Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Şîrîn Xelef Hesen
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Xedir Xedir Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Heyder Seîd Xedr
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Menal Ilyas Meco
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Soniya Elî Qasim Cerdo
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Suwara Silêman Hisên Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Sehîla Eto Elî Mûrd
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîra Hemed Temir Xelef
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîr Yûsiv Krnûs Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Salim Elî Silêman Beşar
11-10-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  535,141
Wêne
  110,408
Pirtûk PDF
  20,314
Faylên peywendîdar
  104,539
Video
  1,566
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
301,394
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,296
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,089
عربي - Arabic 
31,072
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,672
فارسی - Farsi 
10,144
English - English 
7,630
Türkçe - Turkish 
3,671
Deutsch - German 
1,746
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,967
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,212
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,508
Pirtûkxane 
2,752
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,514
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
31,485
MP4 
2,567
IMG 
202,078
∑   Hemû bi hev re 
236,453
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Mîna Acer
Cih
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke h...
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
Kurtelêkolîn
Feylî
مكانة المرأة اليارسانية (2)
Hevkarên Kurdîpêdiya êş û serkeftinên jinên Kurd ên hevdem di databasa xwe ya neteweyî de arşîv dike.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي - Arabic
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

مكانة المرأة في الدين اليارساني

مكانة المرأة في الدين اليارساني
مكانة المرأة اليارسانية (2)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6894 - 2021-05-10 - 17:14
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات
مكانة المرأة في الأديان الكوردية (15)

الشاعرات القدّيسات اليارسانيات
برزت شاعرات يارسانيات كثيرات عبر التاريخ اليارساني العريق. في هذه الحلقة سيتّم الحديث عن شاعرة واحدة من هذه الشاعرات وعن بعض الثورات التي قام بها اليارسانيون لِعلاقتها بالموضوع ولتبيان بعض الحقائق التاريخية المهمّة عن النضال المستمر لليارسانيين لتحرير شعب كوردستان وتحقيق الحرية والعدالة الاجتماعية وللحفاظ على دينهم الأصيل. في الحلقات القادمة سنستمر في الحديث عن العديد من الشاعرات اليارسانيات اللواتي لعِبْنَ دوراً حيوياً في نشر الدين اليارساني وإثراء فلسفته.
1. الشاعِرة والقدّيسة (دايە تەورێزي هەورامي Daye Tewrêzî Hewramî)
قام المسلمون العرب بِغزو كوردستان وأرادوا القضاء على الدين الكوردي اليارساني والثقافة الكوردية المتجسدة في هذا الدين وقاموا بِقتل وأسْر الكثير من اليارسانيين. عندما سمِع القدّيس اليارساني (بابا سەرهەنگي دەوداني Baba Serhengî Dewdanî) أخبار قَتْل وأسْر اليارسانيين ومواطني كوردستان من قِبل العرب الغُزاة، توجّه الى جبال (هەورامان) وأعلن ثورةً ضد المُحتلّين، حيث تصدّى للغُزاة وحثّ اليارسيين على المقاومة والدفاع عن وطنهم ودينهم. خلال تلك الحرب التي إندلعت بين اليارسانيين والغُزاة، ضحّى هذا الثائر اليارساني بِحياته دفاعاً عن كوردستانه ودينه، حيث تمّ قتله. في هذين البيتَين من الشِعر الذي كتبه، يطلب هذا الثائر من اليارسانيين أن يواجهوا الغُزاة ويحثّهم على المقاومة ويخبرهم أنه سيلتحق بهم ويتصدى للمُحتلّين:
پەي ئامانتان، پەي ئامانتان
گرد ئامادەيان پەي ئامانتان
ئەز مەڵهەم مەنيە و ئەزامانتان
مەڕەسم وەهەق ئيمامانتان
المعنى
تهيئوا وإستعدوا للتصدّي للمحتلّين وأنا سأصل إليكم وسأنتقم لمقتل قادتكم المُلطّخين بِدمائهم.
لقد كانت الشاعرة (دايە تەورێزي هەورامي) إحدى صاحِبات القدّيس اليارساني (بابا سەرهەنگي دەوداني)، حيث أنها لبّت نداء هذا القدّيس، فإلتحقت بِجبهة المقاومة اليارسانية المسلحة وقاتلت الغُزاة ببسالة.
