Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezêz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Dawûd
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Azad Dexîl Tealo Xidir
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Benat
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Adî Cirdo Hisên
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Ado Îdo Qasim
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  536,909
Wêne
  109,450
Pirtûk PDF
  20,221
Faylên peywendîdar
  103,692
Video
  1,531
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,433
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,760
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,977
عربي - Arabic 
30,360
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,924
فارسی - Farsi 
9,609
English - English 
7,552
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,647
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,111
Şehîdan 
4,217
Enfalkirî 
3,367
Pirtûkxane 
2,749
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,262
Cih 
1,157
Belgename 
291
Wêne û şirove 
162
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,275
MP4 
2,522
IMG 
200,602
∑   Hemû bi hev re 
234,723
Lêgerîna naverokê
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BI...
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê ...
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azad...
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
الدين اليزداني، تاريخه، معتقداته، لغته وطقوسه (2)
Di cihê lêgerîna me de bi rastnivîsa rast bigerin, hûnê encamên xwestinê bibînin!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي - Arabic
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

الدين اليزداني، تاريخه، معتقداته، لغته وطقوسه

الدين اليزداني، تاريخه، معتقداته، لغته وطقوسه
الدين اليزداني، تاريخه، معتقداته، لغته وطقوسه (2)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6291 - 2019-07-15
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات
الآلهة اليزدانية الخورية و الميتانية

