Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 526,868
Wêne 106,603
Pirtûk PDF 19,801
Faylên peywendîdar 99,755
Video 1,452
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,467
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,781
هەورامی 
65,762
عربي 
29,006
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,357
فارسی 
8,571
English 
7,175
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,870
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,035
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
29,992
MP4 
2,354
IMG 
194,717
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
مكانة المرأة الإيزيدية (4)
Kurdîpêdiya dîroka duh û îro ji bo nifşên siberojê arşîv dike!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

مكانة المرأة الإيزيدية

مكانة المرأة الإيزيدية
مكانة المرأة الإيزيدية (4)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6971 - 2021-07-27 - 22:19
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات
مكانة المرأة في الأديان الكوردية (23)

نساء إيزيديات قدّيسات
جميع نساء السلالة الپيرانية والشێخانية هنّ مقدسات عند أبناء طبقة المُريدين، حيث أقيمت ‏للعديد منهنّ مزارات مقدسة. تنتشر مقامات الأولياء من النساء في جميع أنحاء كوردستان. فيما يلي نتعرّف على عدد من القدّيسات الإيزيديات.
1. القدّيسة (خاتونا فخرا): الإسم الحقيقي لها هو (غزال)، إلا أنّ (شيخ آدي الثاني) أطلق عليها (خاتونا گران) أي السيدة المحترمة، حيث أنّ المرأة الكوردية تُلقَب (خاتون) للإحترام والتقدير وللدلالة على المكانة الراقية لها، بينما الإسم (فخرا) يُشير الى والدها القدّيس (شيخ فخرَدين)، حيث أنها كانت إبنة هذا القدّيس. جدها هو الأمير الإيزيدى (ئزديني مير)، الذي كان أميراً شهيراً و إسم جدتها هو (سيتيا زن) وكان لها أخَوان إثنان هما (شيخمند) و(شيخ بدر) وكانت زوجة (شيخ حسين ابن القديس شيخ شمس). وتمّ إختيارها رئيسةً للنساء في عهد (شيخ آدي الثاني) (1162 – 1228 م) المعروف ب(آدي كوردي) [1] والمولود في بلدة هَكاري الواقعة في شمال كوردستان. القدّيسة (خاتونا فخرا) هي أشهر قديسة في الديانة الايزيدية والمرأة الوحيدة التي يُشكّل أحفادها مجموعة خاصة بهم في طبقة الشيوخ الشمسانيين. وهي خودان العديد من العشائر الايزيدية الكبيرة، مثل قيران، حليقيان، دخيان وغيرها. وهي أيضاً القديسة الراعية للمرأة (الحاملة)، حيث كانت لِ(خاتونا فخرا) كرامة تسلوم في الولادة، حيث كان يتم الإستنجاد بها في حالة عُسر الولادة ومعوقات ومصاعب وضع الجنين. إستمرت القدّيسة (خاتونا فخرا) في خدمة لالش، حيث بقيت خادمة فيه حتى وفاتها وكانت تقوم بتوعية النساء الإيزيديات وتعليمهن مبادئ وطقوس وتقاليد الدين الإيزيدي ومنعهن من الضياع. يتم ذكر (خاتون فخرا) في تراتيل ودعوات النساء الإيزيديات. تكريماَ لها ولخدمتها للمعبد المُقدّس (لالش)، تصوم النساء الإيزيديات في كل سنة، أول يوم أربعاء من شهر تشرين الثاني حسب التقويم الشرقي ويُسمّى صوم ذلك اليوم (صوم خاتونا فخرا). مزارها يقع في قرية (خوشابا) وكما توجد لها قُبّة في قرية (ختارة) ولها شيوخ من ذُريتها الى الآن في (ختارة) ومناطق أخرى. هناك مزار لِ(خاتونا فخرا) في منطقة (مام شڤان) بالقرب من بلدة (خانكي) التابعة لمحافظة دهوك في جنوب كوردستان، حيث يرتاده الإيزيديون، وخاصة النساء، يتصدقون تكريماً لِروحها ويدعون من الخالق و(طاوسي ملك) أن يحميا الإيزيديين من كل سوء وأن ينشرا الخير بينهم.
2. الشيخة (استيا ايسْ): وهي بمثابة أم الأولياء وجدّة القدّيسة (استيا حبيب). يُقال أنها كبرت وطال بها العمر، فحملوها من (لالش) الى (بحزاني) للقاء حفيدتها (استيا حبيب). (هاجال) وأحياناُ يُلفَظ (هاجالي) هو شقيق (استيا ايس) والذي هو پير ومن ذرية اپيار.
