Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 526,939
Wêne 106,620
Pirtûk PDF 19,803
Faylên peywendîdar 99,764
Video 1,454
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,586
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,806
هەورامی 
65,781
عربي 
29,009
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,393
فارسی 
8,639
English 
7,180
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,870
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,035
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
30,001
MP4 
2,356
IMG 
194,830
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
العلاقات الآشورية - الميتانية (2)
Di cihê lêgerîna me de bi rastnivîsa rast bigerin, hûnê encamên xwestinê bibînin!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

مهدي كاكه

مهدي كاكه
العلاقات الآشورية - الميتانية (2)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6061 - 2018-11-22 - 14:21
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات

بعد أن أصبحت آشور تحت الحُكم الميتاني، حاول الملِك الآشوري (آشور بيل نيشيشو) (1449 – 1411 ق.م.) إخراج آشور من تحت الحُكم الميتاني، إلا أن محاولته باءت بالفشل. قام هذا الملِك الآشوري بِإبرام معاهدة مع الدولة الكاشية لتثبيت الحدود بين الدولتين(12) إذ جاء في نص المعاهدة أنّ {(كارة انداش) ملِك (كاردونياش)، و(آشور بيل نيشيشو) ملِك (آشور) ثبّتا بينهما معاهدة وأقسما يميناً أحدهما للآخر فيما يخص الحدود)(13).
بعد وفاة الملِك الميتاني (شوترنا الثاني II Suttarna) في حوالي سنة 1400 قبل الميلاد، حدثت صراعات داخلية في مملكة ميتاني، فتمّ قتل الوريث الشرعي للبلاد، وأن الأمير الميتاني (أرتاتاما الثاني Artatama) كان يطمع بالعرش ووقف ضد أخيه الملِك الشرعي (توشراتا Tusratta). بدأ الملك الآشوري (إريبا أداد الأول) يتدخل في المعارك التي كانت مندلعة بين الأخوَين الميتانيَين (توشراتا) و (أرتاتاما الثاني) وبعد ذلك بين (أرتاتاما الثاني) وإبن (توشراتا) الذي كان إسمه (شوتارنا الثاني Shuttarna II) الذي سمّى نفسه ملك مملكة خوري والذي تقدّم في نفس الوقت بطلب المساعدة من الآشوريين لتثبيت حكمه[c]. حينئذٍ ظهرت مجموعة من أفراد العائلة المالكة الميتانية المؤيدة للتحالف الخوري – الآشوري، بينما تحالف الأمير الميتاني (أرتاتاما الثاني) مع الملِك الهيتي (شوبيلوليوما) ضد الملِك (توشراتا) ونتيجة هذا التحالف إضطر (توشراتا) الى القيام بِشنّ حرب ضد الهيتيين التي أسفرت عن خسارة مملكة ميتاني الحرب وإضعافها(14) .
تسبّب هذا الصراع العائلي في إنقسام مملكة ميتاني إلى قسمين، أحدهما دولة مستقلة عند منطقة بحيرة (وان)، ودولة أخرى كانت واقعة في أعالي ميزوپوتاميا التي ورد إسمها في النصوص السومرية بإسم (مملكة خانيگلبات)، إلا أنّ الملِك الميتاني (توشراتا) تمكن من إنهاء الصراعات الداخلية في المملكة وإستلام الحُكم في مملكة ميتاني في سنة 1390 قبل الميلاد. في هذه الفترة كان الملِك (آشور نادن آخي الثاني) (1417 – 1379 ق.م.)، يحكم آشور.
في ظل الصراعات الداخلية في مملكة ميتاني، وجد الملِك الآشوري (إريبا أداد الأول Eriba-Adad I) (1390 – 1366 قبل الميلاد)، فرصة مؤاتية للتخلص من الحُكم الميتاني. كما أنَ تولّي الملك (شوپلوليوما الأول I Suppiluliuma) (1380 – 1346 ق.م.) الحُكم في المملكة الهيتية (الحثّية)، كان في صالِح الآشوريين، حيث أنّ هذا الملِك الهيتي الجديد كان منشغلاً بِتقوية سلطته في الداخل ويعتزم القيام مستقبلاً بالسيطرة على مناطق نفوذ مملكة ميتاني، لاسيما في بلاد الشام ولذلك لم يكن مهتماً في ذلك الوقت بِمملكة ميتاني وبما سيجري فيها ولم يكن مستعداً للتدخل فيما لو إندلعت الحرب بين الآشوريين والميتانيين. هذه الظروف ساعدت الملِك الآشوري على إكتساب بعض النفوذ في آشور.
في منتصف القرن الرابع عشر، بعد أن ثبّت الملِك الهيتي (شوپلوليوما الأول) أركان حُكمه وإستعادت الإمبراطورية الهيتية قوتها تحت حُكمه، قام بغزو الممالك التابعة لِمملكة ميتاني في غرب كوردستان الحالية وعيّن حُكّاماً موالين للهيتيين محل الحُكّام الميتانيين الذين كانوا يحكمون تلك الممالك، حيث أنّه قام أيضاً بِغزو العاصمة الميتانية (واشوكاني Wasukanni) وإستولى عليها وقام بِنهبها(d). لقد قام البعثيون السوريون بِتعريب إسم هذه المدينة التأريخية وإطلاق إسم (رأس العين) عليها.
