Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 523,790
Wêne 105,998
Pirtûk PDF 19,735
Faylên peywendîdar 98,966
Video 1,422
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
300,498

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,727

هەورامی 
65,705

عربي 
28,766

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,121

فارسی 
8,292

English 
7,137

Türkçe 
3,565

Deutsch 
1,455

Pусский 
1,119

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
84

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
19

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîr...
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî...
Jiyaname
Elî Şemdîn
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911...
Wêne û şirove
Di sala 1955an de dîlaneke ...
الفيليون، جرح امة
Em agahiyan bi kurtî berhev dikin, ji aliyê tematîk û bi awayekî zimanî rêz dikin û bi awayekî nûjen pêşkêş dikin!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

الكورد الفيلية

الكورد الفيلية
الفيليون، جرح امة
طارق كاريزي

يوم كانت الاسرة منفية ومبعدة الى مدينة الكوت مركز محافظة واسط جنوب شرق العاصمة بغداد، لمست بشكل ميداني معاناة الكورد من ابناء المنطقة، “وأهل الكوت خليط من الاعراب والاعاجم.” (انظر: العراق قديما وحديثا، السيد عبدالرزاق الحسني، الطبعة الخامسة، بيروت، ص 199). والاعاجم بحسب تعبير الحسني شيخ المؤرخين العراقيين، هم الكورد من اهل المدينة الذين كانوا يشكلون اكثر من ثلث سكانها قبل حملات القمع والتهجير القسري التي مارستها السلطات العراقية ضدهم، بدءا من مطلع سبعينيات القرن الماضي وانتهاء بأواسط الثمانينيات.
العرب من سكان مدينة الكوت كانوا يسمون الكورد المبعدون من محافظات كوردستان العراق الى مدينتهم ب(الشمالية) بناء على قدومهم من محافظات الشمال، فيما كانوا يسمون الكورد من اهل المدينة ب(الكورد). أي ان بموجب التعريف الشعبي لسكان مدينة الكوت (وهنا الكلام عن نصف قرن قبل الآن) ان الكورد هم جزء من السكان الاصليون للمدينة، أما عشرات الاسر الكوردية المبعدة من محافظات كوردستان الى المدينة آنذاك، فهم طارئون على سكانها قادمون من الشمال. وهذا خطأ كان شائعا بين العامة لم يتصدى، ربما من باب الرهبة والقمع، لتصحيحه أي شخص، وقد تم قبول هذا الاشكال المعرفي دون نقاش، والحقيقة الجلية ان الشماليون والكورد من سكان الكوت، كلاهما جزء من الامة الكوردية وهما من ارومة واحدة.
القصد من الرجع السردي هذا، هو الوصول الى مفتاح الحديث عن احد الشرائح المهمة من الامة الكوردية، الفيليون الذين يتحدثون باللهجة الكوردية الفيلية وهي احدى لهجات مجموعة اللهجات الكوردية الجنوبية التي تمتد جغرافية المتحدثين بها في العراق بدءا من خانقين باتجاه الجنوب وصولا الى المناطق الحدودية مع ايران بين العمارة والبصرة. هذه الشريحة هي جزء من احد بطون الكورد الاربع (الكرمانج، الكوران، الكلهر واللر)، والفيليون ينحدرون من الاخيرة. وقد دفعوا باهضا ثمن انتمائهم القومي حيث مارست السلطات العراقية منذ بداية عقد السبعينيات من القرن الماضي وصولا الى عام 1984 سياسة قمع رهيبة ضدهم، وذلك عبر استهدافهم من خلال تنفيذ سياسة عنصرية قررت التشكيك بمواطنتهم ومن ثم السعي لقلع جذورهم بشكل نهائي ومارست حملات قمع رهيبة ترجمت من خلال تهجير (650) الف اسرة كوردية قسرا الى ايران واعتقال (22) الف شاب كوردي من الناطقين باللهجة الفيلية مازال مصيرهم منذ 42 عاما مجهولا.
الكورد العراقيون (الناطقون باللهجة الفيلية) الذين هجرتهم الحكومة قسرا من العراق الى ايران بحجة كونهم من التبعية الايرانية، عاملتهم ايران كأجانب غير ايرانيين، والموقف الايراني هو الاقرب الى الحقيقة لأن هؤلاء المسفّرين (المهجرين قسرا) من العراق عاشوا منذ تأسيس الدولة العراقية وقبل ذلك أبا عن جد في جغرافية العراق الحالي، وهم جزء من نسيج الكورد العراقيين وبالنتيجة هم جزء من المجتمع العراقي، وجاء التعامل الرسمي من جانب الدولة العراقية معهم من منطلق عنصري يعتبر الكورد أينما كانوا في العراق تهديد للأمن القومي العربي العراقي.
ومن الواجب توضيح الحقيقة كما هي، ان الدولة العراقية تشكلت من جزء من الوطن العربي مضافا اليه جزء من الوطن الكوردي (كوردستان)، وسكان الوطن الكوردي (كوردستان- العراق) على اختلاف انتماءاتهم الاثنية بالنتيجة اصبحوا عراقيين بالواقع ومن حيث التبعية القانونية، وهذا يصح على سكان كوردستان تركيا (شمال كوردستان) وسكان كوردستان سوريا (غربي كوردستان) من حيث حق اكتساب هوية هذين البلدين بحكم الواقع، فبعد تداعي الدولة العثمانية والغاء الخلافة نهاية الربع الاول من القرن العشرين، تشكلت هويات قانونية جديدة في الشرق الاوسط رسم حدودها السياسية الاستعمارين البريطاني والفرنسي اللذان كانا يتحكمان بجغرافية المنطقة.
