Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Cih
Zorava
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Sinûnê
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezîz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Dawûd
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  537,027
Wêne
  109,675
Pirtûk PDF
  20,246
Faylên peywendîdar
  103,931
Video
  1,535
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,211
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,402
Pirtûkxane 
2,750
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,263
Cih 
1,158
Belgename 
291
Wêne û şirove 
181
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   Hemû bi hev re 
235,241
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê ...
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azad...
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Cih
Koço
الباحث اليهودي الكوردي يونا صبار والتراث الشفوي الكوردستاني
Em agahiyan bi kurtî berhev dikin, ji aliyê tematîk û bi awayekî zimanî rêz dikin û bi awayekî nûjen pêşkêş dikin!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي - Arabic
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

الباحث اليهودي الكوردي يونا صبار والتراث الشفوي الكوردستاني

الباحث اليهودي الكوردي يونا صبار والتراث الشفوي الكوردستاني
ب. د. #فرست مرعي#
ولد يونا بن رحاميم صبار Yona Sabar في مدينة زاخو في كوردستان العراق، سنة 1938م، وهاجر مع أسرته وهو صغير إلى إسرائيل سنة 1951م بعد الهجرة الجماعية ليهود العراق (1949 – 1951م) إلى إسرائيل بعد إسقاط الحكومة العراقية الجنسية العراقية عن اليهود العراقيين.

حصل يونا على شهادة البكالوريوس من قسم اللغة العربية والعبرية من الجامعة العبرية في القدس عام1963م، وحصل على منحة للدراسة في الولايات المتحدة الأمريكية، فحصل على شهادة الدكتوراه في لغات وآداب الشرق الأدنى من جامعة ييل الأمريكية عام 1970م، وهو حالياً يشغل منصب أستاذ اللغة العبرية في جامعة كاليفورنيا في لوس أنجلوس، ويتحدث اللغة العبرية والآرامية والإنكليزية، ونشرت له أكثر من 90 مقالة وبحث حول الآرامية اليهودية الجديدة والفولكلور اليهودي (التراث الشعبي) في كوردستان.

له شقيق يُدعى (شالوم صبار) هو الآخر باحثٌ في الفولكلور اليهودي في إحدى المراكز البحثية الإسرائيلية.

من أبرز كتبه وأبحاثه الخاصة باليهود الكوردستانيين:

1- الأدب الشعبي لليهود الكوردستانيين: مختارات، مطبعة جامعة ييل، 232 صفحة، صدر عام 1982م.

2- قاموس يهودي آرامي جديد: لهجات العمادية، ودهوك ونيروه، وزاخو، شمال غرب العراق. فيسبادن: دار هاراسويتز، صدر عام 2002م.

3- الآرامية، التي كانت ذات يوم لغة دولية، الآن على وشك الانتهاء: هل أيام آثارها الأخيرة معدودة؟ عندما تتصادم اللغات: وجهات نظر حول الصراع اللغوي، والمنافسة اللغوية، والتعايش اللغوي. كولومبوس: مطبعة جامعة ولاية أوهايو. ص 222-234، صدر عام 2003م.

4- هل أيام اللهجات الآرامية الجديدة اليهودية والمسيحية معدودة؟ (بي دي إف). مجلة الدراسات الأكاديمية الآشورية. 23 (2): 6-17. نشر عام2009م.

في كتابه : The Folk Literature of Kurdistani Jews (التراث الشعبي ليهود كوردستان (نقتطف بعض المحطات المهمة التي ذكرها البروفيسور يونا صبار قد لا نجدها في المظآن الأخرى، ارتبط يهود كوردستان بالأراضى المقدسة في إسرائيل، كان اليهود يشعرون بالانتماء القوي لأرض إسرائيل منذ قدومهم إلى كوردستان لأنهم كانوا أبناء يهود مملكة يهودا وإسرائيل التي قامت الممالك الآشورية و الكلدانية بنفيهم إلى كوردستان (سنة 721ق.م، السبي الآشوري بقيادة سرجون الآشوري) و(سنة 586ق.م، السبي البابلي المشهور بقيادة الملك الكلداني نبوخذنصر) وكانوا يدفنون موتاهم باتجاة أورشليم وكانوا يضعون مع الميت أغراضه الثمينة في القبر.

وبخصوص أدب وتاریخ یهود كوردستان لم یكن مكتوباً بل كان عبارة عن بعض القصص التوراتية عن النبي موسى والأشياء الأخرى التي تخص التراث اليهودي، والتي كانت تروى من قبل الشيوخ وكبار السن إلى الأجيال الآخرى وتنقل من جيل إلى جيل آخر وذلك بهدف حفظ تراثهم وتاريخهم، وانتمائهم لإسرائيل، إضافة إلى أن بعض الحاخامات دونوا بعض الأشياء المعينة المهمة بالنسبة لهم حيث كانت تستفيد منها العوائل في تربية أطفالها في مرحلة معينة، وبعد ذلك بفترة قاموا بترجمة التوراة إلى بعض اللهجات الآرامية الأخرى، ونقل ذلك الأدب الشفهى من جيل إلى آخر؛ وأدى إلى خلق أدب فلكلوري غني يفتخر به معظم یهود كوردستان.

