Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 523,149
Wêne 105,820
Pirtûk PDF 19,710
Faylên peywendîdar 98,681
Video 1,420
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîr...
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî...
Jiyaname
Elî Şemdîn
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911...
Wêne û şirove
Di sala 1955an de dîlaneke ...
المطعونة تاريخيّاً (مشاهدات وتداعيات) - 1 -
Daneyên taybet ên Kurdîpêdiya ji bo girtina biryarên civakî, siyasî û neteweyî alîkariyek bêhempa ye... Dane ew xwedî biryarder e!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

هيثم حسين

هيثم حسين
المطعونة تاريخيّاً (مشاهدات وتداعيات) - 1 -
#هيثم حسين#

في دارِى darê يُقتَل التاريخُ وينقتل:
سُئل الشاعر الكرديّ الشهيد موسى عنتر ذات يوم عن مدّة إجازة ضيوفه فقال: كانت شهراً فجعلناها شهرين. وعندما استُفهم منه عن كيفيّة إطالة المدّة، أجاب: أوصلنا الليل بالنهار، فكان الشهر شهرين.
هكذا حاولت أن أفعل في زيارتي القصيرة، وذلك في المأذونيّة المسموح بها في العيد (48 ساعة)، وفق الاتّفاقيّة الموقعة بين البلدين (سوريا وتركيا)، حرصت على أن أوصل الليل بالنهار، لأستفيد من الوقت قدر المستطاع.
لم يكن ذلك تطبيقاً منّي لمقولة عمر بن الورديّ: غب وزر غبّاً تزد حبّاً / فإنّ من أكثر الترداد أقصاه الملل، بل التقييدُ الزمنيُّ ألزمني بتطبيقها، بأن أزور أكثر ما يمكن في الوقت المحدَّد، لأنّ الترداد على الأحبّة أو تردادهم علينا يكون غاية الرضا والبهجة، ولن يكون مدعاةَ ملل أبداً. فكان البرنامج الذي وضعته لنفسي، بأن أتنقّل بين نصيبين وماردين وقزل تبه وسري كانيه، يتخلّل ذلك توقّف في القرى، التي هي موطن الآباء والأجداد في الماضي القريب، قبل أن يتشتّت الإخوة في المكان، والتي لا تزال موطن ومسكن الأعمام والأخوال ومتفرّعاتهم من ابن عمٍّ أو ابن خال... إلخ.
ولم يشكّل التنقّل من مدينة إلى أخرى، أو في المدينة نفسها من مكان إلى آخر، أيّ إشكال، وبخاصّة من ناحية اللغة، فاللغة الرئيسة هي الكرديّة، كلغة الشارع والشعب، فكان السؤال يُجاب بابتسامة وترحاب، حيث لا يشعر المرء بأيّة غربة، أو أيّ بعدٍ نفسيّ، كما يتصوّر ساكن ال (binxet ) قبل أن يزور ال (serxet )، أو العكس، فكلّ من يتصادف أن تسألهم يصبحون لك أدلاّءً يوصلونك إلى النقطة التي تريدها.
كان هذا هو التلاقي الظاهريّ والمتبدّى بداية، ولكن عند التعمّق في جوهر البعد والإبعاد المعمول به، تبدأ الاختلافات التي تشقّ طرق الخلافات على أمور لا تستحقّ أن تصبح موضع الخلاف، ليس ابتداء بطريقة إعداد الشاي أو شربه، أو الفروق اللغويّة التي اكتسحت اللغة الكرمانجيّة، هنا تأثّراً بالعربيّة، وهناك انسحاقاً مؤسفاً ورضوخاً مُكئباً للتركيّة، وليس انتهاء بالصدوع التي تتعمّق بين العقليّتين، هذا إذا كنّا حسني النيّة بأن نقسّم كلّ جهة إلى عقليّة، والحقيقة تقول إنّ كلّ جهة هي منقسمة على نفسها وعلى العقليّة الواحدة، بعقليّات مختلفة، منها ما هو متآلف، ومنها ما هو منقلب على نفسه وعلى غيره، ومروراً بالأمور الحياتيّة المختلفة.. ولا أستبسط التمسّك بتلك التي تبدو وكأنّها صغائر الأمور، لأنّ أعظم النار من مستصغر الشرر، وهذه الصغائر هي التي ستعظم بمرور الوقت القليل، لأنّها لن تعالج..