من أهم العوامل التي ساعدت الملِك الهيتي ( شوبيلوليوما) في إحتلال مملكة ميتاني، هي الصراع على السلطة الذي كان قائماً بين أفراد العائلة الميتانية المالِكة. من العوامل الأخرى التي سهّلت إحتلال مملكة ميتاني من قِبل الهيتيين، كانت إنشغال الفرعون المصري (اخناتون) ( 1379 -1362 ق.م.) الذي كان حليفاً للملِك الميتاني (توشراتا)، بثورته الدينية الذي أدى الى عدم الإهتمام ببلاد الشام. كما أنّ تولّي (آشور أوبالط) (1365 – 1330 ق.م.) السلطة في بلاد آشور وإنشغال هذا الملِك الجديد بتثبيت حُكمه، كان عامِلاً آخراً في نجاح الهيتيين في إحتلال مملكة ميتاني.
إنتهز الملك الآشوري ( آشور أوبالط ) (1363 - 1328 ق.م.) الغزو الهيتي لمملكة ميتاني، فحاول التخلص من النفوذ الميتاني، حيث سعى عند الملِك الميتاني للحصول منه على الاعتراف بإستقلال بلاد آشور ونجح في مسعاه وبذلك إستطاع إخراج آشور من السيطرة الميتانية، فقام بِتعزيز إستقلال بلاده وتقويتها وجعلها قوة إقليمية مؤثّرة في المنطقة(15-16).
هكذا نتيجة ضعف الدولة الميتانية، خرج الآشوريون من حكم مملكة ميتاني على يد الملِك الآشوري (آشور أوبالط) بعد حوالي 150 سنة من التبعية السياسية وأصبحت مملكة ميتاني تحت وصاية الهيتيين الذين نصّبوا الملِك الميتاني (شاتيوازا Shattiwaza) إبن الملك (توشراتا Tushratta) ملِكاً لمملكة ميتاني في سنة 1360 قبل الميلاد، حيث كان تابعاً للهيتيين وكان الهيتيون هم الحُكّام الفعليين لهذه المملكة. عندئذ إنكمشت مملكة ميتاني و أصبحت تضم وادي الخابور فقط(17).
أطلق الآشوريون إسم (مملكة خانيگلبات) على مملكة ميتاني بعد أن إنحسرت حدودها في أعالي بلاد ميزوپوتاميا. يذكر المؤرخ المختص بتأريخ الهيتيين (Trevor Bryce) أنّ مملكة ميتاني تم إحتلالها بشكل دائمي خلال حكم الملك الهيتي (مورسيلي الثالث Mursili III) الذي تمت هزيمته من قِبل الآشوريين وكانت هذه الهزيمة ضربة قوية لِهَيبة المملكة الهيتية في العالم القديم وقوّضت سلطة الملك الهيتي الشاب في مملكته[e].
المصادر
12. طالب منعم الشمري. الوضع السياسي في الشرق الأدنى القديم بين القرنين السادس عشر والحادي عشر قبل الميلاد. أطروحة دكتوراه، بغداد سنة 1996 صفحة 260.
13. وليد محمد صالح فرحان. العلاقات السياسية للدولة الآشورية. رسالة ماجستير، بغداد سنة 1976، .صفحة 44.
14. صلاح رشيد الصالحي. المملكة الحثية - دراسة في التأريخ السياسي لبلاد الأناضول. بغداد، سنة 2007، صفحة 242.
15. محمد امين زكي. خلاصة تاريخ الكرد وكردستان – تاريخ الدول والإمارات الكردية في العهد الإسلامي. ترجمة محمد علي عوني، الجزء الثاني، 1945، صفحة 14.
16. جرنوت فلهلم. الحوريون تأريخهم وحضارتهم. ترجمة فاروق إسماعيل، دار جدل، حلب، الطبعة الأولى، عام 2000 م، صفحة 44.
17. طه باقر. تاريخ العراق القديم. الجزء الأول، بغداد، 1983، ص218.
c. Roux, Georges. Ancient Iraq. p. 229. Penguin Books, 1966.
d. Gelb, Ignace J. (1944). Hurrians and Subarians. Studies in Ancient Oriental Civilization No. 22. Chicago, University of Chicago Press. P.78.
e. Bryce, Trevor (2005). The kingdom of the Hittites. Oxford University Press. ISBN 0-19-927908-X.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 102 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 13-04-2024
Gotarên Girêdayî: 5
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 22-11-2018 (6 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 13-04-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 14-04-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 13-04-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 102 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius

Rast
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
25-07-2024
Sara Kamela
QÛRNA MIN
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 526,939
Wêne 106,620
Pirtûk PDF 19,803
Faylên peywendîdar 99,764
Video 1,454
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,586
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,806
هەورامی 
65,781
عربي 
29,009
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,393
فارسی 
8,639
English 
7,180
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,870
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,035
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
30,001
MP4 
2,356
IMG 
194,830
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Dosya
Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Pirtûkxane - Kategorîya Naverokê - Zarokan Pirtûkxane - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Pirtûkxane - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pirtûkxane - PDF - Na Kurtelêkolîn - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 1.078 çirke!