يسمّى جدّها الأول (أَخْميني) أو (أَخْماني)، ويبدو أن نجم هذه الأسرة كان في صعود، فقد تزوّج زعيمها قَمْبَيز الأول بن كُورش الأول من مانْدانا ابنة الملك الميدي الأخير (أَرِشْتِ ڤاجا) Arishti vaiga (رامي الرمح)، (سمّاه الفرس: أزدَهاك = أﮊدّها، وحرّفه هيرودوت إلى: أَسْتِياگ)، فولدت له كُورش الثاني، وقد مرّ في الدراسة (10) أن كورش الثاني ثار على جدّه لوالدته أَسْتِياگ سنة (553 ق.م)، وانتصر عليه (550 ق.م)، وأقام الدولة الأخمينية على قواعد مملكة ميديا.
ويبدو أن قسماً من قادة الميد كانوا رافضين للتسلط الفارسي على مملكتهم، لكنهم كانوا مغلوبين على أمرهم، بسبب تآمر الزعيم الميدي هارپاگ وفريقه المتحالف معه، وأيضاً بسبب سياسات الملك أَسْتِياگ غير الرصينة. وثار بعض أولئك الميد سنة (522 ق.م) بقيادة الأخوين الكاهنين سِميرديس(شاه مَرْد) وأخيه پيرتزيث، على الملك قَمْبَيز بن كورش الثاني، وثاروا ومرة أخرى بقيادة الزعيم الميدي فَراؤُرْت على الملك دارا الأول سنة (521 ق.م)، لكن الفرس قمعوا الثورتين بقسوة بالغة، وفرضوا سلطتهم على الميديين بالحديد والنار.
أثر الميد في الأخمين حضارياً:
بعد سقوط مملكة ميديا خضعت ميديا (كردستان) للحكم الفارسي، وظلت كذلك حتى سيطرة الإسكندر المكدوني على آريانا (كردستان وأذربيجان وفارس وبلوشستان وأفغانستان) سنة (330 ق.م)، ويبدو أن مقولة “فَتحت روما أثينا عسكرياً، وفَتحتْها أثينا حضارياً” تصحّ على الميد والفرس، فقد تربّى كورش الثاني الأخميني في كنف الثقافة الميدية، وعدا هذا فإن الأخمين اتخذوا في البداية عاصمة الميد أَگْباتانا (آمَدان= هَمَذان) عاصمةً لهم قبل بناء عاصمتهم پِرْسُوپوليس.
ويرىوِل ديورانت أن قِصر عمر مملكة ميديا لم يُتِح لها “أن تُسهم في الحضارة بقسط كبير“، وما لم يقله ديورانت هو أن التعتيم على منجزات ميديا الحضارية كان شاملاً، وهذا أمر أثار انتباه معظم من بحثوا في التاريخ الميدي، ومنهم دياكونوف إذ يقول:
“رغم أنّ عِلم التاريخ أصبح يملك أدلّةً أثرية ومصادر قديمة في هذا القرن، إلا أن أحداث تاريخ ميديا لم تستفد من هذه المنجزات العلمية، بعكس الدول والبلدان الأخرى المعاصرة لميديا. إنّ ما تَقدّم كافٍ لنقول: إن آثار المدن والحضارة الميدية القديمة لا زالت كامنة تحت الأنقاض، وليس لدينا أيّة نصوص عن سلطة الميديين لمعرفة أحداث ميديا ودولتها“.
وأورد وِل ديورانت كثيراً من الإنجازات الحضارية التي قام بها الميديون، وأخذها عنهم الفرس الأخمينيون، وهي دليل على أن ما أنجزه الميد لم يكن قليلاً؛ إنه قال:
“فقد أخذ الفرس عن الميديين لغتَهم الآرية، وحروفَهم الهجائية التي تبلغ عِدّتُها ستةً وثلاثين حرفاً، وهم الذين جعلوا الفرسَ يستبدلون في الكتابة الرَّقَّ[جلد خاص بالكتابة]والأقلامَ بألواح الطين، ويستخدمون في العمارة العَمَدَ على نطاق واسع، وعنهم أخذوا قانونَهم الأخلاقي الذي يوصيهم بالاقتصاد وحُسنِ التدبير ما أمكنهم وقتَ السِّلم، وبالشجاعة التي لا حدَّ لها في زمن الحرب، ودين زَرْدَشت وإلهَيه أَهُورامَزْدا وأهرِمان، ونظامَ الأسرة الأبوي، وتعدّدَ الزوجات، وطائفةً من القوانين“.