هذه الشاعرة القدّيسة مولودة في منطقة (هەورەمان Hewreman) في بداية القرن الرابع الهجري (بداية القرن العاشر الميلادي) ومتوفية في أواسط القرن الرابع الهجري (أواسط القرن العاشر الميلادي) في منطقة (هەورامان) وأنها مدفونة هناك. مزار هذه الشاعرة اليارسانية موجودة في مدينة (توێڵە Twêłe) الواقعة في محافظة السليمانية بجنوب كوردستان(1).
كانت (دايە تەورێزي هەورامي) شاعرة ذات إحساس رقيق و في نفس الوقت عازفة آلة الطنبور، حيث كانت تعزف على هذه الآلة خلال تلاوتها للكتاب اليارساني المقدس (سەرەنجام Serencam). كانت (دايە تەورێز) أولى إمرأة كُتِبتْ أشعارها في الكتاب اليارساني المقدّس (سەرەنجام). تركت هذه الشاعرة اليارسانية المُبدِعة مجموعة من الأشعار الجميلة التي كتبتها على شكل أبيات ثنائية في الكتاب اليارساني المقدّس (دەورەي بابا سەرهەنگ) أي (عَهْد بابا سەرهەنگ). هنا نقتطف بعض الأبيات من أشعارِها:
ڕازەن پياڵەم، ڕازەن پياڵەم
سەرسامم نەبەزم ڕازەن پياڵەم
بادەي پياڵەم ياوا وەناڵەم
چمكە ناڵەكەم بەرز بي نەعالەم
المعنى
لقد أُعطيَ لي قدح شرابٍ من الغيبِ. أنا مُندهِشةٌ من العبادة التي تتم في الاجتماع الديني اليارساني (جەم Cem). في الحقيقة أنّ الشَراب الذي كان في القدحِ، أنقذني لأنّ آهات وشُعلة نيران روحي قد إرتفعتْ الى أعالي السماءِ، فأوعَتْ الجميع، وثمّ بعد شُرب ذلك الشراب المُسكّر، هدأت روحي قليلاً.
في هذَين البيتَين تُعبّر (دايە تەورێز) عن فلسفة يارسانية عميقة، تُريد أن تقول أنّها تلقّتْ من الغيبِ قدحاً من الشراب فأسْكرَها. في سُكرها أصبحتْ مُتيّمة مراسم الاجتماع الديني اليارساني (جەم Cem). هناك عُشّاق هذا الدين الذين يلمّون بأسرار الحقيقة. لقد إحترقتْ روحها بِنار عشق قدحِ يزدان (الإله) وأنّ آهاتها وصرخاتها قد ملأتْ الكون للحصول على القدح المملوء بالشراب والذي بِشُربه هدأ إهتياجها ومشاعرها الهيّاجة. الشراب تعني به الشاعرة العقيدة اليارسانية.
بالنسبة الى الثورات اليارسانية ضد المحتلين المسلمين العرب الذين كانوا يريدون فرض الدين الإسلامي على اليارسانيين، من المفيد أن نُشير هنا الى ثورة الثائر اليارساني (به‌هزادان Behzadan) الذي أطلق عليه العرب إسم (أبو مُسلم الخُراساني)، لأهمية هذه الثورة. الإسم الكامل لهذا الثائر هو (به‌هزادان وينداد هورمزد Behzadan Wîndad Hurmizd) المولود في سنة (719 ميلادية) وكان يارسانياً، حيث أنّ الكاتب الإيراني الدكتور (عبد الحسين زه‌ڕين كوب) يذكر في صفحة (110) من كتابه (دوو قرن سكوب) أنّ (به‌هزادان) كان من المؤمنين بِتناسخ الأرواح وهذا أحد الأدلة لِيارسانية هذا الثائر الكوردي. ويُقال أنه من أحفاد الملِك الساساني (يەزدكورد Yezdkurd) الثالث [2].
