Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 527,259
Wêne 106,651
Pirtûk PDF 19,808
Faylên peywendîdar 99,812
Video 1,454
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,586
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,806
هەورامی 
65,781
عربي 
29,009
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,393
فارسی 
8,639
English 
7,180
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,874
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,035
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
30,001
MP4 
2,356
IMG 
194,830
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
كيف إكتسب الآشوريون إسمهم؟
Hevalên Kurdîpêdiya arşîvên me yên neteweyî û welatî bi awayekî objektîv, bêalîbûn, berpirsiyarî û profesyonelî tomar dikin.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

مهدي كاكه يي

مهدي كاكه يي
كيف إكتسب الآشوريون إسمهم؟
#مهدي كاكه يي#
الحوار المتمدن-العدد: 5771 - 2018-01-29 - 21:14
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات
نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين والعلاقة بينهم (51) – الآشوريون

قبل الحديث عن موضوع تسمية الآشوريين، أود أنّ أذكر بأن وديان سلاسل جبال زاگرۆس و تۆرۆس الكوردستانية، كانت الموطن الأصلي للأقوام المسماة بالأقوام الآرية والتي هي في الحقيقة أقوام زاگرۆسية، تمددت وإنتشرت في إيران وأفغانستان و پاكستان والهند وغيرها من دول قارة آسيا ووصل قسم من هذه الأقوام الزاگرۆسية الى أوروپا وإستقروا فيها وبذلك بدأت الحياة البشرية هناك منذ ذلك الوقت. هكذا فأنّ الشعوب المسمّاة بالآرية هي جميعها أحفاد الأقوام التي كانت تقطن في وديان سلاسل جبال زاگرۆس و تۆرۆس الكوردستانية منذ ما قبل التاريخ (للمزيد من المعلومات، يمكن الإطلاع على كتاب آريا القديمة وكوردستان الأبدية للمؤرخ الروسي صلوات گولياموف)1. نظراً لِكَون كوردستان مهد الحضارة البشرية، فأنها بلاد الأساطير والآلهة والمعتقدات والأديان. أسلاف الكورد هم روّاد إكتشاف النار والزراعة والكتابة والصناعة. رغم ريادة الشعب الكوردي في الحضارة، إلا أننا نراه اليوم في تقهقر وأصبح يلعب دوراً هامشياً في حياة البشرية على كوكبنا الأرضي، حيث يفتقد الى كيانٍ سياسي على أرضه، وأنّ وطنه مُقسّم ومُغتصَب وإرادته وحريته مُقيّدة، فهو غريبٌ وذليلٌ في وطنه والمُغتصِبون يدّعون بأنهم أصحاب كوردستان و يحكمون الشعب الكوردي بالنار والحديد ويُجرّدونه من هويته وشخصيته ووطنه ولغته وثقافته وتاريخه وتراثه وعقائده وأديانه وينهبون ثرواته. آن الأوان للشعب الكوردي أن يقوم بِنهضةٍ حضارية كبرى بِكسر قيود العبودية والذل والتبعية والتواصل في رفد الحضارة الإنسانية بالإختراعات والإبتكارات والعلوم والثقافة والفنون، كما كان يقوم بها أسلافه السومريون والسوباريون والخوريون – الميتانيون والميديون.
هكذا إنطلقت الأساطير والعقائد والأديان من أرض كوردستان، حيث أنه في العهود القديمة، كانت الشمس هي محور العبادات في المجتمعات الآرية (الزاگرۆسية) وكانت الشمس تُسمّى (سورياش، سورا، آسور، آهورا)2، حيث أنّ الخوريين - الميتانيين كانوا يُسمّون إله الشمس (آسور) و الكاشيون كانوا يُسمّونه (سورياش) وعند السوباريين تمت تسميته ب (آ- أُوسار). لا تزال اللغة الكوردية تحتفظ بالإسم الزاگرۆسي/الآري للشمس، حيث أن الشمس تُسمّى بالكوردية (خور).
قام السوباريون ببناء مدينة، وسمّوها بإسم إلههم (آ- أُوسار أو آسور)، وإتخذوها عاصمةً لهم. يذكر السيد عامر حنا فتوحي بأن الحاكم السوباري (كيكيا Kikkia) قام ببناء سور هذه المدينة وجعلها مدينة محصَّنة3. تغّيرَ إسم مدينة (آسور) الى (آشور) خلال الحُكم الآشوري، حيث أنه في الكتابات الأكادية تمّ تبديل حرف (س) في الإسم (آسور) الى حرف (ش)، وبذلك تمت كتابته بصيغة (آشور) بدلاً من (آسور) وتبنّى الآشوريون هذا الإسم ليكون إسماً لِإلههم وعاصمتهم ودولتهم. قام الملِك السوباري (أُوشپيا Ushpia)، ببناء معبدٍ للإله السوباري الأكبر (آ- أُوسار آسور) على أساس