Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 527,532
Wêne 106,701
Pirtûk PDF 19,811
Faylên peywendîdar 99,838
Video 1,455
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,803
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,810
هەورامی 
65,787
عربي 
29,011
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,555
فارسی 
8,702
English 
7,180
Türkçe 
3,576
Deutsch 
1,461
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,872
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,035
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
30,011
MP4 
2,359
IMG 
194,968
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان (2)
Daneyên taybet ên Kurdîpêdiya ji bo girtina biryarên civakî, siyasî û neteweyî alîkariyek bêhempa ye... Dane ew xwedî biryarder e!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان

تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان
تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان (2)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6137 - 2019-02-06
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات

أصبحت الزردشتية الدين الرسمي للدولة الساسانية منذ تأسيس هذه الدولة من قِبل (أردشير الأول) (224 - 242 م) الذي أمرَ بِجمع النصوص المتعددة من الكتاب المقدس الزردشتي (آڤيستا) التي كانت موجودة خلال الحُكم الأشكاني و كتابة نص واحد منها، حيث تمت المصادقة على النص الذي تمّ إنتقاؤه وأُصبح كتاباً مُقدّساً(1).
بمرور الزمن زادت التجمعات المسيحية في المنطقة وأصبحوا يشكلون أقلية دينية في ظل الإمبراطورية الساسانية، حيث ترعرعت المسيحية ونمت وأصبحت لها (27) سبع وعشرون أسقفية في الثُلث الأول من القرن الثالث الميلادي. لقد قام الملِك الساساني (أردشير الأول) بِبناء المزيد من معابد النار الزردشتية وتعيين أشخاص كثيرين لِرعاية عبادة (أهورامازدا) والإشراف عليها، وأصدر قوانيناً يتم بموجبها إلزام الجميع بإكرام (أهورامزدا) كإله خالق. أدّى هذا الإجراء إلى تقييد الحرية الدينية للمسيحيين، حيث إضطر قسم منهم أن ينسلخ عن دينهم المسيحي وإعتناق الديانة الزردشتية.
عندما إستلم الحُكم الساساني الملِك (شاپور الأول) (240 – 270 م)، كان في بداية حُكمه مُتسامحاً تجاه الديانة المسيحية، ولكنه لم يعترف بالديانة المسيحية في مملكته، فكان يعطف على المسيحيين نظراً إلى الظلم والإضطهاد اللذين كانوا يتعرضون لهما من قِبل أتباع الديانة الزردشتية التي كان نفوذها آخذاً في التصاعد والذي إستمرّ الى أن سقطت الدولة الساسانية بعد الغزو العربي - الإسلامي لها.
بعد تولّي (شاپور الأول) الحُكم في الدولة الساسانية، تقرّب في بداية حُكمه من الديانة المانوية وقام بِحماية المانويين وأرسلَ أعداداً كثيرة منهم الى الخارج ليكونوا مُبشّرين للديانة المانوية هناك. كما أنّ الملِك (شاپور الأول) قاد عِدّة حملات عسكرية ضدّ الإمبراطورية الرومانية وإستطاع في النهاية أن يهزم الأباطرة الرومان (جورديان الثالث) (238 – 244 م) و(فيليپ) (244 – 249 م)، كما أنه قام بِهزيمة الإمبراطور الروماني (فاليريون) (253 – 260 م) وأسره وإيداعه السجن بعد معركة (إيديسا) التي إنتصر فيها.
لقد إحتفل الملِك (شاپور الأول) بِنصره في حروبه ضد الأباطرة الرومان، من خلال قيامه بِنحت الصخرة التي عليها نقش رستم، يظهر فيه الأباطرة الرومان (جورديان الثالث) و(فيليپ) و(فاليريون). كما يُظهِر النحت (فاليريون) راكعاً على ركبة واحدة أمام الملِك (شاپور الأول) ويُجسّد النحت الملِك (جورديان الثالث) تحت حصان الملِك (شاپور الأول). الكتابة المستخدمة في هذا النقش التذكاري، هي باللغتَين الپهلوية واليونانية مع نقش رُستم الواقع بالقرب من مدينة (بيرسيپوليس).
