Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezêz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Dawûd
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Azad Dexîl Tealo Xidir
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Benat
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  537,328
Wêne
  109,568
Pirtûk PDF
  20,233
Faylên peywendîdar
  103,804
Video
  1,533
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,426
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,810
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,992
عربي - Arabic 
30,503
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,997
فارسی - Farsi 
9,686
English - English 
7,553
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,664
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,140
Şehîdan 
4,217
Enfalkirî 
3,382
Pirtûkxane 
2,750
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,263
Cih 
1,156
Belgename 
291
Wêne û şirove 
167
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,293
MP4 
2,528
IMG 
200,862
∑   Hemû bi hev re 
235,007
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê ...
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azad...
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Cih
Koço
ماذا حصل للأدب الكوردي بعد الإسلام - الجزء الثالث
Kurdîpêdiya ne dadgeh e, ew tenê daneyan ji bo lêkolînê û eşkerekirina rastiyan amade dike.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي - Arabic
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

محمود عباس

محمود عباس
ماذا حصل للأدب الكوردي بعد الإسلام - الجزء الثالث
#محمود عباس#
الحوار المتمدن-العدد: 6616 - #12-07-2020# - 11:23
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات

الفهلوية القديمة والتي يقال إنها أصل الفارسية الحالية، لم تستمر بعد انهيار الإمبراطورية الأخمينية كلغة للعلم والسلطة إلا بعدما تم إحياؤها في عهد المملكة السامانية (819م-999م) وهي التي يسميها المؤرخون الفرس أمثال الدكتور عباس العباسي صاحب البرامج التاريخية في إذاعة طهران، بالفارسية الدرية، الذي يعيد مرحلة إحيائها إلى عهد المملكة المذكورة، ومعها يدرج تاريخ الشعوب الإيرانية تحت الخيمة الفارسية حصرا وليس العكس، المعضلة التي سقط فيها معظم المؤرخون العرب عن جهالة، وتلقفها الفرس عن دراية وخباثة، بين من يقول أن الفارسية لغة من اللغات الإيرانية العديدة، وأخرين يعرضونها على أنها اللغة الإيرانية الأم، أو جعلها أول وأعرق اللغات الإيرانية!
علما أن معظم المؤرخون يذكرون أن اليونانيين هم أول من أطلقوا اسم (بارس) على الشعب الساكن في منطقة بارسا جنوب منطقة أصفهان، وروجوا لها في كتاباتهم بعد سيطرة الإسكندر المقدوني عليها، فقدم مؤرخوهم لاحقا صورة أسطورية عن الإمبراطورية البارسية الأخمينية.
واللغة البارسية سميت بالفارسية بعد الغزوات الإسلامية، وحتى الكتابات التاريخية الإسلامية الأولى إلى بداية العصر العباسي، كانت لاتزال لغة منطقة أصفهان القديمة وجنوبها، وتم تطويرها والإضافة عليها وعلى مراحل إلى أن استقرت على ما هي عليه في نهايات العصر الصفوي، خاصة في منطقة قوم بارت أي المنطقة الوسطى من إيران الحالية، وأصبحت تعرف بالفارسية الدرية كما ذكرنا، والتي يقول الدكتور نضير الخزرجي فيها، في مجلة (أرومة المدار، قراءة موضوعية في الموسوعة الحسينية) الصفحة (229) الفارسية الحديث (الدريَّة) هي حصيلة لغات عدة وهي: اللغة البهلوية الفارسية، اللغة الهندية، اللغة التركية، اللغة المغولية، اللغة الإنكليزية والفرنسية، واللغة العربية...وعلى مستوى إيران التي يتحدث أهلها باللغة الفارسية كلغة رسمية فهناك لغات متعددة تعكس طبيعة شعب من الأمة الإيرانية يعيش على بقعة من الأرض الإيرانية المترامية الأطراف وهي : الآذرية، الكوردية، العربية، البلوجية، اللورية.)
