Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 523,056
Wêne 105,804
Pirtûk PDF 19,706
Faylên peywendîdar 98,680
Video 1,420
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîr...
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî...
Jiyaname
Elî Şemdîn
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911...
Wêne û şirove
Di sala 1955an de dîlaneke ...
الخلاف الكردي المسيحي- الجزء الخامس
Daneyên taybet ên Kurdîpêdiya ji bo girtina biryarên civakî, siyasî û neteweyî alîkariyek bêhempa ye... Dane ew xwedî biryarder e!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

محمود عباس

محمود عباس
الخلاف الكردي المسيحي- الجزء الخامس
#محمود عباس#
الحوار المتمدن-العدد: 6187 - #30-03-2019# - 11:11
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات

نستخدم عبارة الآرامية قاصدين بها: السريان والكلدان والنساطرة؛ لأن جذورهم آرامية، واللغة التي يتكلمون بها عبارة عن لهجات آرامية، والاختلاف بينها ليس كبيرا. فالآرامية هي السريانية قبل دخولهم المسيحية. والسريانية بحد ذاتها تنقسم إلى شرقية وغربية، لغة، كما ذكرنا الفارق ليس كبيرا بينهما.
قد يبدو للقارئ الكريم بعد قراءته الحلقة السابقة أننا صورنا الآراميين كأناس: سريعا ما انحلوا فيمن احتلهم... فالأمور ليست بذلك الشكل تماما؛ ولكن فيها الكثير من الذي أهمِل حتى انحلوا إلى حد الانقراض تقريبا.
كي لا يُظن بنا أننا لم نرع المآسي والكوارث التي حلت بهم على أيد المسلمين عربا كانوا أو غيرهم؛ لتكون عاملا مهما لانحلالهم وإذابتهم في العرب، غير أن هذا الإجبار شمل الكثير من الشعوب التي أسلمت قسم منها ولكن ظلت تلك الشعوب بمن أسلم منهم ومن لم سيؤسلم محافظة على ذاتها ولغتها.
جدير أن نتطرق إلى بعض المقارنات بين هذا الشعب وشعوب أخرى اجتاحتهم غزوات العرب المسلمين، وأذاقهم المسلمون العرب كما أذاقوا الشعب الآرامي العريق. وعراقتهم لم تسعفهم بشيء في صون لغتهم والحافظ على ذاتهم، وعدم الإفراط بأرضهم ومدنهم التي لا زالت تحكي أمجاد أسلافهم الباهرة، في كل بقعة وتحت كل ركام من بلاد الشام التي كانت يوما ما آرامية ذات حضارة وتاريخ ومآثر.
فاللغة من العوامل المهمة في جعل شعب ما يبقى على قيد الحياة، فالفراعنة انقرضوا عندما ضاعت لغتهم، والفينيقيون اندثروا بتلاشي لغتهم وشعوب وأقوام غيرهم طمرتهم أغبرة الأيام والأزمان، وفي كل ذلك كان ضمور اللغة وانقراضها العامل الفعلي لما آلت إليه تلك الأقوام والشعوب.
وليس من نافل القول إذا قلنا: لو أنهم لم يستبدلوا لغتهم بلغة المحتل لما انحلوا كشعب، ولكان الآراميون في غالبيتهم أمة آرامية مسلمة، مع احتفاظ قسم منهم بديانتهم المسيحية، كما هو حال بقية الشعوب التي أسلمت أغلبيتها، ولم تضمحل في العرب، بالرغم من احتلال العرب المسلمين لأوطانهم كالترك والفرس والأفغان وغيرهم... من الطبيعي أن تكون لهم مكانة بين الأمم الأوربية شرقيها وغربيها كما هي لليونانيين، فهم لا يقلون عن اليونانيين علما وعلماء وتاريخا، ولكن هذا الاستعراب الذي لم يأخذوه مأخذ الجد أضاع عليهم كل شيء تقريبا.