قام (شاپور الأول) أيضاً بِتهجير بعض الرومان خلال حملته العسكرية الثالثة على مدينة (أنطاكية) و(الرها)، ونقلهم الى إقليم خوزستان وأسكنهم هناك، حيث تمّ ذكر ذلك في نقش رستم. كان معظم الأسرى من الأنطاكيين، فأسكنهم (شاپور الأول) في منطقة (جنديسابور) في خوزستان، وتمّ تشغيل الأسرى في بناء سدّ على نهر الكارون. كان (شاپور الأول) قد هاجم الروم قبل ذلك في حملة ثانية وتمكن من السيطرة على أنطاكية (المدينة المقدسة الثانية عند المسيحيين) وسبى سُكّانها سنة 257 ميلادية، ومن ضمن الأسرى الذين تمّ جلبهم إلى الأهواز، كان (بيت لافاط ديمتريانس) أسقف أنطاكية، الذي خلّف الأسقف (فابيان) في سنة 253 ميلادية(2).
إستخدم الحُكام الساسانيون السياسة القائمة على سبي مواطنين من بلاد الروم وجلبهم كرهائن، وإسكانهم في المناطق الواقعة تحت حكمهم، التي كانت ترتبط بأهدافٍ سياسية وعسكرية، بالإضافة الى إستخدام الأسرى كطاقة بشرية في العلوم والحِرَف والصنائع، حيث إتّبع الملوك الساسانيون (شاپور الثاني)، و(قباد الأول)، و(خسرَو الأول)، و(خسرَو الثاني)، هذه السياسة والتي قادت الى زيادة الحضور المسيحي في المملكة الساسانية، كما يذكر التاريخ السعردي(2).
لقد عاش نصارى ايران وبلاد مابين النهرين وكوردستان في سلام عندما كانت أعدادهم قليلة، والعقائد التى كانوا يحملونها غير قادرة على منافسة الزردشتية التي كانت الدين الرسمي للدولة الساسانية، إلا أنّ موقف الحكومة الساسانية تجاه المسيحيين، قد تغيّر في بداية القرن الرابع الميلادي، عندما أصدر الإمبراطور الروماني (قسطنطين Costantin) ( 306 – 337 م) مرسوم ميلان الشهير في سنة 313 ميلادية، مُعترِفاً بالمسيحية وإعتنقها ومنح الحرية للقساوسة في التبشير بها وأمّن الحماية للمسيحيين(3)(4). من الجدير بالذكر أنّ الميثرائية كانت الدين الرسمي للإمبراطورية الرومانية قبل إصدار مرسوم ميلان. هذا المرسوم أثّر سلباً على المسيحيين العائشين في الإمبراطورية الساسانية، حيث إعتبرتهم الدولة الساسانية بمثابة عملاء للدولة الرومانية(5). مما زاد من تفاقم مشكلة المسيحيين الموجودين في ظل الحُكم الساساني، هو أنّ أرمينيا التي كانت تقع بين الدولة الساسانية والدولة البيزنطية، قد تنصّرت بعد إعلان الملِك (تيريدات الثالث(Tradat lll تنصّر أرمينيا رسمياً في عام 301 أو 314 ميلاي(6). بناءً على هذا التطور، أرسل الملك الساساني (شاپور الثاني) (309 - 379 م)، رسالةً الى أمراء الأرمن يطلب منهم فرض جزية مضاعفة على المسيحيين هناك، حيث جاء في رسالته ما يلي: (عندما تعلمون بأمرِنا هذا نحن الآلهة الآخرين، فعليكم ان تقبضوا على (سيمون) رئيس النزاريين (النصارى)، ولا تطلقوه ما لم يوقّع هذه الوثيقة ويقبل ان يجمع جزية وغرامة مضاعفتَين، يؤديهما إلينا من كل النزاريين الذين يعيشون في بلاد قداستنا والذين يسكنون أراضينا، لأننا نحن الآلهة الآخرين ليس لنا غير متاعب الحرب وهم ليس لهم غير الراحة واللذات! إنهم يسكنون بلادنا ويشاركون قيصر، عدونا المشاعر)(7). (سيمون) هو (سيمون برصباعي) الذي كان جاثليق المسيحيين في الدولة الساسانية في ذلك الوقت(8).
