Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
19-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Lenînîsm
15-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Felsefeya marks
15-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
07-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
01-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
01-05-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
29-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
28-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 519,035
Wêne 106,700
Pirtûk PDF 19,304
Faylên peywendîdar 97,318
Video 1,392
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
Kurtelêkolîn
Xişr û bedewiyên jinên Kurd...
Pirtûkxane
Lenînîsm
Kurtelêkolîn
RÊBERA HÎNKIRINA KURDÎ
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
الميثرائية هي إمتداد للديانة اليزدانية
Di cihê lêgerîna me de bi rastnivîsa rast bigerin, hûnê encamên xwestinê bibînin!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

الميثرائية هي إمتداد للديانة اليزدانية

الميثرائية هي إمتداد للديانة اليزدانية
الميثرائية هي إمتداد للديانة اليزدانية
#مهدي كاكه يي#
الحوار المتمدن-العدد: 6262 - 2019-06-16
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات
الدين اليزداني، تاريخه، معتقداته، لغته وطقوسه (1)
الميثرائية هي إمتداد للديانة اليزدانية

في البداية من المفيد التعريف بأسلاف الكورد الخوريين (الهوريون) لِعلاقتهم بالموضوع. يذكر الدكتور جمال رشيد أحمد بأن أغلب المناطق الشمالية لبلاد ما بين النهرَين عُرفت في المصطلحات البابلية ب (سوبارتو Subartu)، وأن سكانها كانوا غير ساميين وغير هندو أوروپيين وأن (سوبارتو) هي إسم جغرافي يعني (الشمال أو المنطقة المرتفعة)(1)، أي المنطقة الشمالية من بلاد ما بين النهرَين أو المنطقة الجبلية منها. من جهة أخرى يقول السير سدني سمث بان السكان السوباريين القاطنين في أعالي القسم الغربي لدجلة، كانوا معروفين بإسم الهوريين (الخوريين) الذين إستطاعوا ان يبسطوا سيطرتهم في القرن 18 قبل الميلاد على القسم الأكبر من سورية الحالية حتى نهر الفرات وأن المصريين في تلك الفترة كانوا يُطلقون على سورية الحالية إسم بلاد هورو(a). هكذا أنّ (لسوباريين) يعني (شماليين أو جبليين أو سكان الشمال أو سكان المنطقة الجبلية) وهؤلاء السوباريون هم الخوريون الذين كانوا سكان سوبارتو.
يقول الدكتور جمال رشيد أحمد بأن الخوريين ظهروا منذ الألف الثالث قبل الميلاد وجاء في السجلات المسمارية في الألف الثاني قبل الميلاد بأن الخوريين كانوا سكان المناطق الواقعة على نهر الزاب الصغير وسهول (بيتوانه) و(كركوك) و(الموصل) و(وان) و(الجزيرة) ووديان نهر الخابور وصولاً الى مدينة (حلب) الحالية وأطرافها(2). كما يشير الدكتور احمد محمود الخليل الى أن (وليام لانجر) يذكر بأنه في حوالي عام 1690 قبل الميلاد بدأ الخوريون يهاجرون من موطنهم (سلسلة جبال زاگروس) و ينتشرون في مناطق تمتد من مدينة (وان) شمالاً الى مناطق (شَوشاره) و(نوزي) الواقعة قرب مدينة كركوك جنوباً والى شمالي الموصل غرباً(3)(4).
عُثر على مجموعات من الوثائق الخورية في نوزي (يورگان تبه، جنوبي كركوك) ومحيطها وفي (ماري) و(إيمار) الواقعتَين على الفرات الأوسط وفي (أوگاريت) وفي العاصمة الهيتية هاتوشا (بوغازكوي الواقعة في شرقي أنقرة). كما ترد تعابير ومفردات وأسماء أعلام خورية في كثير من الوثائق المكتشفة في مناطق مختلفة من الشرق القديم.
إنتشرت اللغة الخورية على نطاق واسع عند إتساع المملكة الخورية في أواسط الألف الثاني قبل الميلاد، وأصبحت لغة لها مكانة بارزة في المنطقة. من الجدير بالذكر هو أنّ اللغة الأورارتية منحدرة من اللغة الخورية.
كانت اللغة السوبارية (الخورية) وكتابتها المسمارية هي من أقدم اللغات والكتابات. اللغة السوبارية (الخورية) هي لغة إلتصاقية مثل السومرية. كانت الحضارة السوبارية (الخورية) تنافس الحضارة السومرية حتى في ظهور الكتابة بل وفي تدشين العصور التأريخية رغم عظمة وبكورية الحضارة السومرية(5).
يشير الدكتور جمال رشيد احمد بأن جيجر يذكر أن إسم الخوريين مرتبط بإسم الإله خوارH-var- إله الشمس، حيث لا يزال إسم الشمس باللغة الكوردية هو خۆر(6). إن هذه التسمية في بلاد سوبارتو و تعميقها بمفهوم ديني ومن ثم بمفهوم قومي على جميع السكان الذين آمنوا بإله الشمس والنور في بلاد سوبارتو من گوتيين ولوليين وكاشيين، له مغزى تأريخي عظيم، حيث أنها تعني بأن هذه المجموعة البشرية كانت تعبد إلهاً مشتركاً و تقوم بأداء طقوس دينية مشتركة. الديانات التي كانت سائدة في بلاد سوبارتو، كانت تدّعي بأولوية وعظمة إله الشمس من بين الآلهة الأخرى. يستطرد الدكتور جمال رشيد أحمد في حديثه بأنه لا يزال إسم إله الشمس باقياً في نفس المنطقة بشكل خورماتو (طوزخورماتو، تازه خورماتو)، كما هو الحال مع إسم باگاداتو التي تحولت الى (باگادات بغداد) أي عطاء الإله باگا.