معبدٍ سومري قديم، والذي كانت تتم فيه عبادة الإلهة (إنانا Innana) التي تُسمّى عند الأكاديين ب(عشتار) و تمت تسمية هذا المعبد باللغة السوبارية (خورْزاك كورْكورا Ê Xurzak- Kurkura)4. يذكر الدكتور احمد خليل في إحدى مقالاته بأنّ الإسم (Ê Xurzak- Kurkura) مؤلّف من ثلاث مقاطع، (Ê) و (Xurzak) و (Kurkura)، حيث أنّ المقطع (Ê) يعني (الذي)، وهذا المقطع موجود أيضاً في بداية إسم إله السوباريين (آ- أُوسار). المقطع (Xur) و (Xurz ) صيغتان لإسم الشمس في اللغات الآرية الشرقية (اللغات الزاگروسية)، حيث أنّ الشمس كانت محور العبادة في الديانات الآرية. اللاحقة (ak) المُلحَقة بالكلمة (Xurzak)، هي لاحقة تُستخدم للدلالة على إسم مفرد نكِرة أي إسم مفرد غير مُعرّف، حيث أن هذه اللاحقة موجودة في اللغة الكوردية وتُعطي نفس المعنى مثل (دارێك DARÊK) أي (شجرة). المقطع (Kurkura) يعني (جبال). هكذا فأنّ إسم المعبد السوباري يعني (الذي هو شمس الجبال) أي (إله الجبال). الإلهَ السوباري (آسور)، الذي تمّ تعديل إسمه في العهد الآشوري الى (آشور)، إعتبره البابليون إلهاً أجنبياً ولذلك لم يتم إدخاله في طقوس البابليين ولم يتم ذكره من قِبل الملك البابلي، حمورابي، في مسلّته ضمن آلهة بابل.
عُرفت بلاد آشور في المصادر المسمارية بإسم (مات آشور)، أي (بلاد آشور)، ووردت بصورة (آ – شو- ار)، كما أن إسمها كُتِب في المصادر المصرية بصيغة (آسور) في عهد تُحوتْمُس الثالث (1490 – 1436 قبل الميلاد)5. كما أنّ إسم آشور جاء في بعض المصادر على شكل أَسْهور، و أَسْشور، وأَسور، وآثور، وآتور، وآسور، وآزور6. هذه الأسماء جميعها مُستمدة من إسم الإله السوباري (آ- أُوسار آسور).
كما أنّ الإله آشور (آسور) مُقتبّسٌ من إله الشمس الآري (سورياش، آسور، آهورا)، والذي إسمه يعني الشمس7. كما أنّ عبادة الإله السوباري، بصيغة (آسُور)، إنتقلت إلى الحِثّيين أيضاً، الذين كانوا يعيشون في الأناضول.
كان رمز إله الشمس السومري هو عبارة عن قرص شمس مجنَّح، النصف العلوي منه عبارة عن صورة لِشخصٍ مُلتحٍ، موضوع على رأسه تاجٌ، ويمسك دائرةً بِيده اليسرى وهذه الدائرة ترمز إلى الكون. عند إحتلالهم لِبلاد السوباريين، قام الأَموريون بِتغيير رمزَ الإله السُّوباري، حيث أنهم ألبسوا رأسه خوذةً لها قرنان8، الذي يرمز الى القمر الذي كان يُعبَد من قِبلهم، ووضعوا في يده اليمنى قوساً؛ الذي يرمز الى الحرب، وبذلك أصبح إله الشمس الزاگروسي النوراني عند الأموريين إلهاً للحرب.
يذكر المؤرخان (جيرمي بلاك Jeremy Black) و(أنثوني گرین Anthony Green) أنه لا علاقة للإله (آسورآشور) بالأقوام الصحراوية (السامية)، وأن عبادته كانت شائعة بين الأقوام الزا گروسية/الآرية، مثل السوباريين والخوريين - الميتانيين والحِثّيين. لقد أطلق الميتانيون اسم (مِترا Mitra) على الإله (آسور) وقد تكون هذه الصيغة صفة للإله وليس اسماً له، حيث أنهم صوّروه في أختامهم الأسطوانية والذي يمكن إعتباره أحد صيغ الإله الوطني السومري (إنليل Enlil)a، مع الأخذ بِنظر الإعتبار أن الميثولوجيا السومرية كانت جبلية/زا گروسية/ شمسانية الأصل.
تُشير النصوص السومرية الى أنّ السومريين كانوا أول مَن إحتفلوا بِعيد (أكيتو Akitu) الذي كان يبدأ في الأول من شهر نيسان من كل عام. الإسم السومري لهذا العيد هو (أكيتي (Ákiti) وكانت إحتفالات السومريين بهذا العيد تستمر لمدة أحد عشر يوماً9.
قام الأموريون بإقتباس عيد (أكيتو Akitu) السومري وجعلوه عيداً آشورياً. كما أن البابليين إقتبسوا هذا العيد السومري وجعلوه رأس السنة الجديدة للإله البابلي (مردوخ)، وجعلوا الإلهة (صِرْبانِيتوم) التي هي زوجةَ الإله (مردوخ)، زوجةً للإله آشور، وجعلوا الإله (نابو) الذي هو إبن الإله (مردوخ)، إبناً للإله آشور10. يقول (هاري ساگز Hary Sags) بهذا الصدد أنّ الإله (آشور) إمتصّ عدّة مظاهر من الإله السومري (إنليل) ومن مردوخ، إله بابل11.
نستنتج مما تقدم، بأنّ إسم الآشوريين وإسم إلههم وبلادهم مُستمّدٌ من إسم الإله السوباري (آسور). في الحلقات القادمة ستتم مواصلة الحديث عن الآشوريين، حيث أنّ الحلقة القادمة ستُركّز على أصل الآشوريين.
المصادر
