Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Cih
Apaga (Turkmalu)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Aragatsavan (Alagez, Aragats)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Arşalus
09-08-2024
Aras Hiso
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
08-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
30-07-2024
Evîn Teyfûr
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet
  529,894
Wêne
  107,293
Pirtûk PDF
  19,946
Faylên peywendîdar
  100,750
Video
  1,470
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,621
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,875
هەورامی 
65,828
عربي 
29,191
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,920
فارسی 
8,920
English 
7,366
Türkçe 
3,590
Deutsch 
1,477
Pусский 
1,134
Française 
324
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
57
Հայերեն 
49
Italiano 
40
Español 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
21
日本人 
19
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
中国的 
12
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,594
Kurtelêkolîn 
4,896
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,102
Pirtûkxane 
2,710
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
137
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,367
MP4 
2,389
IMG 
196,114
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna...
كافان زارزان- گاڤانێ زەرزان (Gavanê Zerzan) و “زرباب” وشؤون أخرى ح 3
Zanyarîya me ji bo hemî dem û cihan e!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

د.خليل جندي

د.خليل جندي
كافان زارزان- گاڤانێ زەرزان (Gavanê Zerzan) و “زرباب” وشؤون أخرى ح 3
د.خليل جندي

جذورهم التاريخية وآثارهم الحالية..
الحلقة الثالثة
إبراهيم الخليل..إنتمائه و مسقط رأسه..
فمن هي شخصية (إبراهيم الخليل) وأين هو مسقط رأسه حسب المصادر الدينية والتاريخية؟ هناك جدل كبير حول أصل إبراهيم ومسقط رأسه؛ فالديانات المعروفة بالإبراهيمىة (اليهود، المسيحية والإسلام) يرون في إبراهيم أباً للأنبياء وأصروا، مع قسم من المنقبين الآثاريين (1) ، أن مدينة (اور) الكلدانيين الواردة في كتاب التوراة هي نفسها مسقط رأس إبراهيم الخليل. إلاّ أن الآثاري (Cordon C. H.) في بحث منشور له في مجلة دراسات الشرق الأوسط فنّد آراء القائلين ان مدينة (اور) التي كشف عنها (دولي) في جنوب العراق هي مسقط رأس إبراهيم الخليل، وكتب أن هناك مدينة أخرى حملت نفس اسم (اورا) كانت تقع شمال بلاد الرافدين بالقرب من (حرّان) استنادا إلى نصوص مكتشفة من مدينة اوغاريت (رأس شمرا الحالية) في شمال سوريا من القرن الثالث عشر قبل الميلاد تذكر اسم مستوطنة تدعى (اورا)، كما جاء هذا الاسم في رسالة أرسلها أحد الملوك الحيثيين إلى ملك اوغاريت (2) .
مصادر تقول بوجود مملكة جنوب منطقة القوقاز كانت تدعى (كلديا)، وكانت مسرحاً للعديد من الشعوب الهندو أوروبية، ورد من بينهم ذكر اسم قبيلة تدعى (أبرو)، التي فسرها بعض العلماء ب (العبري) أو (خابيرو)، وقد دمرت تلك الشعوب تحت ضربات شعوب هندو أوروبية أخرى تحمل اسم (كلديا- خلديا) نسبة إلى إلههم القومي (كالد). وان مملكة (كالديا- خالديا) اورارتو، كانت موجودة سنة (1500 ق.م.) عاصمتها تدعى توسبا (وان الحالية).
أنكر الدكتور كمال صليبي ان تكون فلسطين هي كنعان التوراتية، وزعم ان كنعان تقع في جبال عسير بجزيرة العرب، مخالفاً جميع الذين كتبوا قبله من أن النبي إبراهيم قَدِمَ من (أور كلدانيين) وإنما قَدِمَ من (أور كسديم) الواردة في التوراة، مركزاً في بحثه على المقارنات اللغوية بين أسماء المواقع والقبائل والأشخاص والمواقع التي وردت في التوراة وبين ما يقابلها في منطقة عسير، لكن دون القيام ببذل جهد في الجانب التاريخي.