أما الدليل الآخر على الانتماء القوى ليهود كوردستان للأراضي المقدسة في إسرائيل (أرض الميعاد) هو تسمية الأماكن التي تواجدوا فيها في كوردستان بأسماء عبرية للمناطق الإسرائيلية ومن تلك المناطق: (أربيل - اليخوش)، و(آكری - أيكرون)، و(الموصل - آشور) و (كركوك - كيلاه)، ( دهوك – آتوك).

ويستطرد بالقول، بأنه كانت هناك اتصالات بين يهود إسرائيل ويهود كوردستان خصوصاً اليهود الذين كان يتبعون لحكم مملكة أديابين الكوردية ذات الدين اليهودي (كانت عاصمتها أربيل في القرن الأول الميلادي)، وكانوا على علاقة متينة بيهود إسرائيل وكان يوجد حاخامات ورسل ورحالة يهود يقدمون من إسرائيل لزيارة كوردستان وكانوا يستشارون ويسألون حول شتى القوانين والشرائع اليهودية وكانوا يلقون الترحيب والاحترام من قبلهم بشكل استثنائي، وعندما يصلون إلى أى منطقة يستقبلهم الناس و يقبلون أياديهم، وبعد الذهاب إلى الصلاة في الكُنَيس مع اليهود المحليين يصطحبون الحاخام إلى بيت كبير اليهود في المنطقة وهناك يغسل قدميه ويأخذ قسطاً من الراحة.

والجدير بالملاحظة بأن (زاخو) قد سميت في المصادر العبرية باسم أورشليم كوردستان )وذلك يدل على أن أوضاعهم كانت ممتازة فيها بحيث كانوا يمتلكون نصف المدينة تقريباً حسب ما ذكره (يونا صبار).

أما بشأن أعمال ومهن اليهود في كوردستان، فقد كان المجتمع الكوردي مجتمعاً زراعياً في ما مضى، وكان اليهود الذين يشكلون جزءاً من هذا المجتمع يعملون بالزراعة كما هو حال البقية من السكان، فكانوا يعملون مزارعين ورعاة قبل تحولهم إلى حقل التجارة، وكانت التجارة والأعمال اليدوية تأتيان بعد الزراعة التي كانت لها قدم السبق وأولوية بالنسبة لهم بسبب طبيعة المجتمع الكوردي حينذاك، إضافة إلى عدم توفر بيئة ملائمة لتطور الصناعة المحلية، وكان لهم أعمال أخرى (كتربية المواشى والبقالة والبنوك والأعمال اليدوية والتجارة وبائعون متجولون).

إن الطبيعة الجغرافية الصعبة لكوردستان وعدم توفر وسائل النقل في ذلك الوقت أديا إلى نشوء اقتصاد منغلق فيها؛ وهذا ما أدى إلى ممارسة بعض الأعمال المعينة حسب طبيعة الريف وتلبية حاجات القرويين منها، ومن تلك المهن: تربية المواشى، وزراعة الرز، ومنتوجات الحليب واللحم، وكان شعر الماعز يستعمل في الحياكة وصنع السجاد والبطانيات وحتى بعض الملابس(كان اليهود ينسجون الملابس الكوردية الشال والشبك)، إضافة إلى أنهم كانوا مشهورين بصناعة النبيد أيضاً.

وكان هناك بعض الصاغة مشهورين ببراعة أعمالهم، منهم: شموئيل الياهو من دهوك، وكان يعمل للآغا في تلك المدينة، ومقابل ذلك كان آغا دهوك يحميه ويفتخر به ويجلسه إلى يمينه، وما يؤسف له أنه لم يذكر اسم الآغا هل كان سفر آغا الدوسكي الذي اغتيل عام 1925م، أو سعيد آغا الدوسكي الذي كان عضواً في البرلمان العراقي، وكان يتولى زعامة عشيرة الدوسكي من سنة 1925م لغاية مقتله على يد سليم مصطفى بيسفكي عام 1947م .

أما بالنسبة لعدد اليهود في بعض المدن والقرى الخاصة باليهود، فيشير إلى أن عدد اليهود في مدينة (دهوك) كان حوالي مئتان وخمسون عائلة ولهم أحياء ومقبرة خاصة بهم (كانت تقع مقابل مقبرة المسيحيين الكلدان في طريق المستشفى الجمهوري القديم، وبقيت بعض القبور اليهودية سليمة إلى نهاية عقد الثمانينات من القرن العشرين)، وهناك مناطق سميت بأسماء أشخاص يهود في المدينة مازالت تلك الأسماء تستعمل في بعض المناطق لحد الآن حسب يونا صبار.