لولاه (الاستعراب) لكانت دمشق وبيروت وعمان وفلسطين... آرامية أصلا وفصلا كما كن عليها قبل الفتح العربي الإسلامي، ولكن كشعب سواده الأعظم مسلم، لافتخر بجدارة فائقة بالسيد المسيح ووالدته العذراء، لأن الرب اختار أن يكون سيد المسيح منهم دون غيره، وهذا لشرف عظيم. والآن تحت حوافر جمال الصحراء تحولوا إلى قلة قليلة مقارنة مع العرب من الخليج إلى المحيط، يقتصر تميّزهم بدين كتابه المقدس متحول من لغة صاحبه إلى لغة محتله، وأغلب طقوسه الدينية تقام بنفس اللغة، مع كونهم سليل سيد المسيح، ولكن باستعراب. حافظ دينهم على نفسه أمام الإسلام ولكنه انهزم أمامه لغة وشعبا.
ما السر في هذا الذوبان؟
هناك مقال، بالأحرى بحث نشره موقع (Syriac Studies) وهو موقع مسيحي يعني بالدراسات المسيحية، بعنوان أصل المسيحيين في سورية وفلسطين منذ فجر التاريخ وحتى الفتح العربي، يبين فيه أن سكان سوريا وفلسطين في البداية لم يكونوا ساميين؛ ثم صاروا ساميين وبغالبية آرامية. يحاول البحث أن يؤكد أن هؤلاء صاروا عربا، عندما حلت العربية محل لغتهم الأصلية. كما ويعرض البحث الأسباب التي دفعتهم إلى الأسلمة، منها الإكراه ومنها الجزية بعد ذاك الفتح.
كإن يجد البحث المبرر لتخليه عن اللغة متناسيا أن غيره من الشعوب أيضا تعرضوا للإكراه والجزية، ولكن الذي أسلم لم يتخلَ عن أهم شيء يحفظ له كيانه كشعب، وإن أسلم. فسبب الإكراه للتحول إلى الإسلام لا يمنع المتحول من أن يحتفظ بلغته، لم يفرض العرب على الفرس وغيرهم ترك لسانهم -إذا فرضنا جدلا، أنهم أجبِروا على التخلي عن لسانهم- يقودنا هذا، أن نتساءل لماذا لم ينقرض هؤلاء كما انقرض الآراميون عندما تحولوا إلى الإسلام؟ استبدال المسلم الآرامي لغته بالعربية لشيء جدير بالملاحظة والاهتمام. فالحجة التي يبرر هؤلاء المستعربين (الآراميين) أنفسهم هي بطش حكام المسلمين بهم عربا كانوا أو غير عرب. لا نظن أن الأرمني نجا من بطش هؤلاء الحكام، إلا أنهم لا زالوا أرمنا لغة وشعبا وديانة. فوجود الأرمني يدحض هذه الحجة جملة وتفصيلا. وهناك حجة أخرى هي أنه كان بين الآراميين عرب متنصرون، فالمتحدثون بالعربية من هؤلاء المتنصرين هم عرب، وليسوا آراميين! يا للعجب، معظم أدبياتهم تؤكد أن معظم سكان بلاد الشام كانوا آراميين.
بعض الاحتمالات في هجر الآراميين لغتهم
هجروا لغتهم للتخلص من الجزية؛ تخلصوا منها (اللغة) اتقاء للشبهات؛ تخلصوا منها مجبرين، تخلصوا منها لتقربهم إلى الدين الجديد... ما يدور في خلدنا شك بهذه الاحتمالات عن تركهم للغتهم؛ لأنها ليست مبررات وجيهة، وعليه نستعرض بعض التساؤلات، وبعض المحاكمات المنطقية.
تخلصوا من الجزية بإسلامهم؛ ولكن لماذا تخلصوا من لغتهم؟
دخل الأرمن مثلهم تحت الحكم الإسلامي العربي، ودفع الجزية، ولم يتخلوا عن لغتهم حتى اللحظة.
هل يُعقل أن يجبر الحكام من أسلم منهم أن يتخذ العربية لغته الأساسية في بيته وبين أفراد أسرته، بعيدا عن أعين السلطان ومسامعه!
لا يلاحظ مثل هذه الحالة مع الفرس والترك والكازاخ وغيرهم.
تخلصوا منها، ليبعدوا الشبهات عن نفسهم، على أنه مسلم صادق، وليس مراءٍ.
إن كان ذلك هو السبب، فهو ينبئ عن سوء تقدير وتصرف، أو أنه لم يسلم في قرارة نفسه فتخلص منها؛ كي لا يُعرف عنه أنه يخادع.
ولكن لماذا لم يخبر أبناءه أن يبطنوا ديانتهم إلى أن تحين لهم الفرصة ليظهروها؟
تخلصوا منها مجبرين كما يؤكد البحث: ولما أفضت الخلافة إلى عبد الملك بن مروان منع استعمال اللغات الأجنبية في دواوين الحكومة... ناهيك بتشديده وتشديد غيره من الخلفاء والحكام على المسيحيين في أوقات مختلفة بعدم استعمال لغة أخرى غير العربية أﮪ.
