Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 523,514
Wêne 105,898
Pirtûk PDF 19,722
Faylên peywendîdar 98,850
Video 1,420
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîr...
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî...
Jiyaname
Elî Şemdîn
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911...
Wêne û şirove
Di sala 1955an de dîlaneke ...
نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين و العلاقة بينهم (21) – أسلاف الكورد: الميديون
Kurdîpêdiya û hevkarên wê çavkanî û referansên pêwîst pêşkêşî xwendekarên zanîngehan û xwendina bilind dikin!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين و العلاقة بينهم

نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين و العلاقة بينهم
نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين و العلاقة بينهم (21) – أسلاف الكورد: الميديون
د. مهدي كاكه يي

الميديون قبل تأسيس دولتهم
قبل تأسيس المملكة الميدية، كانت القبائل الميدية تعيش في شرق كوردستان الحالية. هناك معلومات تشير الى أن الميديين كانوا يُشكّلون أغلبية سكانية في هذه المنطقة في بداية النصف الأول من القرن الثامن قبل الميلادa. في هذا الوقت كانت القبائل الميدية تُشكّل غالبية سكان المنطقة التي أصبحت فيما بعد مملكة ميديا وكذلك أصبحت تُشكّل غالبية سكان الأراضي الواقعة في غرب المنطقة الميديةa. من خلال دراسة المصادر النصوصية للمنطقة يتبين أنه خلال الفترة الآشورية الحديثة (911 – 612 قبل الميلاد)، كانت أغلبية سكان مناطق ميديا والمناطق الممتدة الى الغرب وشمال الغرب، تتكلم اللغة الميديةb.
قبل قيام المملكة الميدية، كانت هناك ممالك قوية في المنطقة، حيث كانت هناك ممالك (إيلام) و(مانيا) و(آشور) و(أورارتو) التي كانت في شرق كوردستان الحالية و في المناطق الواقعة الى غرب هذه المنطقةa. هناك آراء عديدة حول مواقع وأنشطة القبائل الميدية في هذه الممالك قبل تشكيل دولة ميديا في أواخر القرن السابع قبل الميلادa. في دراسة أجراها (دانداماييڤ (Dandamaev و باحثون آخرون معه، يذكر هؤلاء الباحثون بأن الباحث (هرتسفلد) ومجموعته البحثية يقولون بأن الطبقة الميدية الحاكمة كانت قبائل مهاجرة، إلا أن سكان المنطقة كانوا من السكان الأصليين، بينما يقول (Grantovsky) ومجموعته البحثية بأن سكان ميديا وكذلك حُكّامها كانوا السكان الأصليين للمنطقةc. خلال فترة الإمبراطورية الآشورية الحديثة (911-612 قبل الميلاد)، كان الميديون والفرس وسكان شرقي كوردستان الحالية خاضعين للآشوريين. تغيّر هذا الوضع في عهد الملك الميدي (كَيخاسرَو) الذي بتحالفه مع الملك البابلي (نبوبلاسر) و السكيثيين، هاجم ودمّر الإمبراطورية الآشورية بين عامَي 616 و 605 قبل الميلادd.
تبعاً لِرواية هيرودوت، كانت هناك 6 قبائل ميديةe. كانت هذه القبائل هي: قبائل (بوساي Busae) و (پاريتاسيني Paraetaceni) و (ستروخات Stru¬khat) و (أريزانتي Arizanti) و (بودي Budii) و (ماگي Magi). عاشت هذه القبائل الست في مناطق ميدية واقعة في المثلث المحصور بين مدن (أكباتا) و(رَي) و(أسپادانا)f في وسط إيران الحاليةg وهي المنطقة الواقعة بين طهران وأصفهان وهمدان. إستقرت قبيلة (ماگي) في مدينة (رَي)h التي هي مدينة طهران الحاليةi. قبيلة (ماگي) كانت طبقة دينية مكرسة لعبادة الآلهة والتي كانت مؤلفة من الكهنة الذين كانوا يُلبّون الإحتياجات الدينية للميديينj. أقامت قبيلة (پاريتاسيني) في مدينة (أسپادانا) وفي محيطها والتي هي مدينة أصفهان الحاليةk, l. عاشت قبيلة (أريزانتي) الميدية في مدينة كاشان وحولهاm، بينما أقامت قبيلة (بوساي) في مدينة (أكباتانا همدان الحالية) وفي محيطها، والتي أصبحت فيما بعد عاصمة للإمبراطورية الميديةm. عاشت قبيلة (ستروخات) و (بودي) في القرى الواقعة في المثلث الميديo.
