Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Apaga (Turkmalu)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Aragatsavan (Alagez, Aragats)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Arşalus
09-08-2024
Aras Hiso
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
08-08-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet
  530,777
Wêne
  107,524
Pirtûk PDF
  19,996
Faylên peywendîdar
  100,950
Video
  1,473
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,903
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,911
هەورامی 
65,838
عربي 
29,220
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,065
فارسی 
8,947
English 
7,404
Türkçe 
3,597
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,480
Pусский 
1,133
Française 
335
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
45
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,576
Kurtelêkolîn 
4,908
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,124
Pirtûkxane 
2,712
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,466
MP4 
2,394
IMG 
196,465
Lêgerîna naverokê
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna...
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere...
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BI...
نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين والعلاقة بينهم (65) – الآشوريون
Daneyên taybet ên Kurdîpêdiya ji bo girtina biryarên civakî, siyasî û neteweyî alîkariyek bêhempa ye... Dane ew xwedî biryarder e!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Cebuano0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ქართველი0
中国的0
日本人0

نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين والعلاقة بينهم

نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين والعلاقة بينهم
نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين والعلاقة بينهم (65) – الآشوريون
د. مهدي كاكه يي

مقاومة أسلاف الكورد السوباريين للغزو الأجنبي
ذكرنا في الحلقة السابقة بأنّ الأمّوريين والبابليين قاموا بِغزو بلاد سوبارتو. يجب أن نقوم بالتمييز بين الأمّوريين الساميين الذي قاموا بِغزو بلاد سوبارتو وبين البابليين الذين كانوا من أصول زاگروسية (گوتيين، ميديين، كاشيين)، هاجروا الى جنوب ميزوپوتاميا قبل آلاف السنين من هجرة الساميين الى المنطقة. بِقدوم بعض البابليين من جنوب ميزوپوتاميا الى شمالها (بلاد سوبارتو)، يكونون قد عادوا الى موطنهم الأصلي وبذلك لم يكونوا أقواماً غازية لِبلاد سوبارتو وهذا ما نقوم بِتوضيحه في أولى الفقرتَين من هذه الحلقة. لذلك في سياق حديثنا، نُطلِق كلمة (الغُزاة) على الآشورريين الأمّوريين، بينما الأقوام الزاگروسية، من ضمنها البابليون، كانوا السكّان الأصليين لِشمال ميزوپوتاميا (بلاد سوبارتو التي هي جنوب كوردستان الحالية).
يذكر عالِم السومريات (صمويل كريمر) بأن العصر الذي سبق العهد السومري بدأ على هيئة حضارة قروية زراعية أدخلها الإيرانيون من الشرق (أسلاف الكورد الزاگروسيين) الى جنوب العراق الحالي1. هذا القول يؤكده المؤرخ الپروفيسور (سپايزر Speisere) في صفحة 99 من كتابه المعنون شعوب ما بين النهرين، حيث يقول بأن العناصر الگوتية (أسلاف الكورد) كانت موجودة في جنوب العراق قبل تأسيس سومر وأسسوا بلاد سومر فيما بعد وشكّلوا الحكومات فيهاa.
عاش المؤرخ (بيروسوس Berosus) في القرن الثالث قبل الميلاد وكان كلدانياً ورجل دين بابلي و مطّلعاً على الوثائق البابلية. يذكر هذا المؤرخ البابلي بأن الميديين كانوا يحكمون بابل منذ بداية الحُكم البابلي وأنّ مِن بين 86 ملِكاً بابلياً، كان 84 منهم من الميديين و 2 منهم فقط كانوا من الكلدانيين وهذا حصل قبل أكثر من 3000 سنة قبل الميلادb، c. يستطرد المؤرخ (بيروسوس) قائلاً بأن المجموعة الثانية من حُكّام بابل كان جميعهم من الميديين و تألّفت من 8 ملوك، حكموا بابل لمدة 224 سنة. هذا الكلام يُثبتُ بأن الميديين إنتقلوا من سلسلة جبال زاگروس الى جنوب ميزوپوتاميا وحكموا بابل قبل مجئ الساميين اليها بِآلاف السنين. كما أن (بيروسوس) قام بنقل المعلومات عن أصل البابليين الى اليونانيينd، حيث أنه كان يجيد اللغة اليونانية وهذا يؤكد على أن كتابات (بيروسوس) كانت مُعتمِدة على وثائق بابلية موثوقة.
كما نرى فأن الپروفيسور (سپايزر) يطلق إسم (الگوتيين) على الشعب الذي عاش في بلاد بابل منذ أقدم العصور وحكموها، بينما المؤرخ الكلداني البابلي (بيروسوس) يطلق عليهم إسم (الميديين). هذا يؤكّد بأن الگوتيين والميديين كانوا شعباً واحداً ومن المرجح جداً أن الميديين كانوا إحدى القبائل الگوتية.
عند غزو الأمّوريين لِبلاد سوبارتو، قام السوباريون بِمقاومة الغزاة. بعد فقدان السوباريين لِحُكم سوبارتو (شمال ميزوپوتاميا) وسيطرة الأمّوريين على حُكمها وإنشائهم لِمملكة آشور، كان السوباريون يستغلّون فترات ضُعف الحكومات الآشورية الأمّورية ويشنّون الهجمات عليها في محاولةٍ منهم لِتحرير بلادهم من الغزاة الأجانب والقيام بِحُكم بلادهم بأنفسهم، إلا أنّ إنتفاضاتهم وثوراتهم كانت تُجابَه بِحملاتٍ عسكرية من قِبل المُحتلّين الأمّوريين. الحُكّام الأمّوريون كانوا مُحتلّين لِبلاد سوبارتو وفرضوا سلطتهم بالقوة على أسلاف الكورد الخوريين – الميتانيين.