هكذا كان تقديس الطبيعة وعبادة قواها سائدة في معتقدات السوباريين (الخوريين)، حيث أن الصليب المتساوي الأضلاع الخوري – الميتاني كان رمزاً للإله ميثرا. لا يزال يتم رسم هذا الصليب على أجساد الأطفال المرضى ويتم وضعه في رقاب الأطفال والحيوانات الأليفة، كما يتم رسمه على الأدوات المنزلية. لذلك كانت عبادة الشمس من العبادات السائدة عند شعوب الشرق الأوسط ومصر(7).
لا يزال تقديس الشمس باقٍ في فروع الديانة اليزدانية، مثل الإيزدية و اليارسانية. كانت الشمس هي الإله الأول للسوباريين (الخوريين) ومن ثم تأتي الكواكب الأخرى وخاصةً كوكب الزهرة والقمر، بعد الشمس في القدسية و العبادة، لذلك كان السوباريون و الأقوام الزاگروسية القديمة الأخرى يجعلون مقابر موتاهم بإتجاه شروق الشمس نتيجة تقديسهم لإله الشمس وكانوا يدفنون حاجيات الشخص المتوفي معه في قبره. كما أنه من المفيد القول بأن السوباريين كانوا يحترمون الأديان الأخرى، الى جانب إحتفاظهم بمعتقداتهم الدينية و كانوا يمنعون التطرف والعنف(8).
لقد عثر علماء الآثار على بعض الأدعية الدينية، التي تُشير الى أنه كانت للمرأة مكانة مرموقة في المجتمع السوباري (الخوري)، حيث كانت المرأة متمتعةً بحريتها و إستقلاليتها في كثير من الأمور. الآثار المكتشفة تدل أيضاً على أن المرأة كانت تؤدي الأعمال الكتابية في الدواوين الى جانب الرجل(9).
يُعرّف الپروفيسور (مهرداد إيزادي) الديانة اليزدانية بأنها دين خوري (هوري) قديم ويذكر بأنه قد يكون أسلاف الكورد الميتانيون قاموا بإيجاد بعض الطقوس الڤيدية التي تظهر بِوضوح في الديانة اليزدانية(b).
نستنتج مما تقدّم، بأنّ اليزدانية كانت دين الخوريين، حيث أنّ كلمة (خور) و(هور) باقية في اللغة الكوردية وتعنيان (الشمس). يتبين من إسم (الخوريين) أنهم من معتنقي الديانة اليزدانية الشمسانية. كما تمّ ذكره أعلاه، إنتقل الخوريون من سلسلة جبال زاگروس الى مناطق سهلية في كوردستان في حوالي سنة 3000 قبل الميلاد وهذا يعني أن الدين اليزداني عمره أكثر بكثير من 5000 سنة، حيث لا بد أنهم كانوا يُدينون أيضاً بالديانة اليزدانية في موطنهم الأصلي (جبال زاگروس) قبل نزوحهم الى المناطق الكوردستانية السهلية. من جهة ثانية، أنّ الميتانيين أسسوا مملكتهم في حوالي سنة 1450 قبل الميلاد والذين كانوا يعتنقون الديانة الميثرائية. إندمج الميتانيون مع الخوريين وإكتسبوا تقديس الشمس واللغة الخورية منهم. هذا يعني أنّ الديانة اليزدانية أقدم بكثير من الديانة الميثرائية وأنّ الميثرائية هي إمتداد للديانة اليزدانية.
المصادر
1. الدكتور جمال رشيد أحمد. دراسات كردية في بلاد سوبارتو. بغداد، 1984، صفحة 3.
2. الدكتور جمال رشيد أحمد. ظهور الكورد في التاريخ. دار آراس للطباعة والنشر، أربيل، كوردستان، الطبعة الأولى، 2003، صفحة 601.
3. الدكتور احمد محمود الخليل. تاريخ مملكة ميتّاني الحورية. 2013، صفحة 12.
4. وليام لانجر. موسوعة تاريخ العالم. أشرف على الترجمة د. محمد مصطفى زيادة. الطبعة الأولى، القاهرة، 1963، صفحة 62.
5. محاضرة للدكتور خزعل الماجدي في لاهاي في هولندا بتأريخ 02-10-2010.
6. الدكتور جمال رشيد أحمد. دراسات كردية في بلاد سوبارتو. بغداد، 1984، صفحة 25، 26).
7. المصدر السابق، صفحة 27.
8. محاضرة للدكتور خزعل الماجدي في لاهاي في هولندا بتأريخ 02-10-2010.
9. جورجي زيدان. العرب قبل الاسلام. الجزء الأول، الطبعة الثانية، دار الهلال، 1922، صفحة 67.
الهوامش
a. Smith, Sidney (1928). Ancient Kurdistan.
b. https://en.wikipedia.org/wiki/Yazd%C3%A2nism
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 45 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 12-04-2024
Gotarên Girêdayî: 7
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 16-09-2020 (4 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 12-04-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 21-04-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 21-04-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 45 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
RÊBERA HÎNKIRINA KURDÎ
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Kurtelêkolîn
Xebateke kesk di rêya Kurdistanê de Êko-nasyonalîzma Şerîf Bacwer û hevalên wî
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
Necat Baysal
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Jiyaname
RONÎ WAR
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Kurtelêkolîn
Pirên pêwendiya di navbera Başûr û Rojhilat û nebûna baweriyê
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Gelo pirsa Kurd, pirsek navdewletiye?
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Kerim Avşar
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Lenînîsm
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
Pirtûkxane
Felsefeya marks
Jiyaname
Viyan hesen
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
Kurtelêkolîn
Mezopotamya û şaristaniyetek bo hemû mirovahiyê