كان (به‌هزادان) قد خطّط لثورته أن تكون لِمرحلتَين، في المرحلة الأولى أن يقوم بإسقاط الدولة الأموية التي كانت تنتهج نهجاً عروبياً، حيث أنهم على سبيل المثال ألغوا اللغة الكوردية كلغة رسمية للبلاد في زمن الخليفة الأموي عبد الملِك بن مروان وأحلّوا اللغة العربية محلها. المرحلة الثانية التي كان قد خطّط لها (به‌هزادان) كانت إسقاط الحُكم العباسي وبناء دولة كوردستان، يكون الدين اليارساني الدين الرسمي لها. هكذا في معركة جرت في المنطقة الواقعة بين مدينة أربيل ومدينة الموصل، إنتصرت قوات (به‌هزادان) على القوات الأموية وذلك في سنة (750) ميلادية، فهرَب (مروان بن محمد ) الذي كان آخر ملوك بني أميّة إلى مصر وقُتل هناك وبذلك سقطت الدولة الأموية وإختفت [3] وتأسست على أنقاضها الدولة العباسية.
بعد قيام الدولة العباسية، ارتفعت مكانة (به‌هزادان) وكان محبوباً من أتباعه ومُعظّماً بينهم، حيث بنى (به‌هزادان) نفوذه الكبير على حبّ الناس وتعلقهم بِفكرة العدالة التي كان يُنادي بها ويناضل من أجل تحقيقها، فخشي منه الخليفة أبو جعفر المنصور، فدبّر له مؤامرة لقتله بعد أن أمّنه، حيث أنه دعاه الى زيارته في مدينة المدائن في سنة (755) ميلادية وقام بِقتل هذا الثائر الكوردستاني، وعلى إثره قام اليارسانيون بِثورة عارمة في مناطق (خُراسان) و(لورّستان) و(كرماشان) و(هَمَدان) و(جنوب كوردستان)، إلا أنه تمّ القضاء على هذه الثورة و تفرّق شمل اليارسانيين. قال (أبو جعفر المنصور) للثائرين عند ثورتهم بعد مقتل (به‌هزادان) قولته المشهورة:
أيها الناس لا تخرجوا من أنس الطاعة إلى وحشة المعصية ولا تسروا غش الأئمة.
كما أنّ الشاعر (أبو قتادة) هجا (به‌هزادان) بعد مقتله قائلاً:
أبا مجرمٍ ما غيّر الله نعمتهُ على عبدٍ حتى يُغيّره العبدُ
ففي دولة المهدي أردتَ غدرها إلا أنّ أهل الغدرِ من آبائِك الكورد.
من خلال بيت الشِعر أعلاه، تتأكد أيضاً كوردية هذا القائد.
من خلال هذا السرد، يمكن الإستنتاج بأن (به‌هزادان) إعتقد أنه لا يستطيع السيطرة على الحُكم مباشرةً بعد إسقاط الدولة الأموية ولذلك أنه يكون قد فكّر بتنظيم قواته وتهيئة الظروف المطلوبة للقضاء على الدولة العبّاسية التي كانت دولة فتية ضعيفة آنذاك، إلا أن العبّاسيين لابد أنهم قد إكتشفوا خطته أو أنهم قد خافوا من نفوذه الكبير، فقتلوه قبل تنفيذ المرحلة الثانية من خطته التي كانت تهدف القضاء على الدولة العباسية. لو كان (به‌هزادان) قد نجح في إسقاط الدولة العباسية، لَكانت خريطة الشرق الأوسط مُغايرة تماماً لَما نراها اليوم ولَكانت كوردستان الآن الدولة الأكبر والأقوى في المنطقة ولَكان الدين اليارساني هو الدين الرسمي لِكوردستان ولَكانت الغالبية العظمى من المواطنين الكوردستانيين يعتنقون دينهم الأصيل.
في مقالٍ سابق لي، إنتقدتُ (به‌هزادان) المُسمّى عربياً ب(أبو مسلم الخراساني) لِإسقاطه الدولة الأموية وتسليم الحُكم الى العبّاسيين بدلاً من قيامه بتأسيس دولة كوردستان. في الآونة الأخيرة إطلعتُ على بعض المصادر التي تقول أنه كان قد خطّط لإسقاط الدولة العباسية وبناء دولة له، الا أنّ العباسيين أفشلوا خطته، حيث قاموا بِقتله قبل تنفيذ خطته. هكذا فشل (به‌هزادان) في تأسيس دولة كوردستان.