لقد جاء الدكتور سيد القمني ليَفُكَ اللغز الذي لم يتمكن منه الدكتور الصليبي تاريخياً، من خلال تأكيده (السيد القمني) أنه ليس في الأصل العبري أية (أور كلدانيين)، إنما كانت هناك (أور كسديم) الذي قام بتحليلها وارجاعها إلى جذرها (أرف كشد بن سام بن نوح) من خلال اختلاط حرف الفاء بحرف الباء، وتبادل حرف (ش) مع (س) في اللغات السامية ولغات أخرى، بحيث أن الاسم (أرف كشد) ينطق نطقاً صحيحاً (أرب كسد). وكانت المنطقة الواقعة جغرافياً بين جبال آرارات الأرمينية، وبين بلاد الحوريين كانت تعرف باسم (آرابخيتيس) المعروفة حالياً باسم (البك)، وبما أن لسان هذه المنطقة هندوأوروبي، فإنه بحذف التصريف الاسمي (الياء والسين الأخيرة) في كلمة (أرابخيتيس) تصبح (أرابخسد) وبتبادل حرف (ك) مع حرف (خ) في اللسانين السامي والهندوأوروبي، فإنه يمكننا القول دون تردد: إن (أرابخسد) هي ذات التسمية (أربكسد) وعينها (3) .
وهنا فإن اسم المنطقة (أربكسد) يلتقي تماماً مع بطل من أبطال التوراة، هو (أربكسد) أو (أرفخشد) بن سام ابن نوح جد النبي إبراهيم، ولن نكون مخطئون إن احتسبنا منطقة (أربكسد) هي المعنية في التوراة ب (أور الكلدانيين)، التي هي في الأصل العبري (أوركسديم)، و (كسديم) جمع عبري للمفرد (كسد) فهي (أوركسد) أو (أوربكسد) أو (أربكسد). وإن ذلك الشعب الساكن المناطق الشمالية هو الذي غزا بلاد الرافدين ودمر بابل واحتلها زمناً، وأسس ما عُرف في التاريخ باسم دولة بابل الثالثة، هؤلاء هم مَنْ تشير إليهم النصوص الرافدينية القديمة باسم (الكاسيين) أو (كاسي-كاشي)، ولو جمعنا المفرد (كاسي) باللسان العبري فإنه يصبح (كسديم) (4) .
وحسب التقسيم التوراتي للأجناس، فإن (يافث) هو أبو المجموعة الهندو اوربية من ضمنهم سكان بلاد الحوريين وما جاورها وهي الموطن الأول للعشيرة الإبراهيمية. والحال هذه لم ينطلق إبراهيم من (أور الكلدانيين) في جنوب العراق الحالي متجهاً إلى (حرّان/أو حاران) في أقصى الشمال ليعود مرة أخرى جنوباً نحو كنعان، وإنما المنطقي مغادرة النبي منطقة (أربكسد) المعروفة حالياً باسم (إلبك) جنوب غربي أرمينيا متجهاً إلى بلاد الحوريين أو (حاران)، وهنا تصبح حاران محطة عبور تماماً في الطريق إلى كنعان.
يتضح “أن العشيرة الإبراهيمية وافدة على المنطقة من جنوب أرمينيا، وقد وصفت التوراة (إبراهيم) بأنه رجل آرامي، وأقر التراث الإسلامي أنه ليس من أبناء الجنس العربي، وأن لسانه لم يكن عربياً”(5) وأن ثمة ضغطاً قد حدث دفع شعوب منطقة الحوريين للخروج في موجات متتابعة من الهجرات، أو ربما تمثل ذلك الضغط في كارثة طبيعية كالزلازل أو مجموعة كوارث متتابعة كالبراكين تفسر الهجرات المتتابعة التي هبطت على المنطقة، منهم النبي إبراهيم أو قبيلة (الكاسيين الهكسوس). وعندما يتعايش في منطقة حدودية كالكاسيين الهندو أوروبيين مع شعب سامي كالكنعانيين، فإنه في علم اللغويات من السهل تبادل حرف (ح) مع حرف (أ) أو مع الهمزة، ومن هنا كما ممكناً أن تنطق (حور) الواقعة في المنطقة الكاسية أو (حور الكاسيين) بالنطق (أور كاسيين) والتي يجب نطقها عبرياً (أور- كسديم) )6) .