مظالم النظام العراقي السابق، الذي انتهى بسقوط الجمهورية الاولى، ضد العراقيين عموما وضد الكورد خصوصا كبيرة ورهيبة، رغم التغييرات الايجابية التي تلت سقوطه (2003)، الا ان الكورد لم يتم انصافهم من قبل الجمهورية الثانية حتى الآن، ولم يتم تعويض الملايين منهم، بدءا من ذوي ضحايا الفيليين (اكثر من نصف مليون اسرة مهجرة و22 الف شاب مغيّب)، وحلبجة (المدينة التي ضربت بالسلاح الكيمياوي الذي خلف 5 آلاف ضحية و10 آلاف اصابة علاوة على تدمير المدينة بالكامل)، والانفال (حوالي 200 الف ضحية كان مآلهم المقابر الجماعية وتدمير حوالي 5 آلاف قرية مع عشرات المدن والبلدات الكوردستانية)، والبارزانيون (8 آلاف مغيّب علاوة على تدمير بلدة بارزان 18 عشرة مرّة وحرق جميع قرى المنطقة لمرّات عديدة وتهجير سكانها)، وكل هذا ليس كامل ضحايا الكورد العراقيين في ظل الجمهورية الاولى.
السلطات العراقية الحالية تواصل معاقبة الكورد بمختلف الوسائل عوضا عن تعويضهم وضمان عدم تعرضهم لحملات القمع والقتل والابادة. نسمع وفي أحيان كثيرة اصوات وعيد وتهديد يطلقها البعض من المسؤولين العراقيين الحاليين ومن منطلقات شوفينية ومصالح جهوية ضيقة لا ترى للكورد حق العيش بحرية ورفاه، وبذلك تبددت احلام الكورد التي رسموها ضمن سياق سقوط النظام الدكتاتوري وتباشير بناء النظام الجديد الذي تبنى الديمقراطية وعجز عن تنفيذه.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 381 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
Gotarên Girêdayî: 30
Dîrok & bûyer
Kurtelêkolîn
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 10-04-2022 (2 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Welat- Herêm: Êraq
Welat- Herêm: Başûrê Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 09-02-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 14-02-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Aras Hiso ) ve li ser 09-02-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 381 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Pirtûkxane
Çand û Civak
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Kurd û Eskîlstuna, xîçek dîrok
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Ferhad Merdê
Cihên arkeolojîk
Temteman

Rast
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
05-07-2024
Sara Kamela
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
05-07-2024
Sara Kamela
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Elî Şemdîn
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
13-07-2024
Aras Hiso
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
Wêne û şirove
Di sala 1955an de dîlaneke Kurdên Azerbaycanê
13-07-2024
Aras Hiso
Di sala 1955an de dîlaneke Kurdên Azerbaycanê
Babetên nû
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 523,790
Wêne 105,998
Pirtûk PDF 19,735
Faylên peywendîdar 98,966
Video 1,422
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
300,498

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,727

هەورامی 
65,705

عربي 
28,766

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,121

فارسی 
8,292

English 
7,137

Türkçe 
3,565

Deutsch 
1,455

Pусский 
1,119

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
84

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
19

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Pirtûkxane
Çand û Civak
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Kurd û Eskîlstuna, xîçek dîrok
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
Ferhad Merdê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Dosya
Şehîdan - Zayend - Nêr Şehîdan - Netewe - Kurd Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Şehîdan - Cureyên Kes - Leşkerî Şehîdan - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Şehîdan - Partî - YPG

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.75 çirke!