Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Şervanên Êzidî di sala 1909’an de ji Heleb, Erzirom û Kerkûkê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 522,533
Wêne 105,731
Pirtûk PDF 19,696
Faylên peywendîdar 98,586
Video 1,419
Pirtûkxane
Li ser hebûna malatê
Kurtelêkolîn
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQER...
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîr...
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî...
Jiyaname
Elî Şemdîn
مقاومة السوباريين للغزو الأجنبي
Kurdîpêdiya wergirtina agahdariyê hêsantir dike, Ji ber vê yekê mîlyonek agahdarî li ser telefonên we yên destan tomar kir!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

مهدي كاكه يي

مهدي كاكه يي
مقاومة السوباريين للغزو الأجنبي
#مهدي كاكه يي#
الحوار المتمدن-العدد: 5861 - 2018-05-01 - 14:40
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات
نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين والعلاقة بينهم (56) – الآشوريون

ذكرنا في الحلقة السابقة بأنّ الأمّوريين والبابليين قاموا بِغزو بلاد سوبارتو. يجب أن نقوم بالتمييز بين الأمّوريين الساميين الذي قاموا بِغزو بلاد سوبارتو وبين البابليين الذين كانوا من الأقوام الزاگروسية التي هاجرت الى جنوب ميزوپوتاميا قبل آلاف السنين من هجرة الساميين الى المنطقة. بِقدوم بعض البابليين من جنوب ميزوپوتاميا الى شمالها (بلاد سوبارتو)، يكونون قد عادوا الى موطنهم الأصلي وبذلك لم يكونوا أقواماً غازية لِبلاد سوبارتو وهذا ما نقوم بِتوضيحه في أولى الفقرتَين من هذه الحلقة. لذلك في سياق حديثنا، نُطلِق كلمة (الغُزاة) على الآشورريين الأمّوريين، بينما الأقوام الزاگروسية، من ضمنها البابليون، كانوا السكّان الأصليين لِشمال ميزوپوتاميا (بلاد سوبارتو التي هي جنوب كوردستان الحالية).
يذكر عالِم السومريات (صمويل كريمر) بأن العصر الذي سبق العهد السومري بدأ على هيئة حضارة قروية زراعية أدخلها الإيرانيون من الشرق (أسلاف الكورد الزاگروسيين) الى جنوب العراق الحالي1. هذا القول يؤكده المؤرخ الپروفيسور (سپايزر Speisere) في صفحة 99 من كتابه المعنون شعوب ما بين النهرين، حيث يقول بأن العناصر الگوتية (أسلاف الكورد) كانت موجودة في جنوب العراق قبل تأسيس سومر وأسسوا بلاد سومر فيما بعد وشكّلوا الحكومات فيهاa.
عاش المؤرخ (بيروسوس Berosus) في القرن الثالث قبل الميلاد وكان كلدانياً ورجل دين بابلي و مطّلعاً على الوثائق البابلية. يذكر هذا المؤرخ البابلي بأن الميديين كانوا يحكمون بابل منذ بداية الحُكم البابلي وأنّ مِن بين 86 ملِكاً بابلياً، كان 84 منهم من الميديين و 2 منهم فقط كانوا من الكلدانيين وهذا حصل قبل أكثر من 3000 سنة قبل الميلادb، c. يستطرد المؤرخ (بيروسوس) قائلاً بأن المجموعة الثانية من حُكّام بابل كان جميعهم من الميديين و تألّفت من 8 ملوك، حكموا بابل لمدة 224 سنة. هذا الكلام يُثبتُ بأن الميديين إنتقلوا من سلسلة جبال زاگروس الى جنوب ميزوپوتاميا وحكموا بابل قبل مجئ الساميين اليها بِآلاف السنين. كما أن (بيروسوس) قام بنقل المعلومات عن أصل البابليين الى اليونانيينd، حيث أنه كان يجيد اللغة اليونانية وهذا يؤكد على أن كتابات (بيروسوس) كانت مُعتمِدة على وثائق بابلية موثوقة.
كما نرى فأن الپروفيسور (سپايزر) يطلق إسم (الگوتيين) على الشعب الذي عاش في بلاد بابل منذ أقدم العصور وحكموها، بينما المؤرخ الكلداني البابلي (بيروسوس) يطلق عليهم إسم (الميديين). هذا يؤكّد بأن الگوتيين والميديين كانوا شعباً واحداً ومن المرجح جداً أن الميديين كانوا إحدى القبائل الگوتية.
