Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Şervanên Êzidî di sala 1909’an de ji Heleb, Erzirom û Kerkûkê
27-06-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Çand û Civak
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Zanista Civakê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Mîtolojiya sumer
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Hûnera Empatîyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 521,303
Wêne 105,383
Pirtûk PDF 19,616
Faylên peywendîdar 98,355
Video 1,419
Pirtûkxane
MEMÊ BÊ ZÎN
Pirtûkxane
Li ser hebûna malatê
Kurtelêkolîn
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQER...
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîr...
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî...
تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان (6)
Kurdîpêdiya bûye Kurdistana mezin, hevkar û arşîvkarên wê ji her alî û zaravayan hene.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان

تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان
تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان (6)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6153 - 2019-02-22 - 14:24
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات

إستناداً الى أقوال الأستاذ إيشو مالك(1)، يذكر الأستاذ عبدالرقيب يوسف أنّ مدينة نسيبين (نصيبين) كانت منذ أوائل القرن الرابع الميلادي مركزاً للكرسي الأسقفي، التي إتسعت نفوذها بمرور الوقت، حيث أصبحت هذه المدينة المركز الديني المسيحي في المناطق الكوردستانية الممتدة من شنگال (سنجار) الى (مكس) و(خلات)، أي الى السواحل الشمالية لِبُحيرة (وان)، وأصبحت هذه المدينة مركز أبرشية بإسم (أبرشية بيت عرباي) وكان عشرون كرسياً أسقفياً يتبع هذه الأبرشية(2).
بقيت مدينة نسيبين مركزاً للكرسي الأسقفي للنساطرة خلال حُكم الدولة الدوستكية و في عهد نصر الدولة، كان (إيليا برشنايا النسطوري) المولود في سنة 974 ميلادية، مطراناً لها والذي كان يتمتع بإحترامٍ كبير في ظل الدولة الدوستكية، حيث أنه كان أخ الطبيب زاهد العلماء (أبي سعيد منصور بن عيسى) رئيس أطباء الدولة الدوستكية ومدير مستشفى فارقين. كان هذا المطران عالِماً كبيراً وأيضاً مؤرخاً(2)، له أكثر من عشرين مؤلفاً، منها كتاب (الأزمنة) المتكون من جزئين، الجزء الأول يتناول التاريخ والجزء الثاني يتعلق بالحساب والتقاويم.
في سنة 1909 ميلادية، عندما زار (كونراد برويسر) (دير عمر) في طورعبدين، وصف المسيحيين هناك ب(المسيحيين الكورد)(3). يتبين أنه خلال حُكم الدولة الدوستكية (982 – 1093 م)، كان المسيحيون يتألفون من قوميات مختلفة، كالكورد والأرمن والسريان واليونانيين. في عهد الدولة الدوستكية كانت هناك الكثير من الأديرة والكنائس، منها كنيسة (آمد) التي كانت كنيسة كبيرة غنية بالزخارف وأرضيتها مفروشة بالرخام المنقوش(4)، و(دير أحويشا) الذي قام بتشييده (مار يعقوب) الذي عاش في القرن الخامس الميلادي وكان واقعاً قرب مدينة (سعرد)(5) وكان من الأديرة الكوردستانية الكبيرة، و(دير مار أوجين) الذي يقع في جبال طورعبدين، في سفح جبل أزلي (الإسم الكوردي لهذا الجبل هو (چیایێ هەلز)، وتمّت تسميته بهذا الإسم لِنمو نبات هەلز فيه) (هەلز هو نبات صُبير ذو فروع إبرية صغيرة). تمّ إنشاء هذا الدير في القرن الرابع الميلادي ويحمل إسم (مار أوجين القبطي) الذي جاء الى كوردستان مع أخته وبعض الرهبان ونشر نظام الرهبنة فيها ويضم هذا الدير ضريحه وضريح أخته. من الأديرة الأخرى هي (دير الزعفران) الذي تعظُم شأنه بعد أن أصبح كرسياً للبطريرك اليعقوبي في سنة 1293 ميلادية، فأصبح المركز المسيحي الأول لليعاقبة (أتباع المذهب اليعقوبي)، ولأهميته، أهدته الحكومة البريطانية في سنة 1887 ميلادية مطبعةً يمكن إعتبارها أقدم مطبعة في كوردستان.