1. صلوات گولياموف. آريا القديمة وكوردستان الأبدية (الكرد من أقدم الشعوب). ترجمة د. اسماعيل حصاف، متابعة وتدقيق مارگريت حصاف، مطبعة رۆژهەڵات (هەولێر)، الطبعة الأولى، 2011.
2. جورج رو. العراق القديم. ترجمة وتعليق حسين علوان حسين، بغداد، وزارة الثقافة والإعلام، الطبعة الثانية، 1986م، صفحة 333.
3. عامر حنا فتوحي. الكلديون .. الكلدان .. منذ بدء الزمان – 5300 ق. م حتى الآن. الطبعة الثانية، 2007، صفحة 100.
4. المصدر السابق، صفحة 94.
5. الدكتور محمد بيومي مهران. تاريخ العراق القديم، 1990، صفحة 324.
6. هاري ساغز. عظمة آشور. ترجمة وتحقيق خالد اسعد عيسى وأحمد غسان سبانو، 2011، صفحة 11.
7. المصدر السابق، صفحة 298.
8. عامر حنا فتوحي. الكلديون .. الكلدان .. منذ بدء الزمان – 5300 ق. م حتى الآن. الطبعة الثانية، 2007، صفحة 95 – 96.
9. جورج رو (1986). العراق القديم. ترجمة وتعليق حسين علوان حسين، بغداد، وزارة الثقافة والإعلام، الطبعة الثانية، صفحة 148.
10. عامر حنا فتوحي. الكلديون .. الكلدان .. منذ بدء الزمان – 5300 ق. م حتى الآن. الطبعة الثانية، 2007، صفحة 95.
11. هاري ساغز. عظمة آشور. ترجمة وتحقيق خالد اسعد عيسى وأحمد غسان سبانو، 2011، صفحة 298.
المراجع
a. Jeremy Black and Anthony Green. Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia, London, 2000, page 38.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 121 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 15-04-2024
Gotarên Girêdayî: 13
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 29-01-2018 (6 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 15-04-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 16-04-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 15-04-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 121 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Ferhad Merdê
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
KUBRA XUDO
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Pirtûkxane
Çand û Civak
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Em deyndarê raman û felsefeya Rêber Apo ne
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية

Rast
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
25-07-2024
Sara Kamela
QÛRNA MIN
Babetên nû
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 527,259
Wêne 106,651
Pirtûk PDF 19,808
Faylên peywendîdar 99,812
Video 1,454
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
301,586
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,806
هەورامی 
65,781
عربي 
29,009
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,393
فارسی 
8,639
English 
7,180
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,119
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,874
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,035
Pirtûkxane 
2,706
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
133
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
MP3 
311
PDF 
30,001
MP4 
2,356
IMG 
194,830
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Ferhad Merdê
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
KUBRA XUDO
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Pirtûkxane
Çand û Civak
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Em deyndarê raman û felsefeya Rêber Apo ne
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Dosya
Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Enfalkirî - Girtîgeh - Nuqra Salman Enfalkirî - Laş hat dîtin? - Na (li gorî qeydkirinê - rastkirina vî babetî) Enfalkirî - Netewe - Kurd Enfalkirî - Qonaxên Enfalê - Enfal 3 (Germyan) Enfalkirî - Welat- Herêm - Başûrê Kurdistan

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 2.329 çirke!