أما بالنسبة لمدينة (زاخو) فقد سميت باورشليم كوردستان في المصادر العبرية وتقع المدينة الآن قرب الحدود التركية والسورية وكانت أوضاعهم فيها مزدهرة جداً، وتنقسم مدينة زاخو إلى قسمين يقطعها نهر الخابور، قسم كامل من المدينة كان ملكاً لليهود والقسم الآخر كان فيها مزيج من الكورد والمسيحيين.

وكان اليهود في زاخو يعملون في تجارة الخشب وبعضهم كانوا بائعون متجولون و يقومون بالتجارة بين المدن رغم مخاطر الطريق، والبعض الآخر كانوا بقالة، ورعاة بقر ومزارعون، مهنة الباعة المتجولين كانت خطرة حيث كانوا يتعرضون للسرقة من قبل قطاع الطرق، ومن المهن الأخرى قطع الأخشاب وبعض الأعمال الأخرى التي برعوا فيها معظم مناطق كوردستان لغرض التجارة، ويذكر شخصية يهودية مهمة من زاخو وهو (يونا كاباي) وهو تاجر معروف زار معظم مناطق كوردستان، وكان يعرف الكثير من القصص التراثية حول اليهود والكورد، مات بمدينة أورشليم – القدس عام 1972م عن عمر تجاوز المائة عام.

ويشير البروفيسور صبار إلى إحصائية مهمة وهي أن حوالي 20 بالمئة من اليهود الكوردستانيين المستقرين في إسرائيل هم من يهود مدينة زاخو تحديداً.

وفي قرية (صندور) وهي قرية تقع قرب مدينة دهوك (10كم شمال مدينة دهوك)، وهي قرية يهودية خالصة وكان أهلها أثرياءً جداً ولديهم مواشى وحقول زراعية بالإضافة إلى ذلك كانوا يصنعون نوعاً مُمتازاً من النبيذ، وذلك حسب يوميات الرابي دیفید دبیت الذي زار القرية حوالي سنة 1827م ، وكانوا حوالي (100) عائلة مع كنيس خاص بهم داخل القرية.

بعدها ينتقل إلى مدينة العمادية ويتطرق إلى وجود مزار مهم فيها يدعى (ابن حراق) داود بنى يوسف إبراهيم الذي توفي في عام 1620م وإلی جانبه يقع ضریح زوجته (الست نجاد) وكلاهما واقعان قرب الكُنَيس الشمالي.

وفي السياق نفسه يذكر عدد من الأماكن المقدسة لليهود بما فيها بعض أنبياء الكتاب المقدس، حيث يقول: يوجد هناك العديد من القبور للأنبياء التوراتيين في كوردستان ظلت محط اهتمام اليهود حتى يومنا هذا مثل (ناحوم ) في (اليخوش – القوش)، والنبي يونا (يونس) في نينوى (القديمة)، و(دانيال) في (كركوك) و(حباكوك - حبقوق) في (تويسركان)، وضريح كل من ناثانيل وابنه صاموئيل بارزاني في العمادية، والملكة (استر) زوجة للملك الفارسي الأخميني خشايارشا الأول. والذي حكم بين 485 و465 ق.م ، وعمها (مردخای) في مدينة (همدان) في إيران، وقد أصبحت هذه الأماكن محط أنظار واحترام كل اليهود في العالم.[1]

Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 215 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | kurdistan24.net 05-10-2023
Gotarên Girêdayî: 6
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 05-10-2023 (1 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Kategorîya Naverokê: Çand
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Jînenîgarî, (biyografî)
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 96%
96%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 08-02-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 12-02-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hejar Kamela ) ve li ser 11-02-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 215 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Resul Geyik
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Kurtelêkolîn
Tewfîqê Kurd Razayî Ye
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Kurtelêkolîn
Meşa azadiyê û duriyanên 19’ê Tîrmehê
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Kurtelêkolîn
Aloziya Sûriyeyê derbasî sala xwe ya 14’an bû-1
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Jiyaname
Erdal Kaya
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Armanca dewleta Tirk doza Efrînê tesfiye bike
Cihên arkeolojîk
Temteman
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê

Rast
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
09-09-2024
Sara Kamela
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
09-09-2024
Sara Kamela
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
13-09-2024
Sara Kamela
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Koço
Babetên nû
Cih
Zorava
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Sinûnê
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezîz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Dawûd
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  537,027
Wêne
  109,675
Pirtûk PDF
  20,246
Faylên peywendîdar
  103,931
Video
  1,535
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,211
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,402
Pirtûkxane 
2,750
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,263
Cih 
1,158
Belgename 
291
Wêne û şirove 
181
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   Hemû bi hev re 
235,241
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Resul Geyik
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Kurtelêkolîn
Tewfîqê Kurd Razayî Ye
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Kurtelêkolîn
Meşa azadiyê û duriyanên 19’ê Tîrmehê
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Kurtelêkolîn
Aloziya Sûriyeyê derbasî sala xwe ya 14’an bû-1
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Jiyaname
Erdal Kaya
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Armanca dewleta Tirk doza Efrînê tesfiye bike
Cihên arkeolojîk
Temteman
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 1.125 çirke!