Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Cih
Zorava
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Sinûnê
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezîz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Dawûd
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  537,065
Wêne
  109,686
Pirtûk PDF
  20,246
Faylên peywendîdar
  103,931
Video
  1,535
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,211
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,402
Pirtûkxane 
2,750
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,263
Cih 
1,158
Belgename 
291
Wêne û şirove 
181
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   Hemû bi hev re 
235,241
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê ...
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azad...
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Cih
Koço
ماذا حل بالأدب الكوردي بعد الإسلام - الجزء الثالث عشر
Kurdîpêdiya wergirtina agahdariyê hêsantir dike, Ji ber vê yekê mîlyonek agahdarî li ser telefonên we yên destan tomar kir!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي - Arabic
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

محمود عباس

محمود عباس
ماذا حل بالأدب الكوردي بعد الإسلام - الجزء الثالث عشر
#محمود عباس#
الحوار المتمدن-العدد: 6720 - #01-11-2020# - 03:17
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات

ولربما لا يعتب على الشعوب غير الكردية، والتي لم تكن الفهلوية الشرقية لغتها الأصلية، هذا الإهمال، والضياع، والتأخر في العودة إلى مسرح الحياة الثقافية باللغة الأصلية، لأن معظم الأثار لم تكن نتاج لغاتهم، ولم تهمهم إحيائها، ونحن هنا لا نتحدث عن لغة الأراميين-السريان وأدبهم الحضاري، ومثلهم الكلدانيين، والأشوريين التي تكاد أن تزول كليا. بل عن مسيرة ضياع أثار الإمبراطورية الأشكانية-السلوقية، والتي كانت اليونانية سائدة كلغة للإدارة والثقافة في المنطقة الإيرانية على مدى أكثر من عدة قرون، لهيمنة السلطات العربية الإسلامية عليها، في الوقت التي ظلت حية في الجغرافية اليونانية التي لم تطالها الغزوات، وبالتالي أصبحت منارة لثقافات شعوب العالم قاطبة.
أما الفارسية والتي عادت إلى الحياة بعد هيمنة المملكة السامانية على الجغرافية الشرقية للخلافة العباسية وبعد قرنين من ظهور الإسلام، فلم تكتفي بتطويرها، بل حرفت تاريخ المنطقة والحضارات والإمبراطوريات السابقة، ونسبت معظمها إلى ذاتها، أي الفارسية التي لم تظهر على مسرح التاريخ، بعد تدمير الإسكندر المقدوني للإمبراطورية الأخمينية، إلا بعد عشرة قرون، أي عند ظهور المملكة السامانية، وما نقرأه في الكتب عن الحضارة الفارسية والأدب الفارسي، ليس سوى تحريفا للحضارات الإيرانية الاشكانية والبارثية، إلى جانب تأويلهم الساسانية للفارسية، فجميع المصادر الموثوقة والآثار المتبقية، والدارج بين المؤرخين يتم أضفاء الصفة الإيرانية على تلك الحضارات، كجامع للشعوب المساهمة في بناءها، والفرس كانوا عنصر ثانوي ضمن مكونات عديدة. والجنرال الفارسي، الذي نصب نفسه شاهنشاهاً، في نهاية الخمسينيات من القرن الماضي، بعد القضاء على الدولة القجارية، ألقى أسم إيران على المملكة الفارسية كخدعة سياسية حاول من خلالها تنصيب نفسه على كل الشعوب الإيرانية، وهكذا أستمر تسويق التاريخ بتحريفاته.
وما يتم استخلاصه من المعلومات المتناثرة والتي لم تطالها التعتيم أو التدمير أو التحريف أو نجت من مصائب الإهمال، والواردة ضمن أمهات المصادر التاريخية، هي أن أجداد الكرد والذين عرفوا تحت أسماء قبائل مختلفة، مثل غيرهم من الشعوب المجاورة، كانوا العنصر الفعال في الإمبراطورية الساسانية، وبالتالي أصحاب الحركة الأدبية الثقافية، بعد القضاء على الإمبراطورية الاشكانية، وكانوا رواد الحضارة الساسانية، قبل الإسلام، بعكس ما يروج له اليوم العديد من المتربصين بالكرد، بتغييب العنصر الكردي والترويج للمكون الفارسي على أنهم ورثة الحضارات الثلاث المتتالية المنوهة إليها.
وما تم تداولها من الكتب الأدبية المتنوعة ما بين الشعر وروايات الأساطير والدينية والعلمية، والرسائل ولغة الدواوين حتى قرابة القرن الثاني الهجري، تشهد على ما نحن بصدده، فقد ورد ذكر العديد منها ضمن كتب معظم مؤرخي تلك المرحلة، منهم من دون أسماء الكتب التي اطلعوا عليها والتي ترجمت بعضها إلى اللغة الفارسية مثلها مثل اللغات الأخرى ومنها إلى العربية. والرواية الدارجة بين، صالح بن عبد الرحمن، المعين من قبل الحجاج بن يوسف الثقفي وبين مسؤوله الكوردي (زادان مرروخ) مدير الدواوين في العراق الذي قتل بعدما شكي به عامله صالح، وبقتله قضى الحجاج على اللغة الكوردية المتبقية كتتمة لمخططه، تعريب دواوين الخلافة، وأتبعها شبه فتوى إسلامية، قيل فيها أن كل من يحرق أو يتلف كتابا عجميا-مجوسيا ستكون له حسنات في الأخرة. مع ذلك استمرت اللغة الكوردية وظلت بعض الكتب متداولة حتى مرحلة الترجمة في عهد المأمون، ومنها ما تم ذكرها في حلقات سابقة (ويين كورد، أويستا، جيهانكير ورستم، ودين كورد، وخوتاي نامه، وغيرها الكثير)