يعود بناء دير (قرتمين) الى تاريخ قديم، حيث تمّ إنشاؤه في سنة 395 ميلادية، التي خلالها أصبح الإمبراطور البيزنطيني (أركاديوس) حاكِماً على النصف الشرقي من الإمبراطورية الرومانية. كان دير (قرتمين) في أحد الأوقات يضمّ 800 نسّاكاً. لقد أعاد بناءه الملِك البيزنطي (أنسطاس) على طرازٍ جميل، حيث أنه في سنة (512) ميلادية أرسل المهندسَين (تيودا) و (تيودوس) ونحّاتين ومعماريين مهرة لِإعادة بنائه. كما أنه أرسل معهم صاغة للذهب والفضة والنحاس وحدّادين ورسّامين ومشّاطي الرخام وخبراء في عمل الفسيفساء، فقام هؤلاء بِتشييد ديرٍ مُزيّنٍ بالزخارف والرسوم الآدمية والحيوانية، منها وجوه الأسد والثور والنسر ورسوم آدمية. لقد تمّ فرش أرض المذبح بالرخام الأسود والأبيض والأحمر والأخضر والأرجواني والأزرق. تم وضع شجرتَين من نحاس فيه. ظل هذا الدير سالِماً الى أن جاء التتر وقاموا بإتلاف روائع هذا الدير. تعرّض الدير سابقاً للنهب من قِبل السلاجقة وذلك في سنة 1100 ميلادية، أي بعد سقوط الدولة الدوستكية بِأربع عشرة سنة(6)(7).
رغم تمتع المسيحيين في ظل الدولة الدوستكية – المروانية بِحقوقهم وتعايشهم فيها بِحُرّية، إلا أنّ حياتهم لم تخلُ من إضطرابات وقلاقل، حيث أنهم عاشوا مع جيرانهم من المسلمين وأصحاب الديانات الأخرى تارةً في وِئام وأخرى في خِصام، معتمدةً على ما كانت تمليه الظروف السياسية التي كانت تعصف بالمنطقة آنذاك، ومع ذلك فأنّ المسيحيين في هذه المنطقة نادراً ما تعرضوا لإضطهادات دينية.
بعد زوال الدولة الدوستكية – المروانية الكوردية، إختفت معها حرية المسيحيين في كوردستان، حيث إستولى السلجوقيون على كوردستان وهدم (إبن جهير) البيعة المدورة القريبة من باب الربض في فارقين(8). كما أنّ الدولة السلجوقية عيّنت (أبا علي البلخي) حاكماً على آمد (دياربكر) بعد (إبن جهير)، حيث أنه قام بتحويل (دير عباد) المشرف على فارقين، الى مسجد والذي سمّاه (مسجد الفتح). عرض المسيحيون عليه (50000) خمسين ألف دينار ليعدل عن قرار تحويل الدير الى مسجد، إلا أنه رفض العرض المذكور. عندما أغار السلطان طغرل في سنة 1075 ميلادية على المناطق الجنوبية للدولة الدوستكية، حاصر منطقة الجزيرة، وذهب قسمٌ من جيشه الى دير (عمر أكمن) الذي كان فيه (400) أربعمائة راهب، فقاموا بِذبح (120) راهباً منهم وأنقذ الباقون أنفسهم من الذبح من خلال دفع ستة مكاكيك ذهباً وفضة(9)(10). (مكاكيك) هي جمع (مكوك) الذي هو مكيال قديم يساوي 3.06 كيلوغرام.
