Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê


Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
Dîroka kurdistanê 2
12-12-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Hasan Bîter
26-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 48
24-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
RÊZIMANE KURMANCÎ
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka Kurdistanê 1
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 47
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Osman Sebrî 1905-1993 (Jiyan, Têkoşîn û Berhem)
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Rewan
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
QÎRÎNA MIRINÊ
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Zanhaweya Pêxember (Mewlûda Pêxember)
07-11-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  531,854
Wêne
  113,286
Pirtûk PDF
  20,686
Faylên peywendîdar
  109,179
Video
  1,719
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
292,131
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
91,114
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,414
عربي - Arabic 
32,828
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
20,350
فارسی - Farsi 
11,710
English - English 
7,823
Türkçe - Turkish 
3,690
Deutsch - German 
1,809
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,899
Pend 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,686
Şehîdan 
4,308
Enfalkirî 
3,604
Pirtûkxane 
2,773
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,748
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
518
PDF 
32,569
MP4 
2,852
IMG 
208,757
∑   Hemû bi hev re 
244,696
Lêgerîna naverokê
Kurtelêkolîn
JI MÎTOLOJÎYÊ BER BI TARÎXÊ...
Kurtelêkolîn
DI ZARGOTINA KURDÎ DE HESP
Kurtelêkolîn
Eyyûb Subaşıya 6 sal û 3 me...
Kurtelêkolîn
Parlamenterên Ewropayê koma...
Kurtelêkolîn
KCK: Li Sûriyeyê çareseriya...
1914 Bitlis Kürd Ayaklanması
Kurdîpêdiya rojane dîroka Kurdistanê û Kurdan tomar dike.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: Türkçe - Turkish
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

1914 Bitlis Kürd Ayaklanması

1914 Bitlis Kürd Ayaklanması
1914 Bitlis Kürd Ayaklanması
Yazma ve Hazırlık: #Seîd Veroj#

Birinci Dünya Savaşı başlamadan çok kısa bir süre önce Bitlis’te liderliğini Hayretin Berazi, Sipkili Aziz Bey, Mele Selim, Zırkili Akid Efendi, Eleşkirt Şeyhi Osman Efendi ve Bekir Efendi’nin(1) yaptığı bir Kürd başkaldırı hareketi meydana gelir. Dönemin resmi yazışmalarında ve kimi kaynaklarda dile getirildiği gibi, bu hareketin spontane ya da hususen Mele Selim’in adı ve unvanıyla ilişkilendirerek “cihatçı” ve “irticacı” kavramlarla tanımlanması, daha sonraki Kürd hareketlerinde de görüleceği üzere, İttihatçıların sık sık başvurdukları bir taktiksel yöntemdir. Bunun amacı Rusya, İngiltere ve Fransa gibi büyük çoğunluğuyla Hristiyan alemine mensup laik devletlerin Kürdlere karşı olası yakınlaşması ve desteğini, bu söylemeler üzerinden manipüle ederek kırmak ve engellemekti.