في البداية كانت تعيش هذه القبائل منعزلةً عن بعضها ثم أسست الأُسَر الميدية حكومات محلية لإمارات صغيرة مستقلة لها، وكان قسم من هذه الإمارات تابع للسلطة الآشورية، والقسم الآخر كان إمارات مستقلة نوعاً ما وذلك خلال السنوات (1274 - 745 قبل الميلاد). هكذا فأنه في هذه المرحلة المبكرة، كان الميديون يعيشون في مناطق ومدن عديدة على شكل إمارات محلية صغيرة. يذكر هيرودت بأن الميديين كانوا أول مَن تمردوا على المملكة الأشورية، حيث كانوا يناضلون بكل إصرار من أجل تحرير أنفسهم وبلادهم من حُكم آشور. e
يسرد تقرير عسكري آشوري يعود لِسنة 800 قبل الميلاد، قائمةً تحتوي على أسماء 28 رئيس ميدي. تقرير آشوري آخر يعود لحوالي سنة 700 قبل الميلاد يذكر أسماء 26 رئيس ميدي. (Will Durant وAriel) يقولان بأن الميديين كان لهم 27 ملكاً يحكمون 27 مملكة والتي كان يُطلَق على سكانها إسم (أماداي Amadai) و (ماداي Madai) و (ميد Medes)p.
تم وصف منطقة (ميديا) من قِبل الآشوريين إبتداءً من نهاية القرن التاسع قبل الميلاد حتى بداية القرن السابع قبل الميلاد. الحدود الجنوبية لِميديا في تلك الفترة، كانت تُسمى المنطقة الإيلامية (سيماشكي Simaški ) والتي هي لورستان الحالية. كانت تحد ميديا من الغرب ومن الشمال الغربي جبال زاگروس ومن الشرق (دَشتي كاڤير Dasht-e Kavir). إمتدت منطقة ميديا على طول طريق خراسان العظيم من شرق (هرهر Harhar) الى (الوند Alwand)، وربما الى ما بعدها. كانت ميديا محصورة بين دولة (مانيا Mannea) من الشمال و(Ellipi) من الجنوبq. قد يكون موقع (هرهر Harhar) واقع في وسط أو شرق (ماهيدَشت Mahidasht) الواقعة في محافظة كرمنشاهr. تذكر المصادر الآشورية بأن بلاد (پاتوشَرّا Patušarra) كانت تقع في شرق وشمال شرقي بلاد ميديا. كانت بلاد (پاتوشَرّا) تقع بالقرب من سلسلة الجبال التي كان الآشوريون يسمونها (بيكني Bikni) ووصفوها بِ(جبل اللازَوَرد Lapis Lazuli Mountain) (اللازَوَرد هو حجر سماوي الزرقة). هناك آراء مختلفة حول موقع هذا الجبل. قد يكون موقع هذا الجبل في منطقة (دَماوند طهران) أو منطقة (الوند همدان). هذا الموقع هو أقصى منطقة شرقية نائية التي عرفها الآشوريون أو وصلوا إليها خلال توسّعهم حتى بداية القرن السابع قبل الميلادs.
تم ذكر الميديين لأول مرة في عام 836 قبل الميلاد، حيث تذكر السجلات الآشورية بأن الملك الآشوري (شلمنصر الثالث) كان يتلقى إتاوة من الميديين خلال حروبه ضد القبائل الزاگروسية في محاولة منه لِقمع ثورات وإنتفاضات هذه القبائل. كما أن الملوك الآشوريين الذين حكموا بعد (شلمنصر الثالث)، قاموا بحملات عسكرية كثيرة ضد الميديين. كان الميديون في حروب مستمرة مع الإمبراطورية الآشورية، حيث كانت ﮪذه الإمبراطورية في ذلك الوقت أقوى قوة في منطقة الشرق الأوسط وغربي آسيا التي تشمل كلاً من كوردستان والعراق وإيران وسوريا وتركيا وأذربيجان وأرمينيا الحالية. الإمارات الميدية التي كانت خاضعة للإمبراطورية الميدية، كانت تناضل من أجل تحرير نفسها من السيطرة الآشورية، حيث كانت تقوم بالإنتفاضات والثورات المستمرة ضد الحكم الآشوري. كانت المملكة الآشورية تقوم بِحملات عسكرية متواصلة على هذه الإمارات الميدية الثائرة لقمع إنتفاضاتها وثوراتها، حيث كانت تقوم بِقتل الميديين الثائرين وتدمير قراهم وبلداتهم ومدنهم، وتهجير سكان هذه الإمارات.
الملك الاشوري (تجلاتبليزر الثالث) جلب 85000 أسيراً ميدياً وأسكنهم في منطقة ديالى الواقعة في وسط العراق الحالي التي كانت تُشكّل المناطق الحدودية الجنوبية لبلاد آشور1، كما أنه إحتل عدداً كبيراً من المدن الميدية، مثل مدن ( شيركاري (Shirkari وأرض )نيشاي Naesian) التي هي المنطقة الواقعة في جنوب همدان وتشتهر بتربية قطعان الخيولt. يبدو أن هذا العدد الكبيرمن المدن التي إستولى عليها الملك الآشوري (تجلاتبليزر) قد شمل القرى والمستوطنات الزراعية الصغيرة بالإضافة الى المدن، حيث أن الآشوريين كانت لهم تسمية واحدة للقرية والمدينة والمقاطعة وضاحية المدينة وهي (أورو uru)u.
المصادر
1. طه باقر وآخرون (1980). تاريخ ايران القديم. بغداد، صفحة 38.