والسؤال المحير هنا لماذا لم تقم قائمة لتلك الأثار الأدبية فيما بعد إلى بعد مرور قرون عديدة، ولم تنهض اللغة الكردية كلغة أدبية كما كانت عليه المراكز الحضارة الساسانية، وعلى مدى القرون اللاحقة لظهور الإسلام، إلا على شلك فتات متناثرة، وبين أثر وأخر قرون، وعلى مناطق جغرافية متباعدة؟ رغم ظهور ممالك وإمارات كردية، لا تقل أهمية وقوة عن الأمارة السامانية أو الغزنوية وغيرهم الذين استطاعوا أن أحيوا تاريخهم وآدابهم، وطوروا لغاتهم، بل منهم من نهب من أدب الشعوب الأخرى وفي مقدمتها أدب الشعب الكردي. ونحن هنا لا نتحدث عن لغة الحوار بين المجتمع الكوردي، أو لغة الدين الذي ظل تمارس ضمن المراكز الأزداهية-الإيزيدية، والزرادشتية، والصابئة، والمستمرة إلى يومنا هذا، ولا عن الأدباء والمؤرخين الكورد الذين كتبوا باللغة العربية أو الفارسية، وهم كثر. ولربما لا يحق الحكم عليهم، فالعوامل الفارضة ذاتها كانت أرهق مما هي علينا الأن، مع ذلك لا زلنا كحركة ثقافية بعيدين عن قدرة إحياء مجد أدبنا الكوردي، والأسباب عديدة لسنا بصددها الأن. لكن ما نستقرئه؛ أن غياب الكتابة والقراءة بها، ومن ثم زوال الفهلوية الساسانية عن الساحة، بحروفها، ونصوصها الروحية والدنيوية كتابة، أدت إلى تأخرها عن ركب الحضارة الأدبية، وبالتالي عدم قدرة الأدباء الكورد العودة بها إلى الحياة، فحل محلها الحروف العربية رغم شبه عدمية الأخيرة بالنسبة لما كانت عليه الحضارة الساسانية بلغتها وأدبها، والمراكز الثقافية التي دمرت ضمن المدن الساسانية ومحتوياتها، وما كتب عنها تؤكد ما نحن بصدده.
فما تم من التعتيم والتدمير لثقافتنا وأدبنا وروحانياتنا، مثلما حصل لأدب الشعوب الأخرى والتي سادت عليها الثقافة العربية الإسلامية، ومنها ما تم إهماله قناعة على خلفية السبب المذكور ذاته، إلى جانب ما تلته من التدمير المتعمد من قبل السلطات العرقية التي هيمنت تحت خيمة الإسلام وفضلت لغتها وثقافتها، تفتح مجالات عديدة للتأويلات قبل البحث، عن مسيرة الحركة الأدبية للشعب الكوردي، الذي كان إما مساهماً في أدب الحضارات القديمة أو أصحابها، فديمغرافيتهم الموزعة على جغرافية مترامية، ومنذ بدء الظهور الإنساني في المنطقة، والتي لا تقل عن ديمغرافية الشعوب المجاورة، والتي لها حضور كثيف بين صفحات التاريخ، تثبت على أنهم كانوا وعلى مر التاريخ ركن من أركان نشوء وتطور معظم الحضارات التي ظهرت على أطراف جغرافيتهم أو بأحضانها، فلا يعقل أن يكون ذكرهم على صفحات التاريخ الحاضر ضحلا إلى درجة يحتاج الباحث فيه التنقيب ما بين الأسطر أحيانا، ليجد حدث ما عن الشعب الكردي، وباسمه! بدون أن تكون خلفها أنظمة ومخططات ممنهجة، لا يستبعد أنها استمرت لقرون عديدة، وتبقى أسباب هذا العداء محيرة، تفتح أبواب عديدة للبحث والتفكير.
فما هي خلفيات هذه الإشكالية؟ هل لأن جميع الحضارات السابقة كانت تسمى باسم مؤسسيها، أو على خلفية القبيلة المهيمنة، أو مجموعة سادت وزالت؟ وأنظمة الشعوب الحاضرة حرفت الأسماء، والتاريخ، ونسختها كما طاب لهم، فظهر للحاضر التاريخي، أسماء الفرس على حساب الأخمينيين، وطبعوا أسمهم على الحضارة الساسانية، وبعد الإسلام ظهر الاسم العربي على خلفيات تجمع قريش والقبائل الأخرى. والأتراك على خلفية الأغوز والعثمانيين، وهكذا، وبعد القرون الطويلة من التحريف وتنسيخ الصفحات، والتعديل في الماضي المنسوخ، أصبحت الجدلية غير قابلة حتى للنقاش، وكأنها حقيقة مطلقة.
وهنا يحضرنا الأسئلة التالية:
1- لو تمكن الكرد من الاستمرار في إماراتهم أو ممالكهم، وكان لهم البعد العرقي كما ظهر للشعوب المجاورة، هل كانت الحضارة الساسانية تسمى اليوم بالحضارة الكردية دون الجدال السفسطائي حولها، وقبلها السومرية، والحضارات اللاحقة لهم، كالميتانية، والميدية، وغيرهم؟
2- هل كانت ستنسب كحضارات الشعب الكردي وبالاسم الكردي، كما تسمى اليوم الأخمينية بالحضارة الفارسية، أو الإمبراطورية الإسلامية بالعربية، والعثمانية بالتركية؟
3- وهل كنا سنرى اليوم الممالك الأيوبية والزندية والمروانية ممالك كردية دون نقاش، مثلما يتم توصيف السامانية بالسلطنة الفارسية، والتي تم كتابة شاهنامه حينها؟
فغياب الكرد كشعب دون إدارة عن الحضور السياسي تحت الخيمة الكردية ولفترة طويلة، سهلت للأخرين نهب ما كان يملكه الكرد، وهم بالمقابل وعلى خلفية: غياب السلطة الكردية، وتركهم لدياناتهم واعتناق الإسلام، تخلوا عن تراثهم الأدبي والفلسفي والروحي المكتوب باللغة الكردية القديمة، الفهلوية الشرقية، التي كانت تعج بها مدارس ومكاتب المدن الكردية العديدة، كأمد، وماردين، وبدليس ونصيبين، وروها، وأربيل وكندي شابور، وكيخستون وغيرها، والتي بعضها كانت تستقبل الوفود والبعثات العلمية والفلسفية من دول الحضارات المجاورة كروما وبيزنطة واليونان والهند وحتى من الصين. لتنهب من قبل الأخرين، وينسبوها لذاتهم...
يتبع...
الولايات المتحدة الأمريكية
mamokurda@gmail.com
[1]

Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 81 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 10-05-2024
Gotarên Girêdayî: 9
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 01-11-2020 (4 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Edebî
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 10-05-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 13-05-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Aras Hiso ) ve li ser 12-05-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 81 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Kurtelêkolîn
Meşa azadiyê û duriyanên 19’ê Tîrmehê
Jiyaname
Resul Geyik
Kurtelêkolîn
Tewfîqê Kurd Razayî Ye
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Kurtelêkolîn
Aloziya Sûriyeyê derbasî sala xwe ya 14’an bû-1
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Erdal Kaya
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Armanca dewleta Tirk doza Efrînê tesfiye bike

Rast
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
09-09-2024
Sara Kamela
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
09-09-2024
Sara Kamela
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
13-09-2024
Sara Kamela
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Koço
Babetên nû
Cih
Zorava
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Sinûnê
22-09-2024
Aras Hiso
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezîz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Dawûd
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  537,065
Wêne
  109,686
Pirtûk PDF
  20,246
Faylên peywendîdar
  103,931
Video
  1,535
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,211
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,402
Pirtûkxane 
2,750
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,263
Cih 
1,158
Belgename 
291
Wêne û şirove 
181
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   Hemû bi hev re 
235,241
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Kurtelêkolîn
Meşa azadiyê û duriyanên 19’ê Tîrmehê
Jiyaname
Resul Geyik
Kurtelêkolîn
Tewfîqê Kurd Razayî Ye
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Kurtelêkolîn
Aloziya Sûriyeyê derbasî sala xwe ya 14’an bû-1
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Erdal Kaya
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Cihên arkeolojîk
Temteman
Kurtelêkolîn
Armanca dewleta Tirk doza Efrînê tesfiye bike

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.39 çirke!