عند غزو الأمّوريين لِبلاد سوبارتو، قام السوباريون بِمقاومة الغزاة. بعد فقدان السوباريين لِحُكم سوبارتو (شمال ميزوپوتاميا) وسيطرة الأمّوريين على حُكمها وإنشائهم لِمملكة آشور، كان السوباريون يستغلّون فترات ضُعف الحكومات الآشورية الأمّورية ويشنّون الهجمات عليها في محاولةٍ منهم لِتحرير بلادهم من الغزاة الأجانب والقيام بِحُكم بلادهم بأنفسهم، إلا أنّ إنتفاضاتهم وثوراتهم كانت تُجابَه بِحملاتٍ عسكرية من قِبل المُحتلّين الأمّوريين. الحُكّام الأمّوريون كانوا مُحتلّين لِبلاد سوبارتو وفرضوا سلطتهم بالقوة على أسلاف الكورد الخوريين – الميتانيين.
في سجلاته، يتحدث الملِك الآشوري (أدد نيراري الأول) (1310 – 1281 قبل الميلاد) عن إنتصاراته على عساكر كاششو و گوتي و لولومي وسوبارو2. من هذا السجل يتبين أن الأقوام الزاگروسية كانت قد تجمعتْ لِمقاومة العاهل الآشوري بقيادة الگوتيين الذين ذكرتهم الألواح السومرية والأكدية قبل ألف سنة من هذا التأريخ ولعبوا دوراً هاماً أيضاً في العصر الآشوري منذ أن كان والد (أدد نيراري) المدعو (أريكدينيلو) حاكِماً على التلول والبلاد الجبلية لشعب (گوتي Qûtî).
يذكر الملك الآشوري (توكولتي نِينورتا الأول Tukulti-Ninurta I) (1233 – 1197 قبل الميلاد) أنّ السُوباريين تمرّدوا على أبيه الملِك (شلمانسر الأولI Shalmaneser) ( 1273 – 1244 قبل الميلاد) في (خانيگالبات) وامتنعوا عن دفع الجِزية له3. واصلَ شلمانسر الأول إعتداءاته على بلاد (أوروئاتري) و (خانيگالبات) في شمال كوردستان. عند حديثه عن الگوتيين، يقول بأنّ الگوتيين الذين يُعدّون كنجوم السماء وضليعون في القتال، إنفصلوا وتمرّدوا عليّ وأقاموا معي عداوة f ,eويُشير الى أنه إنتصر عليهم في المقاطعات الواقعة بين (أوروئاتري) و (كوتموخي) وسالت دماء الگوتيين على الجِبال كمياه الأنهار، حسب زعمه. حسب رأي المؤرخ (سپايزر) فأنّ هذا النص يُشير الى قوة الگوتيين وكثرة عددهم أيام الحكم الآشوري، إضافةً الى البلاد الواسعة التي كانوا يستوطنون فيها، بدءاً من سلاسل جبل (طور عابدين) حتى بحيرة (وان) في شمال وشمال غرب آشور. من الجدير بالذكر هو أنّ (خانيگالبات) تقع في غرب جزيرة بوتان وكان الآشوريون يطلقون هذا الإسم على مملكة ميتاني بعد إنكماشها، بينما كان الآراميون يُسمّونها (طور عابدين).
قام الملِك الآشوري (تيغلات پلاسر الأول Tiglathpilesser) (1114–1076 قبل الميلاد) (ويُسمّى أيضاً توكولتي أپل إيشارا Tukulti-Apil-Ešarra) بِمحاصرة مدينة شهريس السوبارية ولقي من السوباريين مقاومة شرسة4.
خلال مرحلة آخر ملِك آشوري تابِع للإمبراطورية الميتانية وهو (آشور أوبلط الأول) (1366 – 1330 قبل الميلاد)، إجتاح الملِك الحثي شوبيلوليوما (1385 – 1345 قبل الميلاد) مع قواته من جهة ملاطية، الأراضي الميتانية وتمّ قتل الإمبراطور الميتاني (توشراثا) حمو الفرعون (أخناتون) في قصره بالعاصمة (واشوكاني) نتيجة مؤامرة دبّرها (أرتاداما الثاني) الموالي للحثيين. إستطاع (ماتيوازه) إبن (توشراثا) وبمساعدة شوبيلوليوما من إستعادة العرش من (شوتتارنا) المُغتصِب للعرش، إلا أن هذه الحادثة ساعدت (آشور أوبلط) في السيطرة على مدينة آشور وإقتطاعها من المملكة الميتانية، دون ان يدخل في حربٍ مع الحثيين5. بعد أن تزوّج (آشور أوبلط الأول) إبنة الملك البابلي الكاشي (بورنابورياش)، عقد حلفاً مع مملكة بابل وإمتنع عن دفع الجزية لأسياده الميتانيين، كما كان يفعل أجداده. بعد ذلك تمكن (أدد نيراري الأول) (1307 – 1275 قبل الميلاد) من الإستيلاء على قسم من المقاطعات الميتانية في منطقة الجزيرة (خانيگالبات) وضمها الى دويلة آشور. قام الآشوريون بِقيادة شلمنصر الأول (1266 – 1243 قبل الميلاد) بإحتلال الأراضي الميتانية الواقعة في الجهة الشرقية من نهر الفرات. إستمر إبنه (توكولتي نينورتا) (1243 – 1221 قبل الميلاد) على نهج والده، حيث قام بالإستيلاء على البلاد التي كانت تحيط بالمملكة الآشورية. حافظت مملكة (خانيگالبات) الميتانية على إستقلالها الى أن إستطاع (أدد نيراري الثاني) (911 – 899 قبل الميلاد) أن يغزوها وبذلك إنتهى التأريخ السياسي الميتاني6.