في سجلاته، يتحدث الملِك الآشوري (أدد نيراري الأول) (1310 – 1281 قبل الميلاد) عن إنتصاراته على عساكر كاششو و گوتي و لولومي وسوبارو2. من هذا السجل يتبين أن الأقوام الزاگروسية كانت قد تجمعتْ لِمقاومة العاهل الآشوري بقيادة الگوتيين الذين ذكرتهم الألواح السومرية والأكدية قبل ألف سنة من هذا التأريخ ولعبوا دوراً هاماً أيضاً في العصر الآشوري منذ أن كان والد (أدد نيراري) المدعو (أريكدينيلو) حاكِماً على التلول والبلاد الجبلية لشعب (گوتي Qûtî).
يذكر الملك الآشوري (توكولتي نِينورتا الأول Tukulti-Ninurta I) (1233 – 1197 قبل الميلاد) أنّ السُوباريين تمرّدوا على أبيه الملِك (شلمانسر الأولI Shalmaneser) ( 1273 – 1244 قبل الميلاد) في (خانيگالبات) وامتنعوا عن دفع الجِزية له3. واصلَ شلمانسر الأول إعتداءاته على بلاد (أوروئاتري) و (خانيگالبات) في شمال كوردستان. عند حديثه عن الگوتيين، يقول بأنّ الگوتيين الذين يُعدّون كنجوم السماء وضليعون في القتال، إنفصلوا وتمرّدوا عليّ وأقاموا معي عداوة f ,eويُشير الى أنه إنتصر عليهم في المقاطعات الواقعة بين (أوروئاتري) و (كوتموخي) وسالت دماء الگوتيين على الجِبال كمياه الأنهار، حسب زعمه. حسب رأي المؤرخ (سپايزر) فأنّ هذا النص يُشير الى قوة الگوتيين وكثرة عددهم أيام الحكم الآشوري، إضافةً الى البلاد الواسعة التي كانوا يستوطنون فيها، بدءاً من سلاسل جبل (طور عابدين) حتى بحيرة (وان) في شمال وشمال غرب آشور. من الجدير بالذكر هو أنّ (خانيگالبات) تقع في غرب جزيرة بوتان وكان الآشوريون يطلقون هذا الإسم على مملكة ميتاني بعد إنكماشها، بينما كان الآراميون يُسمّونها (طور عابدين).
قام الملِك الآشوري (تيغلات پلاسر الأول Tiglathpilesser) (1114–1076 قبل الميلاد) (ويُسمّى أيضاً توكولتي أپل إيشارا Tukulti-Apil-Ešarra) بِمحاصرة مدينة شهريس السوبارية ولقي من السوباريين مقاومة شرسة4.
خلال مرحلة آخر ملِك آشوري تابِع للإمبراطورية الميتانية وهو (آشور أوبلط الأول) (1366 – 1330 قبل الميلاد)، إجتاح الملِك الحثي شوبيلوليوما (1385 – 1345 قبل الميلاد) مع قواته من جهة ملاطية، الأراضي الميتانية وتمّ قتل الإمبراطور الميتاني (توشراثا) حمو الفرعون (أخناتون) في قصره بالعاصمة (واشوكاني) نتيجة مؤامرة دبّرها (أرتاداما الثاني) الموالي للحثيين. إستطاع (ماتيوازه) إبن (توشراثا) وبمساعدة شوبيلوليوما من إستعادة العرش من (شوتتارنا) المُغتصِب للعرش، إلا أن هذه الحادثة ساعدت (آشور أوبلط) في السيطرة على مدينة آشور وإقتطاعها من المملكة الميتانية، دون ان يدخل في حربٍ مع الحثيين5. بعد أن تزوّج (آشور أوبلط الأول) إبنة الملك البابلي الكاشي (بورنابورياش)، عقد حلفاً مع مملكة بابل وإمتنع عن دفع الجزية لأسياده الميتانيين، كما كان يفعل أجداده. بعد ذلك تمكن (أدد نيراري الأول) (1307 – 1275 قبل الميلاد) من الإستيلاء على قسم من المقاطعات الميتانية في منطقة الجزيرة (خانيگالبات) وضمها الى دويلة آشور. قام الآشوريون بِقيادة شلمنصر الأول (1266 – 1243 قبل الميلاد) بإحتلال الأراضي الميتانية الواقعة في الجهة الشرقية من نهر الفرات. إستمر إبنه (توكولتي نينورتا) (1243 – 1221 قبل الميلاد) على نهج والده، حيث قام بالإستيلاء على البلاد التي كانت تحيط بالمملكة الآشورية. حافظت مملكة (خانيگالبات) الميتانية على إستقلالها الى أن إستطاع (أدد نيراري الثاني) (911 – 899 قبل الميلاد) أن يغزوها وبذلك إنتهى التأريخ السياسي الميتاني6.
المصادر
1. صمويل كريمر (1970). من ألواح سومر، ترجمة طه باقر، مكتبة المثنى، بغداد ومؤسسة الخانجي بالقاهرة، صفحة 356.
2. الدكتور جمال رشيد احمد. ظهور الكورد في التأريخ – دراسة شاملة عن خلفية الأمة الكوردية ومهدها. الجزء الثاني، الطبعة الثانية، 2005، صفحة 28.
3. جرنوت فلهلم: الحوريون تأريخهم وحضارتهم، ترجمة فاروق إسماعيل، دار جدل، حلب، الطبعة الأولى، عام 2000 م، صفحة 82.
4. أحمد تاج الدين. الأكراد تاريخ شعب وقضية وطن. الطبعة الأولى، الدار الثقافية للنشر، القاهرة، 2001، صفحة 20.
5. الدكتور جمال رشيد احمد. ظهور الكورد في التأريخ – دراسة شاملة عن خلفية الأمة الكوردية ومهدها. الجزء الثالث، صفحة 194.
6. المصدر السابق، صفحة 196.
a. Speisere, Ephraim A. (1930). Mesopotamian Origins. The basic population of the Near East. Philadelphia, USA.
b. Lewis, B., Cornewall, George (1982). An historical survey of the astronomy of the ancients. Parker & Bourn, London, page 403.
c. Niebuhr, Barthold George (1852). The Life and Letters of Barthold George Niebuhr Vol. 3; With Essays on His Character and Influence. Chapman and Hall, London, page 241.
d. Breasted, James Henry (1916). Ancient Times — A History of the Early World. Boston, The Athenæum Press.
e. Veider, E. F. AOBI n. 9. P. 113.
f. Speisere, E. A. Mesop. Orig. P. 111.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 181 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://akhbaar.org/ - 07-03-2024
Gotarên Girêdayî: 56
Jiyaname
Kurtelêkolîn
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 10-05-2018 (6 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 07-03-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 08-03-2024 hate nirxandin û weşandin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 181 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Rola rêberekî netewî ji bo gelê Êzidî
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Çand û Civak
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Kurtelêkolîn
Ayda Xidir Nebî û Xidir Eylas
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Kurtelêkolîn
Keyaniya Kûmû(h)/ Koma/ Kowa
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike

Rast
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
04-08-2024
Evîn Teyfûr
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
09-08-2024
Aras Hiso
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Babetên nû
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Apaga (Turkmalu)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Aragatsavan (Alagez, Aragats)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Arşalus
09-08-2024
Aras Hiso
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
08-08-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet
  530,777
Wêne
  107,524
Pirtûk PDF
  19,996
Faylên peywendîdar
  100,950
Video
  1,473
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,903
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,911
هەورامی 
65,838
عربي 
29,220
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,065
فارسی 
8,947
English 
7,404
Türkçe 
3,597
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,480
Pусский 
1,133
Française 
335
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
45
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,576
Kurtelêkolîn 
4,908
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,124
Pirtûkxane 
2,712
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,466
MP4 
2,394
IMG 
196,465
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Rola rêberekî netewî ji bo gelê Êzidî
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Çand û Civak
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Kurtelêkolîn
Ayda Xidir Nebî û Xidir Eylas
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Kurtelêkolîn
Keyaniya Kûmû(h)/ Koma/ Kowa
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Dosya
Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Enfalkirî - Partî - KDP Enfalkirî - Dereceya partiyê - Endam Enfalkirî - Cureyên Kes - Enfakirin Enfalkirî - Cureyên Kes - Çalakwanê siyasî Enfalkirî - Cureyên Kes - Qurbaniyên Enfalê

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 2.062 çirke!