Osmanlı ordusunda Yüzbaşı rütbesinde muvazzaf subay olarak istihbaratta görev yapan #Îsmaîl Heqî Şaweys# ’in aktardığına göre, 1914 Bitlis ayaklanmasını hazırlayan süreç 1894’e kadar uzanmaktadır. İngiltere ve Rus Çarının da baskısıyla Abdülhamid 1894’te olası bir Kürd-Ermeni çatışması ve adı geçen nüfuslu Kürd şahsiyetlerin muhalif duruşlarını gerekçe göstererek Seyyid Abdulkadir, Musa Begê Xwêtî, Mele Selim ve diğer bazı Kürd ileri gelenlerini Medine’ye Sürgün etmişti. Sürgüne gönderilmiş olan Kürd ileri gelenleri Hicaz’da Seyyid Abdulkadir, Hacı Musa Beg, Mele Selim ve diğer birçok Kürd ileri gelenleri ve hacı Kürdlerin de iştirakiyle geniş katılımlı bir toplantı yapılır. Toplantının ana gündemi; sürülen Kürdlerin durumu, Abdülhamid rejiminin Kürd toplumu üzerindeki ulusal, toplumsal ve ekonomik baskılarıydı. Yapılan fikir teatisi sonucunda, Osmanlı devletinin Kürdistan’daki bu haksız uygulamalarına karşı hep birlikte tavır almak, karşı koymak üzere anlaşarak yemin ederler. 1896’da çıkan af üzerine sürgünde bulunan Kürd ileri gelenleri geri döndüklerinde anlaştıkları gibi, istibdat baskısına karşı halkı örgütlemek, harekete geçebilmek ve Kürdleri bu baskıcı rejimden kurtarabilmek için her biri bulunduğu yerlerde çalışmaya başlarlar. Mele Selim de Kürdistan’a döndüğünde, arkadaşlarıyla sözleştikleri gibi propaganda ve örgütleme çalışmalarına başlar. Bu amaçla Van, Başkale, Bitlis, Muş ve Diyarbekir yörelerini dolaşarak fikirlerini yaymaya çalışır.(2)
Mele Selim ya da bilinen diğer adıyla Halife Selim, bu çalışmaları yürütürken Diyarbakirli Fikri Necdet Efendi’nin girişimiyle 1900 yılı başında kurulmuş olan Kürdistan Azm-i Kavi Cemiyeti kurucularından ve yöneticilerinden bir olduğunu daha önce belirtmiştik. Kürdistan Azm-i Kavi Cemiyeti’nin 1908 yılına kadar aktif olduğunu farklı Kürd kaynaklarından biliyoruz. Mele Selim ve bir kısım arkadaşları çalışmalarını bu süre zarfında, adı geçen cemiyet bünyesinde sürdürmüşler.
1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanından kısa bir süre sonra çıkartılan yeni af kanunuyla, sürgünde bulunan Kürd ileri gelenleri başta İstanbul olmak üzere ikamet yerlerine dönerler. Başta Seyyid Abdülkadir ve arkadaşları olmak üzere Kürd aydınları, uleması ve ileri gelenlerin önemli bir kesimi Meşrutiyeti destekler. Meşrutiyet’in ilanı, Kürdler için de yeni bir dönemin başlangıcı olmuş. Bu dönemde kurulan ilk Kürd örgütü Kürd Teavün ve Terakki Cemiyeti’dir. Kürd Teavün ve Terakki Cemiyeti (KTTC), 19 Eylül 1324 (1908)’de kurulmuş, eldeki bilgiler ışığından öyle anlaşılmaktadır ki, başta Mele Selim ve Kürdizade Ahmed Ramiz olmak üzere Kürdistan Azm-i Kavi Cemiyeti kurucuları ve üyeleri de bu yeni örgütün içerisinde yer almıştır. KTTC’nin yayın organı olan KTTG’ne gönderilen telgraflardan ve diğer bazı kaynaklardan öyle anlaşılmaktadır ki Cemiyetin Bitlis, Muş, Diyarbekir, Musul, Erzurum, Hınıs ve Bağdat’ta şubeleri açılmıştır.(3) Mele Selimin de kurucuları arasında olduğu Bitlis KTTC şubesi, en çok üyesi olan aktif şubelerden biriydi. Bu süreçte, Bitlis İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin bütün girişimlerine rağmen, Kürd cemiyetinin gelişmesini önleyememiştir. T. Zafer Tunaya göre, Bitlis’te çıkan ayaklanmanın başında Cemiyetin kurucusu ve arkadaşları (Halife Selim ve Ali Ağa) bulunmuşlardır.(4) KTTC’nin Kürd toplumu içindeki faaliyetleri, Kürdistan’daki örgütlemesi, gelişimi ve yaygınlaşması siyasi iktidarı oldukça rahatsız etmiş ve yaklaşık bir yıl sonra cemiyet kapatılmıştır.