3. (استيا حبيب): وهي إبنة الشيخ هسن وحفيدة (استيا ايس). وهي شيخة القوالين الذين هم بالأصل (دومليون)، مريدو (شيخ ناصر الدين). يقع مزارها على تل بعشيقة. لها مكانة بارزة في بحزاني. تحوّر إسمها بمرور الزمن الى (ست حبيبي). ما زال بيتها قائماً في بحزاني في بيت الشيخ خلف الذي هو من سلالة زوجها ناسردين. هناك قُبب ساسي أي (الثلاثة) بين بعشيقة وبحزاني التي تعود الى أسرة ناسردين، حيث أنّ القبة الأولى هي لزوجته (حبيبة) والثانية لإبنته (خديجة) والثالثة لإبنه (شيخ مهمد).
4. پیرا (دايكا چاك): إسمها يعني (الأم الصالحة) أو (الأم الطاهرة). وهي والدة پير (مهمد رشان) الذي هو صاحب أكبر زاوية ومرقد في جبل مقلوب. يُسمّيه أهالي بحزاني وبعشيقة (مهمد بغاش) ويُلقّب (آشڤان) أي (مُشغّل الطاحونة) أي بمعنى (طاحونچي). كان والده له (7) سبعة طواحين على طريق قرية (قيماوا) التي هي من قرى عشيرة (گوران) التي أفرادها أسلموا من جرّاء حملات الإبادة الجماعية (فرمانات) التي تعرض لها الإيزيديون. تقع هذه القرية في الجهة الغربية المواجهة لجسر مندان. كلمة (بغاش) متأتية من الكلمة الكوردية المركبة (بَرْ آش)، حيث أن كلمة (بَرْ) تعني (أمام) وكلمة (آش) تعني (طاحونة) أو (مطحنة) وبذلك (بَرْ آش) تعني (الواقف أمام الطاحونة)، أي (مُشغّل الطاحونة).
5. (ستيا ئاف): وهي إبنة أمير بوتان الذي كان مسلماً متشدداً وأحد ألد أعداء الداسنية (الإيزيدية)، بينما كانت إبنته (ستيا ‏ئاف) تدافع عن الداسنية، حيث أنها إعتنقت الدين الإيزيدي. توفيت ودُفن جثمانها في مزار أبو الشمسانيين (إيزيدي ‏نمير). ‏
‏6. ‏‏المتصوّفة (پيرافات)‏‏: من الشخصيات التي مارست التصوّف ويقع مزارها في قرية كيس قلا (قلعة كيس) التي جرى تعريبها، حيث تمّ إسكان قبائل بدوية فيها.
7. استيازين: وهي والدة (فخرالدين) و(شمس الدين) وكانت ولية من أولياء الإيزيدية. لها مكانة محترمة ولها نواشين خاصة بها في عدة قرى وأماكن.
8. استيا نفيسه: يقع مزارها على تل بعشيقة.
9. (نصرة پیر مەولا).
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 158 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 11-03-2024
Gotarên Girêdayî: 28
Jiyaname
Kurtelêkolîn
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 27-07-2021 (3 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Jinan
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 11-03-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 11-03-2024 hate nirxandin û weşandin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 158 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius

Rast
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
25-07-2024
Sara Kamela
QÛRNA MIN
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 526,868
Wêne 106,603
Pirtûk PDF 19,801
Faylên peywendîdar 99,755
Video 1,452
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,467
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,781
هەورامی 
65,762
عربي 
29,006
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,357
فارسی 
8,571
English 
7,175
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,870
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,035
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
29,992
MP4 
2,354
IMG 
194,717
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Dosya
Navên Kurdî - Zayend - Nêr Cih - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Cih - Cih - Gund Cih - Bajêr - Sêwaz Cih - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur Navên Kurdî - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 1.171 çirke!