وذكر المؤرخون أن الفرس اقتبسوا الخطّ المسماري من الميد، كما أن اللغة الأدبية الفارسية تأثّرت كثيراً باللغة الميدية، ويبدو أن الزيّ الميدي كان في الغاية من الأناقة بمقاييس ذلك العصر، إلى درجة أنه كان معروفاً على النطاق الإقليمي والعالمي، وكان معظم الفرس يلبسون الملابس الميدية، ويتحلّون بالحُلِيّ الميدية، بل كان من باب التشريف أن يتلقّى أحدُ الأشراف من ملك الفرس بِزّةً ميدية، قالهيرودوت: “وليس هناك كالفرس شعبٌ يَنْزِع إلى الأخذ بمناهج من هو غريب عنه، فهم يرتدون أزياءَ الميديين مثلاً؛ لاعتقادهم بأن تلك الأزياءَ أكثرُ أناقة من أزيائهم“.
وكان الميديون متقدّمين على الفرس حضارياً، وكان الملك الأخميني كورش الثاني نفسه ربيب الثقافة الميدية، وكان من العاملين في المؤسسة الإدارية الميدية، ويدرك أهمية استثمار قدرات الميديين الإدارية والحضارية بشكل عامّ في دولته الناشئة، فجعل الميدَ شركاءَ الفرس في المناصب الهامة، للإفادة من قدراتهم ولإرضائهم وتهدئتهم، وهذا ما جعل المؤرخ أنطون مورتكارت يقول:
“إن الشعب الميدي شقيق الشعب الفارسي، إنه احتل مكاناً رفيعاً بين هذه الشعوب المحكومة، وشارك في القيادة السياسية للإمبراطورية مشاركة أتت في الدرجة الثانية بعد الشعب الفارسي“.
ووصف هيرودوت لباس الفرس وعَتادهم في الجيش الذي قاده أَحْشَوِيرش (حكم بين 486 – 464ق.م) لمهاجمة اليونان، فذكر أنهم كانوا يرتدون “القُبَّعةَ المثلّثة وهي من اللَّبّاد الناعم، والقميصَ المطرَّز مع أكمامه، وفوقَه الدِّرعُ الذي يبدو كحَراشِف السمك، والسِّروال، وأمّا عَتادهم فهو التُّرس المصنوع من قضبان الصَّفْصاف، وتحته المِقْلاعُ والرمحُ القصير، والقوسُ القوية، والسهامُ المصنوعة من الخَيْزُران، والخنجرُ المربوط بالنطاق على الفخذ اليمنى“. وأضاف هيرودوت أن الفرقة الميدية في جيش أَحْشَوِيرَش كانت ترتدي الزيّ نفسه، وتتسلّح بالعتاد ذاته، وأكّد أن “ﮪذا النمط من اللباس ميدي الأصل، وليس زيّاً فارسيّاً بأيّ شكل“.
المراجع:
– طه باقر وآخران، تاريخ إيران القديم، ص 45.
– هيرودوت: تاريخ هيرودوت ص 82 – 90. دياكونوف: ميديا، ص 392 – 393. محمد بيومي مهران: تاريخ العراق القديم، ص 461.
– هيرودوت: تاريخ هيرودوت، ص 246- 256. ول ديورانت: قصة الحضارة، 2/406. دياكونوف: ميديا، ص 410.
– دياكونوف: ميديا، ص 17.
– ول ديورانت: قصة الحضارة، 2/401. وانظر هيرودوت: تاريخ هيرودوت، ص 35، 62 – 63. ديلابورت: بلاد ما بين النهرين، ص 70. جيمس هنري برستد: انتصار الحضارة، ص 247، 256.
– هيرودوت: تاريخ هيرودوت، ص 96.
– أنطون مورتكارت: تاريخ الشرق الأدنى القديم، ص 374 – 375.
– هيرودوت: تاريخ هيرودوت، ص 515 – 516.
توضيح:
هذه الدراسة مقتبسة من كتابنا “تاريخ الكرد في الحضارة الإسلامية”.