في الحلقة الأولى من هذه السلسلة من المقالات، تمّت الإشارة الى أنّ الديانة اليزدانية أقدم من الميثرائية بأكثر من 1500 سنة على أقل تقدير، حيث كانت اليزدانية ديناً للخوريين الذين نزحوا من سلسلة جبال زاگرۆس في حوالي سنة 3000 قبل الميلاد، بينما الميثرائية ظهرت في المنطقة مع ظهور الميتانيين الذين أسسوا مملكتهم في حوالي سنة 1450 قبل الميلاد، وبذلك تكون الميثرائية قد إنتشرت في المنطقة بعد أكثر من 1500 سنة من إنتشار الدين اليزداني. بعد إندماج الميتانيين مع الخوريين، إقتبس الميتانيون اللغة الخورية ومعتقدات وطقوس الديانة اليزدانية الشمسانية التي كان الخوريون يؤمنون بها.
من الجدير بالذكر، أنّ الميتانيين هم من الأقوام الزاگروسية، إلا أنهم هاجروا الى مناطق الهند وعادوا من جديد الى كوردستان في حوالي منتصف الألف الثاني قبل الميلاد، بعد أن إكتسبوا خبرة ومهارة كبيرة في الصناعة هناك، وخاصةً صناعة الأسلحة، مثل العربات الحربية ولذلك بعد عودتهم الى كوردستان، إستطاعوا تأسيس إمبراطورية قوية وكبيرة في المنطقة، كانت عاصمتها (واشوكاني) الواقعة في إقليم غرب كوردستان، حيث إمتدت الإمبراطورية الميتانية من بحيرة (وان) شمالاً حتى أواسط بلاد ما بين النهرَين جنوباً ومن بُحيرة (أورميه) وجبال زاگروس شرقاً الى البحر الأبيض المتوسط غرباً، وأنها ضمّت أيضاً سوريا الحالية ووصل نفوذها الى فلسطين.
كان الخوريون يعبدون آلهة كثيرة، حيث كانت الآلهة الخورية الرئيسية هي: إله العاصفة (تيشوب TESHUB) الذي كان ملِك الآلهة، إلهة الأم (هيبات HEBAT) التي كانت إلهة الشمس عند الهيتيين (الحثيين) وكانت زوجة إله العاصفة (تيشوب)، الإله (شاروما SHARRUMA) الذي هو إبن كل من إله العاصفة و إلهة الأم، الإله (كوماربي KUMARBI) الذي هو سلف إله العاصفة وكانت مدينة أوركيش المركز الرئيس لعبادة هذا الإله. كان (كوماربي) ملِكاً سماوياً جبّاراً(1)، إلهة الخصوبة و الحرب والشفاء (شاوشكا SHAUSHKA) التي كان مركزها في نينوى، إله الشمس (شيميگي SHIMEGI) و إله القمر (كوشوه KUSHUH). هناك آلهة آخرون الذين كانوا يُعبَدون من قِبل الخوريين. رمز إله العاصفة (تيشوب) هو الثور أو عربة تجرها الثيران، حيث كان للثور دور مهم في العملية الزراعية من حراثة الأرض ودرس المحاصيل(2). في الحقيقة أنّ (تيشوب) يُمثّل الإله وأنّ الآلهة الآخرين يمثّلون مساعدين له. في فروع الديانة اليزدانية (الهلاوية والإيزيدية واليارسانية) أصبح الإله يُدعى (يزدان) و أنّ الملائكة حلّوا محل الآلهة المساعدين لِملِك الآلهة.
بالنسبة للميتانيين، كانت لهم 5 آلهة وهم:
1. آسورا (سوار أو شوار): كان الميتانيون يرمزون لهذا الإله بأعلى منزلة بالنسبة لكل هذه المعبودات في المجمع الديني الميتاني وكان الميتانيون يرمزون له بِقرص الشمس البارز المُجنّح بِجناحَين الذي قلّده بعدهم المصريون والآشوريون(3). من الجدير بالذكر أن الإله الميتاني (آسورا) كان (سورياش) عند الكاشيين و(آسوارا) في نصوص الكتاب الهندي المقدس (ڤيدا) وأنه (آهورا) المذكور في الكتاب الزردشتي المقدس (آڤيستا) و(آوور أو هور أو خور) الكوردي. في فروع الديانة اليزدانية، يُمثّل (يزدان) هذا الإله الميتاني.
2. (إندراIndra ): وهو ملِك الآلهة. كان إلهاً للآريين قبل أن يكون إلهاً في الهند. إنه إله هندو-أورو پي وإبن عم الإله الألماني (ووتان Wotan) الذي هو مُماثل لأب الآلهة الإسكندناڤية (أودين Odin) وملِك الآلهة اليونانية (زيوس Zeus) وملِك الآلهة الرومانية (جوپيترJupiter). يرمز (إندرا) الى إكتمال الإنسان الأسمى وأن سلاحه هو البرق.
3. (ڤاروناVaruna ): تبعاً للمعتقدات الميتانية، فأن الدنيا قد خُلِقت من قِبل الإله (ڤارونا) وهو الذي يحميها. يقوم هذا الإله بالحفاظ على النظم الأخلاقية ويبارك مَن يحافظ عليها و يمنحه الهِبات. (ڤارونا) هو إله الماء والمحيط السماوي، وهو كذلك إله القانون للعالَم الواقع تحت الماء(a). يمتلك (ڤارونا) جوانب ألوهية شمسية، ومع ذلك، بِعكس (ميثرا)، فهو مرافق لليل، بينما يرافق (ميثرا) ضوء النهار. في الديانة الزردشتية ، ڤارونا هو أحد أسماء ال(101) ل(آهورا مزدا) الذي يعني المُنقِذ من الشر(a).
4. أشڤين Ashvins (ناساتيا Nasatya و (داسرا Dasra): الإلاهان (أشڤين) هما إلهان توأمان أحدهما إسمه (ناساتيا) والثاني إسمه (داسرا). في الكتاب المقدس الهندي (ريگڤيدا Rigveda)، كلمة (ناساتيا) تعني (رحيم أو نافع) و كلمة (داسرا) تعني (مانح التنوير الروحي). في الأساطير الهندوسية، هذان الإلاهان هما إلاهان ڤيديان وفارِسان توأمان مقدّسان. هذان الإلهان يرمزان الى ضوء شروق الشمس وغروبها. في المعابد الميثرائية نشاهد شُعلتَي الإلهَين الإثنين اللذين يُعرفان ب(الراعييَن)، حيث أن إتجاه شعلة الإله الأول هو نحو السماء الذي هو رمز لشروق الشمس، بينما إتجاه شعلة الإله الثاني هو نحو الأرض والذي هو دلالة على غروب الشمس.
5. (ميثرا Mithra) – كان ميثرا إلهاً هندوآريانياً مُهمّاً، وهو إله الصداقة و السلام والتواصل والنظم والصلح و النور(b).
إسم (ميثرا) في الكتاب الهندوسي المقدس (ريجڤيدا) هو (ميترا) (السنسكريتية Mitrá, Mitráḥ). يظهر كثيراً في النص السنسكريتي القديم ل(ريجڤيدا). الديانة الڤيدية تؤمن بأن الإله (ميثرا) يقود حياة الإنسان إلى السلام و النظام وتحقيق وحدة الإنسانية. (ميثرا) هو إله الخير والبركة وصاحب أعظم قوة، تتصدى للأعمال السيئة التي تظهر بين شعوب الأرض.
إسم (ميثرا) في الديانة الزردشتية هو (ميثرا) (آڤيستا Miθra، Miθrō)، وهو (يازاتا yazata) المذكور في الكتاب الزردشتي المقدس (آڤيستا)، والذي يقابله في اللغة الكوردية المعاصرة (مير) و في اللغة الفارسية الجديدة (مهر Mīhr أو Mehr). يتم تقديس (ميثرا) في الديانة الزردشتية، التي تأثرتْ بشكل كبير بالميثرائية، وخاصةً فيما يتعلق بتقديس الشمس.
المصادر
1. الدكتور جمال رشيد أحمد. ظهور الكورد في التاريخ. الجزء الأول، دار آراس للطباعة والنشر، أربيل، كوردستان، الطبعة الأولى، 2003، صفحة .321.
2. المصدر السابق، صفحة 243.
3. المصدر السابق، صفحة 348.
a. http://www.pantheon.org/articles/v/varuna.html
b. Schmidt, Hans-Peter (2006), Mithra in: Mithra in Old Indian and Mithra in Old Iranian, Encyclopaedia Iranica, New York: iranica.com (accessed April 2011).
[1]

Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 134 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 12-04-2024
Gotarên Girêdayî: 6
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 15-07-2019 (5 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 12-04-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 15-04-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 12-04-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 134 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Kurtelêkolîn
Meşa azadiyê û duriyanên 19’ê Tîrmehê
Jiyaname
Narin Gûran
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Pirtûkxane
KURDGALNAMEK (KURDBÊJNAME) GENCÎNE Û ŞAHKAREKE HÊJA YA DÎROKA KEVN A KURD Û BELUÇAN، Cild: I
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Kurtelêkolîn
Şoreş û Parastina Cewherî
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Jiyaname
Resul Geyik
Kurtelêkolîn
12 salên li ser xeta jina azad
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Kurtelêkolîn
Armanca dewleta Tirk doza Efrînê tesfiye bike
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Erdal Kaya
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Aloziya Sûriyeyê derbasî sala xwe ya 14’an bû-1
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)

Rast
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
09-09-2024
Sara Kamela
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
09-09-2024
Sara Kamela
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
13-09-2024
Sara Kamela
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Babetên nû
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezêz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Dawûd
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Azad Dexîl Tealo Xidir
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Benat
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Adî Cirdo Hisên
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Ado Îdo Qasim
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  536,909
Wêne
  109,450
Pirtûk PDF
  20,221
Faylên peywendîdar
  103,692
Video
  1,531
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,433
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,760
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,977
عربي - Arabic 
30,360
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,924
فارسی - Farsi 
9,609
English - English 
7,552
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,647
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,111
Şehîdan 
4,217
Enfalkirî 
3,367
Pirtûkxane 
2,749
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,262
Cih 
1,157
Belgename 
291
Wêne û şirove 
162
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,275
MP4 
2,522
IMG 
200,602
∑   Hemû bi hev re 
234,723
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Kurtelêkolîn
Meşa azadiyê û duriyanên 19’ê Tîrmehê
Jiyaname
Narin Gûran
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Pirtûkxane
KURDGALNAMEK (KURDBÊJNAME) GENCÎNE Û ŞAHKAREKE HÊJA YA DÎROKA KEVN A KURD Û BELUÇAN، Cild: I
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Kurtelêkolîn
Şoreş û Parastina Cewherî
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Jiyaname
Resul Geyik
Kurtelêkolîn
12 salên li ser xeta jina azad
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Kurtelêkolîn
Armanca dewleta Tirk doza Efrînê tesfiye bike
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Erdal Kaya
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Aloziya Sûriyeyê derbasî sala xwe ya 14’an bû-1
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 1.438 çirke!