Rast
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
15-04-2024
Sara Kamela
Di ziman de xêv û morfolojî
Kurtelêkolîn
Xişr û bedewiyên jinên Kurd li ber çavên geştyarên bîhanî
05-05-2024
Aras Hiso
Xişr û bedewiyên jinên Kurd li ber çavên geştyarên bîhanî
Pirtûkxane
Lenînîsm
15-05-2024
Sara Kamela
Lenînîsm
Kurtelêkolîn
RÊBERA HÎNKIRINA KURDÎ
19-05-2024
Sara Kamela
RÊBERA HÎNKIRINA KURDÎ
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
19-05-2024
Sara Kamela
MEDRESEYA QUBAHAN
Babetên nû
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
19-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Lenînîsm
15-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Felsefeya marks
15-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
07-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
01-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
01-05-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
29-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
28-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 519,035
Wêne 106,700
Pirtûk PDF 19,304
Faylên peywendîdar 97,318
Video 1,392
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
RÊBERA HÎNKIRINA KURDÎ
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Kurtelêkolîn
Xebateke kesk di rêya Kurdistanê de Êko-nasyonalîzma Şerîf Bacwer û hevalên wî
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
Necat Baysal
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Jiyaname
RONÎ WAR
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Kurtelêkolîn
Pirên pêwendiya di navbera Başûr û Rojhilat û nebûna baweriyê
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Gelo pirsa Kurd, pirsek navdewletiye?
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Kerim Avşar
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Lenînîsm
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
Pirtûkxane
Felsefeya marks
Jiyaname
Viyan hesen
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
Kurtelêkolîn
Mezopotamya û şaristaniyetek bo hemû mirovahiyê

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.5
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.329 çirke!