07-04-2013
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 270 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://kurd-online.com/ - 12-01-2024
Gotarên Girêdayî: 13
Kurtelêkolîn
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 02-01-2024 (0 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 12-01-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 20-01-2024 hate nirxandin û weşandin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 270 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Kerim Avşar
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Wergêra mirovê Kurd an wergêra dirûşma Kurdî
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Kurtelêkolîn
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI CIHÊ NASNAMEYÊ VE: TEMSÎLÊN WÊJEYÎ YÊN BAJARÊ AMEDÊ DI WÊJEYA KURDÎ YA NÛJEN DE
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Yekemîn rasthatina min a bi Bedîuzzeman û şopînerên wî re
Pirtûkxane
LI TIRKIYEYÊ LÊGERÎNEKE HEQÎQETÊ YA AŞTIYANE Û RARÛBÛNA BI NIJADPERESTIYÊ RE
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 42
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
RONÎ WAR
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Kurtelêkolîn
Encamnameya Hefteya Wêjeyî ya sala 2024 an li bajarî Dêrikê
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
Kurtelêkolîn
Hevberkirina şaş a du kesayetiyên Kurd di pirtûka Jinên Navdar ên Kurd de
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade

Rast
Kurtelêkolîn
DESTPÊKA ROMANA KURDÎ
30-05-2024
Sara Kamela
DESTPÊKA ROMANA KURDÎ
Kurtelêkolîn
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI CIHÊ NASNAMEYÊ VE: TEMSÎLÊN WÊJEYÎ YÊN BAJARÊ AMEDÊ DI WÊJEYA KURDÎ YA NÛJEN DE
30-05-2024
Sara Kamela
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI CIHÊ NASNAMEYÊ VE: TEMSÎLÊN WÊJEYÎ YÊN BAJARÊ AMEDÊ DI WÊJEYA KURDÎ YA NÛJEN DE
Kurtelêkolîn
Yekemîn rasthatina min a bi Bedîuzzeman û şopînerên wî re
01-06-2024
Sara Kamela
Yekemîn rasthatina min a bi Bedîuzzeman û şopînerên wî re
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
11-06-2024
Burhan Sönmez
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Cemal Nebez
12-06-2024
Burhan Sönmez
Cemal Nebez
Babetên nû
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
12-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Cemal Nebez
12-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
11-06-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
11-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
07-06-2024
Sara Kamela
Partî û rêxistin
Xoybûn
04-06-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Şukrî Muhemmed Sekban
04-06-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Pêşewa Qazî Mihemed, tevî çend serkirdeyên Komara Mahabadê, 1946
02-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Sê şehîd ji kesayetiyên navdar ên Komara Mehabadê Qadî Mihemed, Seyf Qadî û Sadrî Qadî
02-06-2024
Aras Hiso
Cih
Qumlix
02-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 518,367
Wêne 105,182
Pirtûk PDF 19,478
Faylên peywendîdar 97,477
Video 1,394
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Kerim Avşar
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Wergêra mirovê Kurd an wergêra dirûşma Kurdî
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Kurtelêkolîn
JI MEKANÊ SIRGÛNÎYÊ BER BI CIHÊ NASNAMEYÊ VE: TEMSÎLÊN WÊJEYÎ YÊN BAJARÊ AMEDÊ DI WÊJEYA KURDÎ YA NÛJEN DE
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Yekemîn rasthatina min a bi Bedîuzzeman û şopînerên wî re
Pirtûkxane
LI TIRKIYEYÊ LÊGERÎNEKE HEQÎQETÊ YA AŞTIYANE Û RARÛBÛNA BI NIJADPERESTIYÊ RE
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 42
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
RONÎ WAR
Pirtûkxane
Felsefeya presokratîk
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Kurtelêkolîn
Encamnameya Hefteya Wêjeyî ya sala 2024 an li bajarî Dêrikê
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 43
Kurtelêkolîn
Hevberkirina şaş a du kesayetiyên Kurd di pirtûka Jinên Navdar ên Kurd de
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Dosya
Kurtelêkolîn - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Dîrok Kurtelêkolîn - Kategorîya Naverokê - Gotar & Hevpeyvîn Kurtelêkolîn - Cureya Weşanê - Born-digital Kurtelêkolîn - Cureya belgeyê - Zimanî yekem Kurtelêkolîn - Welat- Herêm - Rojhelatê Kurdistan Kurtelêkolîn - Bajêr - Urmîye Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.391 çirke!