المصادر
1. صمويل كريمر (1970). من ألواح سومر، ترجمة طه باقر، مكتبة المثنى، بغداد ومؤسسة الخانجي بالقاهرة، صفحة 356.
2. الدكتور جمال رشيد احمد. ظهور الكورد في التأريخ – دراسة شاملة عن خلفية الأمة الكوردية ومهدها. الجزء الثاني، الطبعة الثانية، 2005، صفحة 28.
3. جرنوت فلهلم: الحوريون تأريخهم وحضارتهم، ترجمة فاروق إسماعيل، دار جدل، حلب، الطبعة الأولى، عام 2000 م، صفحة 82.
4. أحمد تاج الدين. الأكراد تاريخ شعب وقضية وطن. الطبعة الأولى، الدار الثقافية للنشر، القاهرة، 2001، صفحة 20.
5. الدكتور جمال رشيد احمد. ظهور الكورد في التأريخ – دراسة شاملة عن خلفية الأمة الكوردية ومهدها. الجزء الثالث، صفحة 194.
6. المصدر السابق، صفحة 196.
a. Speisere, Ephraim A. (1930). Mesopotamian Origins. The basic population of the Near East. Philadelphia, USA.
b. Lewis, B., Cornewall, George (1982). An historical survey of the astronomy of the ancients. Parker & Bourn, London, page 403.
c. Niebuhr, Barthold George (1852). The Life and Letters of Barthold George Niebuhr Vol. 3 With Essays on His Character and Influence. Chapman and Hall, London, page 241.
d. Breasted, James Henry (1916). Ancient Times — A History of the Early World. Boston, The Athenæum Press.
e. Veider, E. F. AOBI n. 9. P. 113.
f. Speisere, E. A. Mesop. Orig. P. 111.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 93 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 15-04-2024
Gotarên Girêdayî: 11
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 01-05-2018 (6 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 15-04-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 16-04-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 15-04-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 93 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
Ferhad Merdê
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî

Rast
Pirtûkxane
Li ser hebûna malatê
26-06-2024
Burhan Sönmez
Li ser hebûna malatê
Kurtelêkolîn
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQERAYA TORANÎ Û STENBOLA ÎSLAMÎ DE (1918-1922)
03-07-2024
Burhan Sönmez
KURD Û ÇERKEZ DI ŞERÊ ENQERAYA TORANÎ Û STENBOLA ÎSLAMÎ DE (1918-1922)
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
05-07-2024
Sara Kamela
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
05-07-2024
Sara Kamela
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Elî Şemdîn
Babetên nû
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Şervanên Êzidî di sala 1909’an de ji Heleb, Erzirom û Kerkûkê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 522,533
Wêne 105,731
Pirtûk PDF 19,696
Faylên peywendîdar 98,586
Video 1,419
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
Ferhad Merdê
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Dosya
Jiyaname - Zayend - Mê Jiyaname - Netewe - Kurd Jiyaname - Cureyên Kes - Helbestvan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Peyv - Nav Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Cih - Cih - Gund

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.39 çirke!