وقد كانت هذه الحوادث مُقدّمةً لأول إضطهاد وقع على النصارى الكورد وغيرهم إبتداءاً من سنة 339 ميلادية حتى وفاة الإمبراطور (شاپور الثاني) في عام 379 ميلادية. بهذا الصدد يذكر المؤرخ الدانمركي (كريستنسن) ما يلي: (وقد وقع الإضطهاد خاصةً في ولايات الشمال الشرقي في المناطق المُتاخمة للإمبراطورية الرومانية، كانت هناك مَقاتل و مذابح، كما كان هناك تشريد. يستطرد هذا المؤرخ في حديثه قائلاً: في سنة 362 ميلادية تمّ نفي (9000) تسعة آلاف مسيحي مع الأسقف (هيليودور) من قلعة (فنك) في (برابره) الى (خوارزم) بعد ثورة(9). بيناكا (فنك) هي مدينة كوردية أثرية، ورد ذكرها في المصادر الجغرافية القديمة و تقع على الضفة الشرقية لنهر دجلة على بُعد 15 كيلومتر من جزيرة إبن عمر في سفح چیای ڕەش (الجبل الأسود)(10).
المصادر
1. ارثر كريستنسن. ايران في عهد الساسانيين. ترجمة يحيى الخشاب، مراجعة عبدالوهاب عزام، الطبعة الأولى، دار النهضة العربية ،بيروت، 1946، صفحة 130.
2. الدكتور جمال رشيد أحمد. دراسات كردية في بلاد سوبارتو، الامانة العامة للثقافة و الشباب في منطقة كردستان، بغداد 1984 ص 137.
3. هنري س. عبودي. معجم الحضارات السامية، عربي – فرنسي- انجليزي. طرابلس لبنان، جروس برس، الطبعة الاولى، 1988، صفحة 58.
4. سعيد عبد الفتاح عاشور. اوربا العصور الوسطى. مكتبة الانجلو مصرية، الطبعة السادسة، 1975، صفحة 39.
5. الأب البير أبونا. تاريخ الكنيسة الشرقية. المطبعة العصرية، الموصل، 1973، صفحة 37.
6. الدكتور نايف محمد شبيب. المعتقدات الدينية وأثرها في المجتمع في بلاد إيران قبل الإسلام. دار الكتب العلمية، بيروت، 2014، صفحة 187.
7. ارثر كريستنسن. ايران في عهد الساسانيين. ترجمة يحيى الخشاب، مراجعة عبدالوهاب عزام، الطبعة الأولى، دار النهضة العربية ،بيروت، 1946، صفحة 254.
8. الأب ألبير أبونا. تاريخ الكنيسة الشرقية من إنتشار المسيحية حتى مجيء الإسلام. المطبعة العصرية، الموصل، 1973، صفحة 40.
9. ارثر كريستنسن. ايران في عهد الساسانيين. ترجمة يحيى الخشاب، مراجعة عبدالوهاب عزام، الطبعة الأولى، دار النهضة العربية ،بيروت، 1946، صفحة 254 – 255.
9. عبد الرقيب يوسف. الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى، بغداد مطبعة اللواء، 1972، صفحة 42، هامش 4.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 101 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 12-04-2024
Gotarên Girêdayî: 10
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 06-02-2019 (5 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 12-04-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 15-04-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 12-04-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 101 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Ji lêkolîner Seîdê Dêreşî îdîaya yekemîn helbesvanê kurd
Kurtelêkolîn
Em deyndarê raman û felsefeya Rêber Apo ne
Jiyaname
Ferhad Merdê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî

Rast
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
25-07-2024
Sara Kamela
QÛRNA MIN
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 527,532
Wêne 106,701
Pirtûk PDF 19,811
Faylên peywendîdar 99,838
Video 1,455
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,803
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,810
هەورامی 
65,787
عربي 
29,011
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,555
فارسی 
8,702
English 
7,180
Türkçe 
3,576
Deutsch 
1,461
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,872
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,035
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
30,011
MP4 
2,359
IMG 
194,968
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Ji lêkolîner Seîdê Dêreşî îdîaya yekemîn helbesvanê kurd
Kurtelêkolîn
Em deyndarê raman û felsefeya Rêber Apo ne
Jiyaname
Ferhad Merdê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Dosya
Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 4.141 çirke!