Bu dönemde İttihatçıların korktukları en önemli konulardan bir de olası bir Kürd-Ermeni ittifakıdır. Ermeni ve Kürdlerin büyük çoğunluğu oluşturduğu bir bölgede, bu iki halk arasında kurulacak bir ittifak, hiç beklenmedik gelişmeler meydana getirebilir, Ermenistan ve Kürdistan coğrafyası tamamıyla Osmanlıdan ayrılabilirdi.
Balkan Harbi’nde alınan yenilgi ve yaşanan toprak kabından sonra, Kürdler de yeni bir arayış içerisine girer. İstanbul’da bulunan bir kısım Kürd aydınları ve ileri gelenleri, dağınık halde bulunan farklı Kürd siyasi gurupları bir araya getirmek için çeşitli girişimlerde bulunurlar. Bu doğrultuda Mayıs 1912’de, bütün Kürt siyasi ve sosyal grupların temsilcilerinin katılımıyla genel bir toplantı düzenlenir. Toplantıda, Kürt halkının genel çıkarlarını temsil edecek yetenekte bir birlik partisini örgütleme kararı birlikte alınır.(5) Rêxistina Îrşad (Doğru yolu gösteren) adıyla yeni bir örgüt kurulur. Rêxistina Îrşad’ın amacı, İttihat ve Terakki yönetiminin ‘Kürdleri silahsızlandırıp vergileri artıran uygulamalarına Kürdistan’da son vermek’ ve bölgesinde otonom bir yönetim kurmaktı.(6) İsmail Hakkı Şaweys, örgütün kuruluş amacıyla ilgili şu bilgileri aktarıyor: Talepleri; Kürdistan’ın Türklerden ayrı olarak Osmanlı Devleti sınırları dahilinde ve Hilafet yönetimi altında muhtar (otonom) idareye sahip olmasıydı.(7) Ağustos 1912’de Rusya’nın Türkiye büyükelçiliğinden Rusya Dışişleri Bakanlığına gönderilen rapordan da anlaşılmaktadır ki yöneticilerinin ayaklanma hazırlığını yürüttüğü gizli bir Kürd örgütü “İrşad” kurulmuştur. Örgüt yöneticileri, Kürtlerin bulunduğu ülkenin doğu bölgelerinde üstleniyorlar. Örgüt yöneticilerinde Hayretti Barazi’nin Erzurum Rus Konsolosu Ştritter’e bildirdiğine göre, örgüt komitesi Sibki Aziz Bey, Zırki Akid Efendi, Eleşkirt Şeyhi Osman Efendi, Selim Efendi ve Bekir Efendi’den oluşmaktadır. Örgütün mührü ve her üyenin ayda 10 para ödediği bir kasası vardır. Hayrettin Berazi’ye Erzurum, Bitlis, Beyazıt ve Muştaki Kürtleri ayaklandırma görevi verilmişti.(8) Bu grup aynı zamanda Rusya sahasında bulunan Kâmil Bey ve Abdürrezzak Bedirhan Bey’le de ilişki halindedir. Bab-ı Âlî Dahiliye Nezâreti’nden 18 Mart 1914’te gönderilen şifreli telgrafa göre, “Halife Selim’in bir sene önce İstanbul’da Şeyh Abdülkadir’e misafir olduğu(9) belirtilir. Bitlis Rus Konsolosu Girs de hareketliliğin yayıldığı alanla ilgili elçiliğe verdiği raporda; “Kürtler içindeki hareketin Musul vilayetinde, Diyarbekir vilayeti sınırlarına yakın bölgelerde, Bitlis vilayetinin Siirt Sancağı köylerinde ve aynı şekilde Kürt beyleri ve şeyhlerinin Duhok’ta da görüldüğü rapor ediyordu.”(10) Osmanlı arşivlerinde Bitlis isyanı başlamadan önce Mele Selim’in Abdürrezzak Bedirhan Bey’le görüşmek üzere Gürcistan’a gittiği kaydedilmiş. Aynı dönemde Şeyh Abdüselam ve Sımail Ağa Şıkaki (Sımko) da, Abdürrezzak Bedirhan aracılığıyla Rusya yetkilileriyle görüşmek üzere Tiflis’e gitmişler.(11) Burada ortak bir istişarenin de yapılması büyük bir ihtimaldir.

