Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 524,432
Wêne 106,192
Pirtûk PDF 19,762
Faylên peywendîdar 99,293
Video 1,439
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
300,751

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,734

هەورامی 
65,720

عربي 
28,794

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,201

فارسی 
8,374

English 
7,162

Türkçe 
3,569

Deutsch 
1,456

Pусский 
1,123

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
84

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
20

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911...
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergê...
Weşanên
Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
الفكر القومي عند احمد الخاني
Daneyên taybet ên Kurdîpêdiya ji bo girtina biryarên civakî, siyasî û neteweyî alîkariyek bêhempa ye... Dane ew xwedî biryarder e!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

احمد الخاني

احمد الخاني
الفكر القومي عند احمد الخاني
بقلم: عبدالسلام داري
selamdari@yahoo.com

الفكر القومي عند احمد الخاني
يعد احمد الخاني من فحول الشعراء الكرد ،وهو رائد الفكر القومي الكردي .فقد أفنى عمره في خدمة الأدب الكردي ، وبالتالي خدمة شعبه ووطنه .
وقد ساهم خاني بقوة في ميدان الأدب الكردي ، وتمكن بأسلوبه الجميل في تناول الشعر من انتزاع لقب الإمارة في الشعر الكردي .
حيث أبدع في نظم الشعر ،وقد كانت الألفاظ طيعة في يده ، يحسن استخدام التعابير المناسبة للدلالة على المعاني، مع وزن موسيقي جميل ملائم للمعاني والعواطف .
وقد تبوأ خاني هذه المكانة نتيجة لأمور أهمها :
1- كان خاني يتقن اللغة العربية والتركية والفارسية إلى جانب لغته إلام ، وقد اخذ العلم من ينابيع هذه اللغات
2- كان طالبا للعلم ، وطاف البلدان للحصول علته ، فارتحل إلى أستا نبول ودمشق ومصر ، ودرس الأدب والشعر ،كما درس العلوم الدينية واطلع على الطرق الصوفية ، ولهذا أمسى خاني علما من أعلام الأدب والفلسفة والدين .
3- هو أول من ادخل الشعر القصصي في الأدب الكردي ، وذلك في ملحمته الشهيرة ( مم وزين ) .
4- اهتمامه الكبير بتعليم الأطفال ، حيث نظم لهم الشعر التعليمي في قاموسه ( نوبهار ) .إيمانا منه بتربية جيل محب للغته وثقافته وادبه .
5- أول من نادى بشكل صريح لا يقبل الجدل بالنضال من اجل الوطن كما رسم طريق الخلاص .
من هو خاني :
اسمه احمد بن الياس من عشيرة خانيا ، وقد هاجرت عشيرته من إقليم هكاري إلى بلدة بايزيد ، واستوطنوا فيها .
ولد عام 1061 هجرية 1651 م ، وتوفي عام 1119 هجرية 1708 م . لكن المستشرق الروسي باسيل نيكتين حدد تاريخ ميلاده بالعام
1592م ، ووفاته عام 1655م .
لكننا نستطيع استخلاص تاريخ ميلاده من خلال هذا البيت من شعره حينما يقول :
Lewra ku dema ji xeybê fek bû
tarîxê hezar û şêst û yek bû
فهو يقول حين ظهر خاني من الغيب إلى الوجود كان التاريخ 1061 للهجرة .
علاقة خاني باللغة الكردية :
ابتدأت علاقة خاني مع اللغة الكردية منذ سن مبكرة ، فقد كتب بلغته حينما بلغ الرابعة عشرة من عمره ، وعندما بلغ التاسعة لرفع لواء القومية الكردية .
فدعا بإحساسه المفعم بالوطنية إلى الاهتمام باللغة الكردية ، واحتلت هذه المسالة المرتبة الأولى لديه ، كون اللغة هو أحد المقومات الأساسية لوجود أي شعب .
ولذلك بدا خاني بفتح مدارس للأطفال يعلمهم فيها لغتهم إلام .
لماذا كتب خاني باللغة الكردية ؟
يقول خاني في مقدمة ديوانه ( مم وزين ) لقد كان السبب الرئيس في الكتابة باللغة الكردية هو دفع التهمة عن لغتنا ، ولئلا تقول الشعوب الأخرى من الكرد بأنهم متخلفون ، ليست لديهم معارف ولا نصيب لهم في الأدب والعشق :
Xanî ji kemalê bê kemale
Meydana kemalê dîte xalî
Yenî ne ji qabil û xebîrî
Belkî bi tessb û eşîrî
Da xelq nebjitin ku Ekrad
Bê merîfetin bê esl û binyad
Enwaê milel xudan kitêbin
Kurmanc tenê di bê hesêbin
Hem ehlê nezer nebên ku kurmanc
Işqê nekirin ji bo xwe amanc
فخاني ليس بذلك الشخص الكامل الذي يمتلك زمام المبادرة للمبارزة في ميدان الأدب ،لكنه رأى الميدان خاليا .
ويتواضع إلى أن يقول فليست لدي تلك القابلية والخبرة للخوض في هذا الميدان ، لكني نزلت للمبارزة بالعصبية والعشائرية
لقد امتلك خاني إحساسا عميقا بهموم شعبه ، كونه كان يملك عقلا نيرا في تلك الفترة التي كان الشعب يعاني من التخلف من جهة ، ومن أخرى كانت حروب الترك والفرس على كردستان والتي توجت أخيرا بتقاسم كردستان بين الدولتين.
وقد أمعن الترك والفرس في إذلال الشعب ، وجعله مستكينا لا يملك إرادة الحياة والتخلص من العبودية ، ولذا كان صوت خاني مدويا ينادي أمير بوتان في ذلك العهد ، لرفض هذا الواقع ولكن لا حياة لمن تنادي :
Ger dê hebûya me jî xudanek