لم يستسلم أصحاب الدين اليارساني للقتل والإضطهاد والمظالم التي كانوا يتعرضون لها، بل إستمروا في نضالهم من أجل حرية شعبهم الكوردستاني والحفاظ على عقيدتهم اليارسانية وتحقيق العدالة الاجتماعية، حيث أنه بعد مقتل (به‌هزادان) إستمرت الجماهير الكوردستانية اليارسانية في ثوراتها التي كانت ذات توجّه اجتماعي قومي ديني، وكانت أكبر وأقوى هذه الثورات هي ثورة (بابَك الخورامي) الذي ثار ضد الخليفة العباسي (المأمون ابن الرشيد)، إذ كانت ثورته تُنادي بالعدالة الاجتماعية المتمثلة بِمشاعية الموارد، ومنع اكتناز الثروة، وتقسيم الإنتاج حسب حاجة الإنسان. إستمرت ثورة (بابَك) لمدة (22) (سنة 816 – 837 ميلادية) وساهمت هذه الثورة بشكلٍ كبير في إضعاف الدولة العباسية وإسقاطها (4) (5) (6). من الجدير بالذكر أنّ إسم (الخوراميين) متأتي من الكلمة الكوردية (خۆر) التي تعني (الشمس)، حيث أنّهم كانوا يارسانيين يُقدّسون الشمس. اليارسانيون لا يزالون يُقدّسون الشمس.
[1]

Kurdîpêdiya ne berpirsê naverokê vê tomarê ye, xwediyê/a tomarê berpirs e. Me bi mebesta arşîvkirinê tomar kiriye.
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 205 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 11-03-2024
Gotarên Girêdayî: 24
1. Dîrok & bûyer 10-05-2021
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 10-05-2021 (3 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Jinan
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 11-03-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 11-03-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Aras Hiso ) ve li ser 11-03-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 205 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 45
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Jiyaname
Resul Geyik
Kurtelêkolîn
Rexneyên pîskolojî li Ser Çîrokên Zarokan -beşa 2yem
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Erdal Kaya
Kurtelêkolîn
Ew, ew Kes bû ku Dîrok li bendê bû
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Kurdekî Hezarfen Mela Mehmûdê Bazîdî
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Narin Gûran
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Mîna Acer
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 44
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA

Rast
Jiyaname
Mîna Acer
20-09-2024
Sara Kamela
Mîna Acer
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
21-09-2024
Aras Hiso
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
22-09-2024
Evîn Teyfûr
Kurtedîroka zimanê kurdî
Kurtelêkolîn
Feylî
13-10-2024
Sara Kamela
Feylî
Babetên nû
Jiyaname
Şîrîn Xelef Hesen
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Xedir Xedir Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Heyder Seîd Xedr
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Menal Ilyas Meco
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Soniya Elî Qasim Cerdo
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Suwara Silêman Hisên Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Sehîla Eto Elî Mûrd
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîra Hemed Temir Xelef
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîr Yûsiv Krnûs Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Salim Elî Silêman Beşar
11-10-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  535,141
Wêne
  110,408
Pirtûk PDF
  20,314
Faylên peywendîdar
  104,539
Video
  1,566
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
301,394
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,296
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,089
عربي - Arabic 
31,072
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,672
فارسی - Farsi 
10,144
English - English 
7,630
Türkçe - Turkish 
3,671
Deutsch - German 
1,746
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,967
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,212
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,508
Pirtûkxane 
2,752
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,514
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
31,485
MP4 
2,567
IMG 
202,078
∑   Hemû bi hev re 
236,453
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 45
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Jiyaname
Resul Geyik
Kurtelêkolîn
Rexneyên pîskolojî li Ser Çîrokên Zarokan -beşa 2yem
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Erdal Kaya
Kurtelêkolîn
Ew, ew Kes bû ku Dîrok li bendê bû
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Kurdekî Hezarfen Mela Mehmûdê Bazîdî
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Narin Gûran
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Mîna Acer
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 44
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.92
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.203 çirke!