لتأكيد فرضيته/أو نظريته، يذهب سيد القمني إلى القول أن اسم (مديان) المذكورة في التوراة هي تحوير من بلاد (ميتان- متياني) الشعب الحوري الذي تتحدث عنه نصوص مصر القديمة التي كانت تقع في أقصى حدود الإمبراطورية المصرية شمالاً، وهي نفسها (مديان) الواردة في قصة موسى التوراتي بدليل أن اللسان المصري كان يقلب حرف (د) إلى (ت)، فلماذا لا تكون (ميتان) باللسان المصري هي (مديان) باللسان العبري؟ ويقول إن موسى التوراتي قد نشأ في كنف فرعون مصر، لكنه تورط في جريمة قتل، قتل فيها مصرياً انتصاراً لواحد من بني جلدته، فهرب من مصر خوفاً من العقاب ونزل في البلاد الموسومة باسم (مديان) التي تبين من خلال التفسير أنها بلاد الحوريين، وهو نفس المكان الذي جاء منه عشيرة النبي إبراهيم.
وتأكيداً لذلك فإن قصة الخلق التوراتية التي تقول إن أصل البشرية خرج من مكان على الأرض يدعى (جنّة عدن)، وأن من هذا المكان تنبع أنهار أربعة هي: دجلة والفرات وفيشون وجيحون، ماهي سوى قمم أرمينيا، الموطن الأصلي للعشيرة الإبراهيمية. ويضيف، لعل موسى التوراتي “عندما فرّ إلى تلك البلاد، استعاد هناك أطياف الجدود والجلدة، وتعرف على إلهه (جاهوفاه Gahove) وعاد يخبر أهله في مصر بأن (جاهوفاه) يطلب خروجهم من مصر إلى أرض تصفها التوراة دوماً بالقول: “أرض اللبن والعسل” و “جنّة الرب” وإن موسى كان يقصد تماماً بلاد أرابخيتيس الحورية” (7) وان “الحوريات” و “الحور” التي يتحدث عنه القرآن والأحاديث النبوية والمأثور الإسلامي في الجنّة، ماهي إلا إشارة إلى نساء الحوريين الميتانيين.
هنالك قرينة مهمة يجب التوقف عندها تتعلق بقدوم القبيلة الابراهيمية من جنوب أرمينيا حيث المنطقة الحورية أو الكاسية أو (أور كسديم)، فهو مستمد من كتب التراث الإسلامية نفسها، التي تتحدث عن “العرب العاربة” و “العرب المستعربة”، أو العرب الإسماعيلية (نسبة إسماعيل ابن إبراهيم) يطلق عليهم “العرب العدنانية” والمستعرب، أي لم يكونوا عرباً إنما اكتسبوا العروبية، وسكنوا شمال الجزيرة وامتدادها مع بادية الشام نحو الشمال الخط القادم من الموطن الأول للعشيرة الإبراهيمية. السؤال هنا: هل إن إطلاق (العدنانية) المقصود منها التعريف بموطنهم (عدن) أو (جنّة عدن) كما أطلقت عليه التوراة، حيث الأنهار الأربعة، وربما هبوط بعض هؤلاء وتوغلهم جنوباً في جزيرة العرب، هو الذي أعطى مدينة (عدن) اليمنية اسمها الحالي تيمناً ب (عدن) الأصلية في الشمال حيث جنّة حور (الحوريين) الكاسية؟
تتبع الحلقة الرابعة
العدنانية..قريش..ابراهيم الخليل
المصادر والمراجع

(1) ليونارد دولي (1880-1980) من أشهر علماء الآثار البريطانيين والذي قالم بالتنقيبات في (اور) الموجودة بالقرب من مدينة الناصرية جنوب العراق الحالي للفترة 1922- 1934م، واكتشف القبور الملكية السومرية فيها.