Alî keremek letîfe danek
Ilm û hiner û kemal û îzan
Şir û xezel û kîtab û dîwan
Ev cinsê biba li ba wî memûl
Ev neqdê biba li ba wî meqbûl
Min dê elema kelamê mewzûn
Alî bi kira li banê gerdûn
Bi navê riha Melê Cizîrî
Pê hey kiriba Elyê Herîrî
Keyfek we bida Feqîhê Teyran
Heta bi ebed bi maye heyran
Çibkim ku qewî kesade bazar
Nîne ji qumaşîre xerîdar
فلو كان لنا سيد يمتاز بالكرم ويجزل بالعطاء ، ويقدر العلم والفن وبقية المعارف الأخرى ، وتلقى هذه الأجناس استحسانا لديه ، لرفعت راية الشعر إلى عنان السماء ، وباسم روح الملا الجزيري كنت سأحيى علي الحريري ، وسأدخل السرور إلى قلب فقه تيران ، ليظل حيرانا إلى الأبد .
لكن ما العمل فسوق بضاعتي ليست رائجة ، ولا أحد يساوم على هذا القماش .
إذا فخاني ليس الأول الذي عانى الإهمال من لدن شعبه ، وقد عدد أسماء بعض الشعراء الذين سبقوه ولاقوا الإهمال مثل : الجزيري وعلي الحريري وفقه تيران .
كان خاني يعرف سبب الإهمال وكان يرد ذلك إلى الجهل والتخلف الذي كان يعانيه الشعب الكردي ، ولاجل ذلك وضع العلم في المقام الأول من اهتماماته . وبدا بفتح المدارس لأطفال الكرد ، بقصد التعلم وتغيير وضع الشعب .
فخاني كان يحارب على جبهتين : الأولى كان حربه على التخلف والجهل . والثانية حربه على الترك والفرس .
إن شاعرنا حينما وعى رأى حرب الترك والفرس على كردستان ، وكان يعرف بان الكرد وحدهم يدفعون ضريبة تلك الحرب ، حيث كان نصيبهم القتل والنهب والسلب ، لذا دعا إلى النضال لاجل التخلص من هذا الواقع :
Emma ji ezel Xudê wisa kir
Ev Rom û Ecem li ser me rakir
Tebeiyeta wan eger Çi are
Ew are li xelqê namîdare
Namûse li hakim û Emîran
Tawan Çiye şair û feqîran
انه قدر الكرد أن يصبحوا عبيدا للروم والعجم منذ الأزل ، أن تبعيتهم عار علينا ولكنه عار اعظم على الحكام والأمراء ، فماذا يستطيع الشعراء والمساكين فعله . انه شرف للحكام والأمراء أن يتصدوا لهذا الظلم .
نعم هذا هو الشرف . الشرف هو النضال ضد الروم والعجم .
من كل ذلك يتجلى لنا مدى ارتباط خاني بوطنه .
- كان يفكر ويتحير في قدر الكرد ، لماذا لا يملكون كيانا ؟ لماذا دائما نصيبهم العبودية والقهر والذل ؟ مع أن الكرد يتحلون بصفات نبيلة تؤهلهم ليكونوا أسيادا لوطنهم ، لكنه لم يلق جوابا :
Ez mame di hikmeta Xudêda
Kurmanci di dewleta dinêda
Aya bi Çi wechî mane mehrûm
Bil *****le ji bo Çi bûne mehkûm
Her mêrekî wan bi bezlê Hatem
Her mîrekî wan bi rezmê Rustem
Evqulzem û Rûm û behr û Tacîk
Hindî ku bikin xurûc û tehrîk
Kurmancê dibin bi xon mûletex
Wan ji yekve dikin mîsalê berzex
Ciwamêrî û himet û sexawet
Mîrînî û xîret û celadet
Ew xetme ji bo qebîlê Ekrad
Wan dane bi şîr û himetê dad:
وبعد تمحيص ودراسة معمقة لواقع الكرد ، وضع يده على الجرح ونادى بأعلى صوته : أن الحل هو الاتفاق على قيادة جديرة تستطيع إيصال الكرد إلى هدفهم وبلوغ المرتجى :
Lew pêkve hemî şe bê tifaqin
Daim bi temerrud û şîqaqin
Ger dê hebûya me ittîfaqek
Vêkra bi gêra me inqiyadek
Rûm û Ereb û Ecem temamî
Hemyan ji mera di kir xulamî
Tekmîlê dikir me dîn û dewlet
Tehsîlê dikir me ilm û hekmet
Temyîzê dibûn ji hev meqalat
Mumtazê dibûn xudan kemalat
وهكذا ظل اتحاد الكرد هدفه الأسمى ، وبالاتحاد يتم التصدي لهذا الواقع المؤلم .
نعم هذا هو خاني العاشق المحب لحرية شعبه ووطنه ،
من الطبيعي أن نحني هاماتنا أمام فكر أستاذ كأحمد الخاني .
وسيبقى اسمه محفورا في ذاكرة الأجيال على مر الزمان .
واخيرا لا يسعنا ألا أن نذكر مقولة السيد علاء الدين السجادي في مدح شاعرنا (( احمد الخاني قمة تاج الكتاب والشعراء الكرد )) .
1- ديوان ( مم وزين )
2- دراسات اشتراكية عدد خاص 1990 ص 52
3- مجلة ( نودم ) العدد 1
4- نوبهار .
5- الكرد باسيل نيكتين .
6- ديوانا كرما نجي عبد الرقيب يوسف .
7- تاريخا ادبياتى كردي بروفيسور قناتى كردو .
8- الواقعية في الأدب الكردي عز الدين مصطفى رسول .
9- مناقشات حول خاني رشيد فندي .
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 15 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
Gotarên Girêdayî: 1
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 11-07-2006 (18 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Komelayetî
Kategorîya Naverokê: Edebî
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Evîn Teyfûr ) li: 19-06-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 20-06-2024 hate nirxandin û weşandin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 15 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Jiyaname
Ferhad Merdê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan

Rast
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
13-07-2024
Aras Hiso
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
13-07-2024
Sara Kamela
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Weşanên
Şerq û Kurdistan
17-07-2024
Burhan Sönmez
Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
Şehîdan
Mahmûdê Kerem
18-07-2024
Burhan Sönmez
Mahmûdê Kerem
Babetên nû
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 524,432
Wêne 106,192
Pirtûk PDF 19,762
Faylên peywendîdar 99,293
Video 1,439
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
300,751

Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,734

هەورامی 
65,720

عربي 
28,794

کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,201

فارسی 
8,374

English 
7,162

Türkçe 
3,569

Deutsch 
1,456

Pусский 
1,123

Française 
321

Nederlands 
130

Zazakî 
84

Svenska 
56

Հայերեն 
44

Español 
39

Italiano 
39

لەکی 
37

Azərbaycanca 
20

日本人 
18

עברית 
14

Norsk 
14

Ελληνική 
13

中国的 
11

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
AYNUR ARAS
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Kurtelêkolîn
Rojnameya Şerq û Kurdistan
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Kurtelêkolîn
بين الديمقراطية و”الدُمى قراطية
Jiyaname
Ferhad Merdê
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Kurtelêkolîn
Kurdên Batûmê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Dosya
Enfalkirî - Zayend - Nêr Enfalkirî - Netewe - Kurd Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pirtûkxane - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Kurtelêkolîn - Welat- Herêm - Kurdistan Enfalkirî - Cureyên Kes - Çalakwanê siyasî Enfalkirî - Cureyên Kes - Enfakirin

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.891 çirke!