صحيح أنّ الأنظمة التركيّة قد سمحت للكرد في المناطق الكرديّة بالتمتّع ببعضٍ من الحرّيّة الثقافيّة، وأبدت نفسها وكأنّها قد انسحبت جزئيّاً من الساحة التي كانت تحتكرها، لتُدخل إليها جانباً من الثقافة الكرديّة الناشئة، لكنّها تركت خلفها إرثاً كارثيّاً، تركت خلفها حلفاء صدوقين جدّاً معها، وأعداء للشعب أشرس منها، خلّفت بين القوم الجهل والتخلّف والتعادي والتناحر والبطالة، وفوق هذا وذاك، خلّفت تراثاً من الدين المشوَّه الذي يحتاج إلى عشرات السنين حتّى يستقيم، هذا إذا بالغنا في التفاؤل ، فيكفي أن تتلفّظ بجملة عربيّة، ومن ثمّ تنسبها إلى القرآن أو إلى السنة حتّى يكتسب كلامك قداسة لا تُطاوَل، وهذا ما يستغلّه مدّعو التديّن؛ أذناب الأنظمة.
وإذا ما تجاوزنا عتبة الحدود، التي هي حدود وألغام ومقاصٍ ومقاصل بأكثر من معنىً، سيكون المرء في نزال بعيدٍ عن تكافؤ الفرص، في حلبة التاريخ، على أرض يشهد لها التاريخ برسوخها في جغرافيّتها، ويشهد لها الكلّ التجاء الآخرين إليها، حتّى لكرمها المفرط، ظنّ الملتجئون إليها، إن هم إلاّ في أرضهم التاريخيّة يقيمون، وتمادوا في ظنّهم، وتمادوا على المكرمين عليهم، فحاولوا أن يستبدلوها، سعياً إلى إحلال المستجدّين فيها بعد تفريغها من مانحيها ومانحيهم الإقامة والاسم والبقاء، ليكون ردّ الجميل بنكران الجميل نفسه. وذلك مداواة لؤم بداء آخر، واستقبال الكرم والبشاشة ببالغ التشفّي والخساسة..
لن أكون أسير التاريخ، ولا أقبل أن أكونه، ولن أحبس نفسي في قفص جغرافيّةٍ لا تتجاوز بضع عشرات من الكيلومترات، (وهنا أقصد حدود قرىً بعينها ولا أقصد المناطق الكردستانيّة الحدودية كلّها)، ولن أعيد اجترار أمجاد ماضٍ تليدٍ كان ذات يوم ما كانه، لكن سأعتمد على أطلال عظمة تاريخيّة، تفضح بدورها التزوير العبثيّ المطبّق عليها، وتكشف عري التشويه الملحق بجغرافيتّها، وهنا، عندما سأتحدّث عن مكان تاريخيّ، لا أقصده بذاته فقط، ولا أقوقع نفسي فيه، رغم قربه إليّ مكانيّاً وتقديريّاً، بقدر ما أذكره نموذجاً ومثالاً على ما يحدث من جرمٍ بحقّ تاريخ يتبرّأ من مدوّنيه ومزوّريه، ويحنّ إلى ملاحم منقوشة على رُقُم وأحجار معتَّم عليها، مخفاة في أقبية مزوّرين، يسعون جهدهم، وسيسعون لإبقائها في العتمة، لأنّ نورها يعمي أبصارهم، ولن يكون هناك أيّ بارق أمل لينير بصائرهم، لأنّها قد تلفت، ولا يفيدها الترميم أو الإبدال، ولن تعيدها أيّة عمليّات جراحيّة، لأنّها وُئدت منذ زمان طويل، أو لأنّ شبكيّة البصيرة قد اختُرِقت بناءً على الطلب.
سأتوقّف عند مكان توقّفت عنده قبل أكثر من سنة، في مقالة كتبتها وقتذاك بعنوان (قرية darê رهين الظلمين) ونشرتها في عدد من المواقع الإلكترونيّة مرفقة بالصور التي تبيّن الخراب والتخريب الملحقين بها من الطبيعة، ومن الأنظمة، ومن أهلها.
أُخبِرت هاتفيّاً بعد تلك الزيارة، بأنّ أعمال الترميم قد بدأت في سجن darê، وبأنّ فريقاً بقيادة بروفسورٍ بدأ التنقيب في القرية. وفي زيارتي هذه صمّمت أن أزور بداية قرية darê، لأطمئنّ على عظمتها التاريخيّة، هل حُميت أم هل تَمُودي في إهمالها..؟!!!
شاهدت بأمّ العين، وصوّرت بأكثر من عين إلكترونيّة، ما يُفترض أنّه رُمِّم، رأيت بأنّ الترميم اقتصر على إزالة بعض الأوساخ والأتربة المتراكمة في أرضيّة السجن، والتي أنتجت ظهور عدّة درجات نحو الأسفل، أظهرت أحجاراً مكتوباً عليها بعض الكتابات، هذه الدرجات التي كان يشكّل التراب المتراكم عليها منزلقاً زلقاً جدّاً، تزحلق عليه أحد الزوّار – كما قيل لي - الذي أصيب إثر سقطته بنزيف دماغيّ قضى عليه، خاصّة كانت العتمة هي الطاغية مع التعتيم، ولا تزال، كما لم يتجاوز هذا الترميم إضاءة هذا السجن التاريخيّ ببعض البجكتورات، التي هي وقف للأطفال يتسلّون بها ما شاء لهم أن يتسلّوا، دون أيّ مهتمّ، أو موظّف، أو مكلَّف.. كما شاهدت بأنّ البَرْطويل قد سقطت منه بضع حجرات أخرى، أي قَصُر، وأشدّ ما أخشاه أن يصبح بعد بضع سنوات (البَرْقصير أو القزّوم).