المصادر
1. إيشو مالك خليل جوارو. الآشوريون في التاريخ. بيروت، 1962، صفحة 75.
2. عبد الرقيب يوسف. الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى، الجزء الثاني - القسم الحضاري. الطبعة الثانية، دار آراس، أربيل، 2001، هامش صفحة 167.
3. كونراد برويسر. المباني الأثرية في شمال بلاد الرافدَين في العصور المسيحية القديمة والإسلامية. ترجمة علي يحيى منصور. المؤسسة العامة للآثار والتراث، بغداد، 1981، صفحة 50، 53.
4. إسماعيل بادي. رحلة ناصر خسرو عبر المناطق الكوردية. مركز الدراسات وحفظ الوثائق، جامعة دهوك، الطبعة الأولى، مطبعة جامعة دهوك، 2010، صفحة 50.
5. ياقوت الحموي. معجم البلدان. الجزء الثاني، صفحة 497.
6. البطريرك مار أغناطيوس أفرام برصوم. تاريخ طور عبدين. ترجمة غريغوريوس بولس بهنام. لبنان، 1963، صفحة 275.
7. عبد الرقيب يوسف. الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى، الجزء الثاني - القسم الحضاري. الطبعة الثانية، دار آراس، أربيل، 2001، هامش صفحة 170.
8. أحمد بن يوسف بن علي بن الأزرق الفارقي. التاريخ الفارقي. تحقيق وتقديم: دكتور بدوي عبداللطيف عوض، مراجعة: الأستاذ محمد شفيق غربال، القاهرة، 1959، صفحة 214.
9. إبن الأثير. الكامل في التأريخ. الجزء التاسع، صفحة 211.
10. عبد الرقيب يوسف. الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى، الجزء الثاني - القسم
الحضاري. الطبعة الثانية، دار آراس، أربيل، 2001، صفحة 172.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 123 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 12-04-2024
Gotarên Girêdayî: 10
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 22-02-2019 (5 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 12-04-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 15-04-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 12-04-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 123 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Têkilîya Nefs û Bedenê
Kurtelêkolîn
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQERAYA TORANÎ Û STENBOLA ÎSLAMÎ DE (1918-1922)
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
Sîma Semend: 'Qîza kurde aza, binivîse…'
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê

Rast
Pirtûkxane
MEMÊ BÊ ZÎN
25-06-2024
Burhan Sönmez
MEMÊ BÊ ZÎN
Pirtûkxane
Li ser hebûna malatê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Li ser hebûna malatê
Kurtelêkolîn
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQERAYA TORANÎ Û STENBOLA ÎSLAMÎ DE (1918-1922)
03-07-2024
Burhan Sönmez
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQERAYA TORANÎ Û STENBOLA ÎSLAMÎ DE (1918-1922)
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
05-07-2024
Sara Kamela
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
05-07-2024
Sara Kamela
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Babetên nû
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Şervanên Êzidî di sala 1909’an de ji Heleb, Erzirom û Kerkûkê
27-06-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Çand û Civak
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Zanista Civakê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Mîtolojiya sumer
26-06-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Hûnera Empatîyê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 521,303
Wêne 105,383
Pirtûk PDF 19,616
Faylên peywendîdar 98,355
Video 1,419
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Têkilîya Nefs û Bedenê
Kurtelêkolîn
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQERAYA TORANÎ Û STENBOLA ÎSLAMÎ DE (1918-1922)
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
Sîma Semend: 'Qîza kurde aza, binivîse…'
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Dosya
Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Jiyaname - Zayend - Nêr Jiyaname - Netewe - Kurd Jiyaname - Welatê jidayikbûnê - Bakûrê Kurdistan Jiyaname - Cureyên Kes - Nivîskar Jiyaname - Cureyên Kes - Ayînî Pirtûkxane - Kategorîya Naverokê - Ziman zanî Pirtûkxane - Welat- Herêm - Derwe

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.828 çirke!