(1) Celilê Celil, #Kürt Aydınlanması# , Avesta Yayınları, İstanbul, 2013, s. 136
(2) Jiyan û Berhemekanê Îsmaîl Heqî Şaweys, Dezgay Çap û Belawkirdinî Aras, Zincîrey Roşinbîrî, Çapî Yekem, Çapxaney Wezaretî Perwerde, Hewlêr, 2003, Bîr, Hejmar: 2, 2005, s. 41-42
(3) Malmîsanij, #Kürt Teavün ve Terakki Cemiyeti ve Gazetesi# , Avesta Yayınları, İstanbul, 1999, s. 45
(4) Tarık Zafer Tunaya, Türkiye’de Siyasal Partiler Cilt 1, İkinci Meşrutiyet Dönemi, 1908-1918, İletişim Yayınları, İstanbul, 4. Baskı, 2011, s. 431
(5) Celilê Celil, Kürt Aydınlanması, Avesta Yayınları, İstanbul, 2013, s. 134
(6) Nevzat Bingöl, #Bitlis İsyanı ve Şeyh Selim# , Do Yayınları, İstanbul, 2013, s. 31
(7) Jiyan û Berhemekanê Îsmaîl Heqî Şaweys, Dezgay Çap û Belawkirdinî Aras, Zincîrey Roşinbîrî, Çapî Yekem, Çapxaney Wezaretî Perwerde, Hewlêr, 2003, Bîr, Hejmar: 2, 2005, s. 43
(8) Celilê Celil, Kürt Aydınlanması, Avesta Yayınları, İstanbul, 2013, s. 136
(9) Kerem Soylu, Osmanlı Belgelerinde Bitlis ve Civarı, İstanbul, 2017
(10) Celilê Celil, Kürt Aydınlanması, Avesta Yayınları, İstanbul, 2013, s. 137
(11) Nevzat Bingöl, Bitlis İsyanı ve Şeyh Selim, Do Yayınları, İstanbul, 2013, s. 35
[1]

Kurdîpêdiya ne berpirsê naverokê vê tomarê ye, xwediyê/a tomarê berpirs e. Me bi mebesta arşîvkirinê tomar kiriye.
Ev babet bi zimana (Türkçe) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
Ev babet 347 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | Türkçe | https://kovarabir.com/ 25-04-2024
Gotarên Girêdayî: 10
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: Türkçe
Dîroka weşanê: 25-04-2024 (0 Sal)
Bajêr: Bidlîs
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ramiyarî
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Kategorîya Naverokê: Doza Kurd
Welat- Herêm: Bakûrê Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Turkî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Burhan Sönmez ) li: 25-04-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 26-04-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 26-04-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 347 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Erdal Kaya
Kurtelêkolîn
‘Rojava rûmeta me ye’
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Dîroka Kurdistanê 1
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Jiyaname
Mîna Acer
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Diya Ciwan
Kurtelêkolîn
Ji Kampanyaya Çetir banga Jiyana rojnamevanan biparêzin
Pirtûkxane
Dîroka kurdistanê 2
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Hêlîn Umît: Di kaosa Rojhilata Navîn de gelê Kurd xwedî wezîfeya pêşengiyê ye
Kurtelêkolîn
Ji bo piştgiriya Rojava, şandeyek ji Bakur serdana Başûrê Kurdistanê kir
Kurtelêkolîn
JI MÎTOLOJÎYÊ BER BI TARÎXÊ Û JI LEHENGÎYÊ BER BI EVÎNÊ DESTAN WEKU ÇEMKEKE SÎWAN DI VEGÊRANA GELÎ DA
Pirtûkxane
RÊZIMANE KURMANCÎ
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Jiyaname
Hasan Bîter
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Endamê Komîteya Rêveber a PKK’ê: Em weke PKK li Rojava nîn in
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 48
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Resul Geyik
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Narin Gûran
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ

Rast
Kurtelêkolîn
JI MÎTOLOJÎYÊ BER BI TARÎXÊ Û JI LEHENGÎYÊ BER BI EVÎNÊ DESTAN WEKU ÇEMKEKE SÎWAN DI VEGÊRANA GELÎ DA
24-11-2024
Sara Kamela