(2) محمد وحيد خياط، مجلة سومر، المجلد الأول، العدد 33 لسنة 1977، ص 98. (مقتبس من مقال للكاتب: أحمد ملا خليل، إبراهيم خليل الرحمن بين (اور) الكلدان و (اورا) كوردستان، مجلة لالش، العدد 9 لسنة 1998، ص 64- 74)
(3) د. سيد محمود القمني، النبي إبراهيم والتاريخ المجهول، مطبعة مدبولي الصغير، الطبعة الأولى 1996، ص 50-51.
(4)نفس المصدر السابق، ص 51.
(5) د. سيد القمني، المصدر السابق، ص 53.
(6) نفس المصدر، ص 54
(7) نفس المصدر، ص 57.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 53 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://www.bahzani.net/- 18-05-2024
Gotarên Girêdayî: 3
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 28-02-2022 (2 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Evîn Teyfûr ) li: 18-05-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 20-05-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Evîn Teyfûr ) ve li ser 19-05-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 53 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
Li perestgeha êzîdiyan Quba Siltan Êzîd li Tbîlîsê û li avahiya îdarî ya li perestgehê restorasyoneke berfireh didome
Kurtelêkolîn
Êzdiyên Ermenîstanê di mezheba Şahidên Yahowa de
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Diyaspora Êzîdî ya Gurcistanê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Pêşniyara Konseya Ewropayê ya li ser Ermenîstanê Divê rayedar perwerdehiya pîşeyî, mezinan û domdar bi zimanê êzdî bidin destpêk
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Jiyaname
KUBRA XUDO
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu

Rast
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
25-07-2024
Sara Kamela
QÛRNA MIN
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
04-08-2024
Evîn Teyfûr
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
09-08-2024
Aras Hiso
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
Babetên nû
Cih
Apaga (Turkmalu)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Aragatsavan (Alagez, Aragats)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Arşalus
09-08-2024
Aras Hiso
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
08-08-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
30-07-2024
Evîn Teyfûr
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet
  529,894
Wêne
  107,293
Pirtûk PDF
  19,946
Faylên peywendîdar
  100,750
Video
  1,470
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,621
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,875
هەورامی 
65,828
عربي 
29,191
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,920
فارسی 
8,920
English 
7,366
Türkçe 
3,590
Deutsch 
1,477
Pусский 
1,134
Française 
324
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
57
Հայերեն 
49
Italiano 
40
Español 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
21
日本人 
19
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
中国的 
12
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,594
Kurtelêkolîn 
4,896
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,102
Pirtûkxane 
2,710
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
137
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,367
MP4 
2,389
IMG 
196,114
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
Li perestgeha êzîdiyan Quba Siltan Êzîd li Tbîlîsê û li avahiya îdarî ya li perestgehê restorasyoneke berfireh didome
Kurtelêkolîn
Êzdiyên Ermenîstanê di mezheba Şahidên Yahowa de
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Kurtelêkolîn
Diyaspora Êzîdî ya Gurcistanê
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
Pêşniyara Konseya Ewropayê ya li ser Ermenîstanê Divê rayedar perwerdehiya pîşeyî, mezinan û domdar bi zimanê êzdî bidin destpêk
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Jiyaname
KUBRA XUDO
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Dosya
Enfalkirî - Zayend - Nêr Enfalkirî - Netewe - Kurd Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Enfalkirî - Cureyên Kes - Çalakwanê siyasî Enfalkirî - Cureyên Kes - Enfakirin Enfalkirî - Cureyên Kes - Qurbaniyên Enfalê Enfalkirî - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.937 çirke!