هنا لا يبين لنا البحث إن كان التشديد في استعمالهم العربية مقصورة على الطقوس الدينية فحسب، أم بشكل عام شدد على مسيحيي بلاد الشام ومصر بشكل خاص دون غيرهم، على أن يتحدثوا بالعربية وحتى فيما بينهم، وإن كانوا بين أفراد عائلاتهم أو ذويهم أو غيرهم من أبناء هذا الشعب.
في هذه الحالة ماذا نقول عن الفرس؟
بالمحاكمة المنطقية لا يمكن للخلفاء منع الناس التحدث فيما بينهم بلغتهم، وليس بإمكانهم تطبيق ذلك عمليا. لو كان هذا ممكنا لكان الفرس أول من استُعربوا لغة. تكمن وراء هذا المبرر علة، تخص طبيعتهم ومنطقهم.
وفي الختام لا يسعنا سوى أن نتساءل أليس من المخجل أن يفتخروا باستعرابهم الذي جاء قسرا وليس طواعية؟ فالحجج التي يقدمونها لنا عن استعرابهم القسري ومتناسين أن مجاوريهم لم يفلتوا من ذلك القسر مرفوضة عقلا ومنطقا.
ما يؤسف ويحزن له في آن أن الآرامي إن كان مسلما أو مسيحيا لم يعد له وجود، وما بقي منهم أولئك ممن تمسكوا بالمسيحية، ولكن كعرب. وانحصرت الآرامية في القلة القليلة التي هي في حساب العدم، سكان معلولا مثالا، لم يتخلوا هؤلاء عن لغتهم (نكن لهم كل التقدير والاحترام، ونحييهم على صمودهم هذا)، المحزن أن معظم أبناء شعبهم انقلبوا عليهم كما انقلبوا على سيد المسيح؛ حين هجروا اللغة...
يتبع...
د. محمود عباس
الولايات المتحدة الأمريكية
mamokurda@gmail.com
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 27 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.ahewar.org/ - 14-05-2024
Gotarên Girêdayî: 6
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 30-03-2019 (5 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Ramiyarî
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 10-05-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 15-05-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Aras Hiso ) ve li ser 10-05-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 27 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Kurd û Eskîlstuna, xîçek dîrok
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê

Rast
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
05-07-2024
Sara Kamela
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
05-07-2024
Sara Kamela
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Elî Şemdîn
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
13-07-2024
Aras Hiso
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
Wêne û şirove
Di sala 1955an de dîlaneke Kurdên Azerbaycanê
13-07-2024
Aras Hiso
Di sala 1955an de dîlaneke Kurdên Azerbaycanê
Babetên nû
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 523,056
Wêne 105,804
Pirtûk PDF 19,706
Faylên peywendîdar 98,680
Video 1,420
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Kurd û Eskîlstuna, xîçek dîrok
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Dosya
Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Şehîdan - Cih (Şehîdbûn) - Hesekê Şehîdan - Cihê jidayikbûnê - Amed Şehîdan - Cureyên Kes - Leşkerî Şehîdan - Welat - Herêm (Şehîd) - Bakûrê Kurdistan Şehîdan - Sedema mirinê - Karên terorîstî

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 1.219 çirke!