JI MÎTOLOJÎYÊ BER BI TARÎXÊ Û JI LEHENGÎYÊ BER BI EVÎNÊ DESTAN WEKU ÇEMKEKE SÎWAN DI VEGÊRANA GELÎ DA
Kurtelêkolîn
DI ZARGOTINA KURDÎ DE HESP
24-11-2024
Sara Kamela
DI ZARGOTINA KURDÎ DE HESP
Kurtelêkolîn
Eyyûb Subaşıya 6 sal û 3 meh cezayê girtîgehê hat birîn
01-12-2024
Sara Kamela
Eyyûb Subaşıya 6 sal û 3 meh cezayê girtîgehê hat birîn
Kurtelêkolîn
Parlamenterên Ewropayê koma ‘Dostên Gelê Kurd’ ava kir
23-12-2024
Evîn Teyfûr
Parlamenterên Ewropayê koma ‘Dostên Gelê Kurd’ ava kir
Kurtelêkolîn
KCK: Li Sûriyeyê çareseriya pirsgirêkan bi feraseta neteweya demokratîk dibe
23-12-2024
Evîn Teyfûr
KCK: Li Sûriyeyê çareseriya pirsgirêkan bi feraseta neteweya demokratîk dibe
Babetên nû
Pirtûkxane
Dîroka kurdistanê 2
12-12-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Hasan Bîter
26-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 48
24-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
RÊZIMANE KURMANCÎ
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka Kurdistanê 1
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 47
10-11-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Osman Sebrî 1905-1993 (Jiyan, Têkoşîn û Berhem)
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Rewan
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
QÎRÎNA MIRINÊ
07-11-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Zanhaweya Pêxember (Mewlûda Pêxember)
07-11-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  531,854
Wêne
  113,286
Pirtûk PDF
  20,686
Faylên peywendîdar
  109,179
Video
  1,719
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
292,131
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
91,114
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,414
عربي - Arabic 
32,828
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
20,350
فارسی - Farsi 
11,710
English - English 
7,823
Türkçe - Turkish 
3,690
Deutsch - German 
1,809
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,899
Pend 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,686
Şehîdan 
4,308
Enfalkirî 
3,604
Pirtûkxane 
2,773
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,748
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
518
PDF 
32,569
MP4 
2,852
IMG 
208,757
∑   Hemû bi hev re 
244,696
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Erdal Kaya
Kurtelêkolîn
‘Rojava rûmeta me ye’
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Dîroka Kurdistanê 1
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Jiyaname
Mîna Acer
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Jiyaname
Diya Ciwan
Kurtelêkolîn
Ji Kampanyaya Çetir banga Jiyana rojnamevanan biparêzin
Pirtûkxane
Dîroka kurdistanê 2
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Hêlîn Umît: Di kaosa Rojhilata Navîn de gelê Kurd xwedî wezîfeya pêşengiyê ye
Kurtelêkolîn
Ji bo piştgiriya Rojava, şandeyek ji Bakur serdana Başûrê Kurdistanê kir
Kurtelêkolîn
JI MÎTOLOJÎYÊ BER BI TARÎXÊ Û JI LEHENGÎYÊ BER BI EVÎNÊ DESTAN WEKU ÇEMKEKE SÎWAN DI VEGÊRANA GELÎ DA
Pirtûkxane
RÊZIMANE KURMANCÎ
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Jiyaname
Hasan Bîter
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Endamê Komîteya Rêveber a PKK’ê: Em weke PKK li Rojava nîn in
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 48
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Resul Geyik
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Narin Gûran
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16.08
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.422 çirke!