ولإحياء الفرس أمجادهم على عتبة الانتماء إلى الأخمينية، تم تحريف منابع لغة الإمبراطوريات المتلاحقة وأصولها، وعلى بنيتها تمكنوا من التعتيم على اللغات الأصلية للأثار والكتابات الأركيولوجية وجعل اللغة الفارسية، لغنها؛ حتى دون ذكر الفهلوية القديمة أو السنسكريتية أحيانا كثيره، علما أن البارسية الأخمينية قامت على ثقافة الحضارة الميدية، والتي قبلها لم لهم يكن للفرس أي ماض، ولم تكن لهم ثقافة مميزة، والتي نهضت على أسس الثقافة والحضارة الميدية والبابلية، ونهضت فيما بعد وبعدة طرق، منها ما تم بالدمج بين اللغة الفهلوية القديمة الأخمينية، والوسطى والشرقية، واعتبار هذه الفروع الثلاث أصل اللغة الفارسية الدرية الحالية، علما وكما نوهنا إليها سابقاً، أن الفهلوية القديمة السائدة في عهد الأخمينيين، لا علاقة لها بالفهلوية التي سادت في الإمبراطورية الساسانية إلا من حيث الأصل السنسكريتي لهما، ويعتبر العديد من المؤرخين وعلماء اللغة الساسانية على أنها أحد أصول اللغة الكردية الحالية، وهي قريبة جدا من اللهجة السورانية-اللورية، كما ونعلم أن جغرافية بابك الساساني الكردي، الذي كان يترأس معبد زرادشتي في اصطخر، وأبنه أردشير الأول، مؤسس الإمبراطورية وبسند من قبيلته والقبائل الكردية الداعمة له، هو العمق الجغرافي ذاته للقبائل الكوردية المتحدثة باللهجة السورانية-اللورية الحالية، وكما نعلم أن نسب أل ساسان الكوردي وأصول قبيلتهم والقبائل التي ساندتهم، معروفة من خلال رسالة أخر ملوك الاشكانيين (أردوان- أرتبانوس الرابع) إلى أردشير بن بابك بن ساسان، الذين كانوا لايزالون يحكمون جنوب إيران، الواردة عند الطبري في الفصل الأول من كتابه (تاريخ الأمم والملوك) ص (478)، وملوك الاشكانيين أو ما يسمون أيضا ب (البارثيين وأحيانا بالأرسكيديين، هم خلفاء قادة اليونانيين الذي كانوا يحكمون شمال شرق إيران، وكانوا زعماء قبيلة بارني الرعوية، وثقافتهم اليونانية كانت مسيطرة على الإدارة والمراكز الثقافية، حتى أن أسماء ملوكهم ظلت محافظة على نمط الأسماء اليونانية مثل السلوقيين) وللاحتماء بقبائلهم نقل أردشير عاصمتهم من (كندي شابور) في منطقة همذان الحالية، والتي أصبحت أحدى أهم المراكز الثقافية في الإمبراطورية؛ إلى ( أردشير خوارا ) حيث جغرافية قبائله، في المناطق الجبلية، شمال غرب إيران الحالية، أي منطقة كردستان، وبعد توسع الإمبراطورية نقلوا العاصمة إلى تيسفون، أو مادن، المعربة إلى المدائن، والتي كانت عاصمة للأشكانيين. كما وأن أخر ملوك الساسانيين الذي قتل على أطراف مدينة مروه، كان أسمه يزد كرد الثالث(632-651م) والذي يعرب ب يزدجرد.
وما بلغنا من أسماء الكتب والقليل جدا من مضامينها، ومعها النادرة من الأثار الأدبية والعلمية لتلك الحضارة، تثبت ما نحن بصدده، من الأثار الأدبية التي نجت من الإتلاف المتعمد أو الإهمال؛ والضياع إلى قرابة القرن الثاني الهجري، والتي كانت معظمها مكتوبة باللغة الفهلوية الساسانية، وهي مستقاة من لغة أفيستا السنسكريتية، أو يقال لغة أفيستا التي ساهمت في تطوير السنسكريتية، خاصة بعدما كتب الكهنة الزرادشتيون شرح أفيستا (زند أفيستا) باللغة الساسانية في عهد الإمبراطورية، الكتاب الذي يقرأ حتى القرن الثاني الهجري قبل أن يندثر مع توسع الهيمنة الإسلامية.
ومعظم الكتب التي وردتنا أسماؤها، عن طريق ما أورده المؤرخون المسلمون، وبعض الأركيولوجيين الأوروبيين، كانت دينية، كالمذكورة سابقاً، أفيستا زند، وويينَ كورد في تسع مجلدات، إلى جانب كتب عن السياسة والإدارة والعسكر وبعضها تبحث عن سيرة ملوك ساسان، كسيرة بهرام كور وكثيرا ما يذكر معه كلمة الكوردي، وما كتب عن الأساطير والقصص، والزراعة عديدة، تم ترجمة قرابة 13 كتابا منهم، في عهد المأمون، أو ما يسمى عصر الترجمة في الإسلام، بينها عن زراعة أشجار النخيل والكرم، إلى جانب كتب في الفلك والفلسفة، وقد وردت أسماء بعضها في كتب العديد من المؤرخين المسلمين الأوائل بعد انهيار الإمبراطورية الساسانية، ومنها كتاب ويين كورد، وكارنامه أردشير بابكان، وزريران، وخسرو كوتان، ورستم نامه، وخواي نامه، وخوداي نامه، وشتره نكنامه، وداتستان دينيك، وأرده ويرانامه، والعديد من هذه الكتب ترجمت إلى الفارسية كخواي نامه والتي يقال أن الفردوسي أستقى الكثير منه لكتابة شاه نامه، وغيرها مثل كتاب شيرين ومنرهاد، وبارام نامه، وبهمن نامه، وتستاني سندباد وغيرهم...
ملاحظة:
1- صورة العملة المرفقة هي للملك البارثي (الاشكانيين) (أرساكيس الأول 247-211 ق.م) منقوشة باللغة اليونانية.
2- الخريطة الأولى توضح منطقة فارس أو كما كان يسمى ببارس في جنوب إيران الحالية وميديا في الشمال.
3- الخريطة الثانية عصرية تبين أن منطقة فارس هي ذاتها منذ الإمبراطورية الأخمينية.
4- والخريطة الثالثة للإمبراطورية السلوقية اليونانية، بناها الإسكندر المقدوني وضباطه من بعده على أنقاض الإمبراطورية الأخمينية، والتي بعد أسقاطها أصبح المكون الفارسي تابعا للإمبراطوريات الثلاث المتتالية، السلوقية، الأشكانية، الساسانية، إلى أن ظهر العرب المسلمون في الساحة، وحل أسم الفرس مكان العجم، وتمكنت ملوك المملكة السامانية وخاصة عن طريق ملحمة شاه نامه من أضفاء الفارسية على الإمبراطوريات الثلاث، والتي لم تكن لها علاقة بالفرس لا لغة ولا عرقا ولا شعبا، بل المكون الفارسي كان جزء تابع لهم.
يتبع...
الولايات المتحدة الأمريكية
mamokurda@gmail.com
[1]

Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 92 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 10-05-2024
Gotarên Girêdayî: 17
1. Dîrok & bûyer 12-07-2020
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 12-07-2020 (4 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Edebî
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 10-05-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 13-05-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Aras Hiso ) ve li ser 12-05-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 92 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Resul Geyik
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Aloziya Sûriyeyê derbasî sala xwe ya 14’an bû-1
Kurtelêkolîn
Meşa azadiyê û duriyanên 19’ê Tîrmehê
Kurtelêkolîn
Şoreş û Parastina Cewherî
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Armanca dewleta Tirk doza Efrînê tesfiye bike
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Kurtelêkolîn
Tewfîqê Kurd Razayî Ye
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Erdal Kaya
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu

Rast
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
09-09-2024
Sara Kamela
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
09-09-2024
Sara Kamela
Piştî 19 rojan ji lêgerînê termê Narîna 8 salî hat dîtin
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
13-09-2024
Sara Kamela
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Koço
Babetên nû
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
20-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
15-09-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Avdel Elî Ebdo
15-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Çeto
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Ezêz
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Asîa Kemal Dawûd
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jiyaname
Azad Dexîl Tealo Xidir
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Cih
Til Benat
14-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
Jimare
Babet
  537,328
Wêne
  109,568
Pirtûk PDF
  20,233
Faylên peywendîdar
  103,804
Video
  1,533
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,426
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,810
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,992
عربي - Arabic 
30,503
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,997
فارسی - Farsi 
9,686
English - English 
7,553
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,664
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,987
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,140
Şehîdan 
4,217
Enfalkirî 
3,382
Pirtûkxane 
2,750
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,263
Cih 
1,156
Belgename 
291
Wêne û şirove 
167
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,293
MP4 
2,528
IMG 
200,862
∑   Hemû bi hev re 
235,007
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Resul Geyik
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Aloziya Sûriyeyê derbasî sala xwe ya 14’an bû-1
Kurtelêkolîn
Meşa azadiyê û duriyanên 19’ê Tîrmehê
Kurtelêkolîn
Şoreş û Parastina Cewherî
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Kurtelêkolîn
Armanca dewleta Tirk doza Efrînê tesfiye bike
Pirtûkxane
Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Kurtelêkolîn
Tewfîqê Kurd Razayî Ye
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Erdal Kaya
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Pirtûkxane
Li kurdistanê tekoşîna azadiya jinê û Mesadet Bedirxan
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 4.594 çirke!