بالتأكيد لا أسرد نكاتاً هنا، ولكنّها الحقيقة المؤلمة المرّة، والتي تحتاج إلى أكثر من مساهم للمحافظة على ما يمكن المحافظة عليه، أي إنقاذ ما يمكن إنقاذه، كما يقال.
إن كانت المجتمعات الحيّة تُحيي مُواتها وأمواتها، وتهيّئ أرضيّة خصبة لتطوير أحيائها، فعلى العكس منها، المجتمعات الميتة تميت أحياءها، وتقضي على كلّ ذكرٍ لأمواتها، وتجهز على الميّت بأن تقصيه من ذاكرتها، وتمحو كلّ أثر يشي به، أو يشير إليه، من أرشيفها، وهكذا يكون التعامل مع الآثار، لأنّها زوّادة المستقبل، اتّكاءً على عظمة الأسلاف، لتشييد فرادة الأحفاد، لا حنيناً ماضويّاً يعكس عجزاً حاضراً، بل حفظاً لإبداعٍ إنسانيّ في هذه المنطقة التي تُخَلَّى وتُجوَّف من التاريخ، ومن هنا، الأحياء يحيونها، يجذّرونها، يرمّمونها، أمّا الأموات يقضون عليها، يفنونها، يتفانون معها، يجعلونها قبوراً لأنفسهم، وتاريخهم، وحاضرهم ومستقبلهم..
أعتقد أنّ إنقاذ الكلّ بات من شبه المستحيل، لأنّ منها ما ضاع، ومنها ما اندُثر، ومنها ما يندثر، والباقي رويداً رويداً يطاله التبديد والتضييع والاندثار، لقد فات من الوقت ما فات منه، في انتظار من سيبادر إلى إنقاذ العظمة التاريخيّة من براثن الوحش الساعي إلى تبديد وتشتيت الجغرافيّة الواحدة جغرافيّاتٍ للاستفراد بها، وتقديمها ولائم على موائد السلاطين.
انتصر التاريخ لاسمه، نوعاً ما، بأن أعادت الحكومة التركيّة اسم القرية (دارا) كما هي معروفة تاريخيّاً وحاضراً، بعد أن كانت قد ترّكتها إلى دارا أوغس.
حذفت اللاحقة اللغويّة منها، هذه الزائدة التي بقيت في الكثير من الأسماء الأخرى في جغرافيّتنا المطعونة تاريخيّاً، هذه الأحرف الزائدة قسراً، والتي هي أبشع من الزائدة الدوديّة، تتريكاً وتعريباً وتفريساً..
لن أرفق المقالة هذه بالصور، رغم أنّي أملكها، لئلاّ أصدم بها مشاعر الجميع، وعشّاق الآثار عامّة، أو أؤذي بها عيون المشاهدين الذين سينتكبون لما سيرونه، ومن هنا أقترح أن تصنَّف آثار darê على لوائح الأمم المتّحدة ضمن التراث الإنسانيّ المهدَّد بالاندثار.. وأكتفي بالقول:
إنّ خراباً وتخريباً كبيرين يحصلان في darê.. وإنّ تاريخاً بعمق آلافٍ من السنين يضاع وينتهي إلى غورٍ..
مَنْ المنقذ.. ؟!!! من سيكون ذاك.. ؟!!!
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 11 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
Gotarên Girêdayî: 1
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 24-01-2007 (17 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Evîn Teyfûr ) li: 21-06-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 23-06-2024 hate nirxandin û weşandin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 11 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Kurd û Eskîlstuna, xîçek dîrok
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO

Rast
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
05-07-2024
Sara Kamela
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
05-07-2024
Sara Kamela
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Elî Şemdîn
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
13-07-2024
Aras Hiso
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
Wêne û şirove
Di sala 1955an de dîlaneke Kurdên Azerbaycanê
13-07-2024
Aras Hiso
Di sala 1955an de dîlaneke Kurdên Azerbaycanê
Babetên nû
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 523,149
Wêne 105,820
Pirtûk PDF 19,710
Faylên peywendîdar 98,681
Video 1,420
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
Rastîhevhatina du waniyan: Feqiyê Teyran û Yaşar Kemal
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Kurd û Eskîlstuna, xîçek dîrok
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
KUBRA XUDO
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Dosya
Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Navên Kurdî - Zayend - Nêr Navên Kurdî - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.625 çirke!