المراجع
a. Dandamaev, M. A.; Lukonin, V. G.; Kohl, Philip L.; Dadson, D. J. (2004), The Culture and Social Institutions of Ancient Iran, Cambridge, England: Cambridge University Press, p. 480, ISBN 978-0-521-61191-6, pages 2-3.
b. Zadok, Ran (2002), The Ethno-Linguistic Character of Northwestern Iran and Kurdistan in the Neo-Assyrian Period, Iran 40: 89–151, doi:10.2307/4300620, ISSN 0578-6967, JSTOR 4300620, page 140.
c. Dandamaev, M. A.; Lukonin, V. G.; Kohl, Philip L.; Dadson, D. J. (2004), The Culture and Social Institutions of Ancient Iran, Cambridge, England: Cambridge University Press, p. 480, ISBN 978-0-521-61191-6, page 3.
d. Oppenheim, A. Leo. Ancient Mesopotamia: portrait of a dead civilization. Chicago: University of Chicago Press. 1964. (reprint ISBN 0-226-63186-9).
e. Herodotus, with an English translation by A. D. Godley. Cambridge. Harvard University Press. 1920, 1.101.1.
f. Kuz'mina, Elena E. (2007), The origin of the Indo-Iranians, J. P. Mallory (ed.), BRILL, p. 303, ISBN 978-90-04-16054-5).
g. Oden, Scott (2006). Man of Bronze. Medallion Press, Inc., page 79.
h. Boyce, Mary (1982). A History of Zoroastrianism: Volume II: Under the Achaemenians. LEIDEN/KÖLN, E. J. BRILL, page 9.
i. Zumerchik, John and Danver, Steven Laurence (2010). Seas and Waterways of the World: An Encyclopedia of History, Uses and Issues. Volum 1, ABC-CLIO,LLC., PAGE 85.
j. Sabourin, Leopold (1973). Priesthood – Acomarative Study. Page 28.
k. De Bode, C. A. (Baron) (1845). Travels in Luristan and Arabistan, Volum 2, page 312.
l. Christensen, Peter (1993). The Decline of Iranshahr: Irrigation and Environments in the History of the Middle East 500 B.C. to A.D. 1500. AiO tryck, Museum Tusculanum press, University of Copenhagen, Denmark, page 131.
m. Levine, Louis D. (1973-01-01), Geographical Studies in the Neo-Assyrian Zagros: I, Iran 11: 1–27, doi:10.2307/4300482, ISSN 0578-6967, JSTOR 4300482.
o. Thomson, James Oliver (1947). History of Ancient Geography - Biblo and Tannen. Birmingham University, Britain, page 292.
p. Durant, Will and Ariel (1935). THE STORY OF CIVILIZATION. Page 385.
q. Levine, Louis D. (1973-01-01), Geographical Studies in the Neo-Assyrian Zagros: I, Iran 11: 119, doi:10.2307/4300482, ISSN 0578-6967, JSTOR 4300482.
r. Levine, Louis D. (1973-01-01), Geographical Studies in the Neo-Assyrian Zagros: I, Iran 11: 117, doi:10.2307/4300482, ISSN 0578-6967, JSTOR 4300482.
s. Levine, Louis D. (1973-01-01), Geographical Studies in the Neo-Assyrian Zagros: I, Iran 11: 118–119, doi:10.2307/4300482, ISSN 0578-6967, JSTOR 4300482.
t. D.D. Lucenbi. op.cit. p.85.
u. Halloran, Joan. a : Sumerian lexicon. Letter (u). www.sumerian.org.
خارطة تُبين التغيّرات الحاصلة في حدود ميديا منذ نشأتها الى أن أصبحت إمبراطورية عظيمة.
رجلان ميديان
رَجلان ميديان يلبسان قُبّعات ورجلان فارسيان يلبسان عمّامات.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 252 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://akhbaar.org/ - 05-02-2024
Gotarên Girêdayî: 56
Jiyaname
Kurtelêkolîn
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 04-03-2015 (9 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 05-02-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 08-02-2024 hate nirxandin û weşandin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 252 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Ferhad Merdê
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Çand û Civak
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Kurtelêkolîn
Kurd û Eskîlstuna, xîçek dîrok

Rast
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
05-07-2024
Sara Kamela
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
05-07-2024
Sara Kamela
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Elî Şemdîn
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
13-07-2024
Aras Hiso
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
Wêne û şirove
Di sala 1955an de dîlaneke Kurdên Azerbaycanê
13-07-2024
Aras Hiso
Di sala 1955an de dîlaneke Kurdên Azerbaycanê
Babetên nû
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 523,514
Wêne 105,898
Pirtûk PDF 19,722
Faylên peywendîdar 98,850
Video 1,420
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Ferhad Merdê
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Çand û Civak
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Kurtelêkolîn
Kurd û Eskîlstuna, xîçek dîrok
Dosya
Navên Kurdî - Zayend - Mê Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Çand - Mamik - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Çand - Mamik - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Kurtelêkolîn - Welat- Herêm - Kurdistan Kurtelêkolîn - Cureya belgeyê - Zimanî yekem Kurtelêkolîn - Cureya belgeyê - Werger

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.984 çirke!