Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Şîrîn Xelef Hesen
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Xedir Xedir Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Heyder Seîd Xedr
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Menal Ilyas Meco
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Soniya Elî Qasim Cerdo
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Suwara Silêman Hisên Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Sehîla Eto Elî Mûrd
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîra Hemed Temir Xelef
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîr Yûsiv Krnûs Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Salim Elî Silêman Beşar
11-10-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  535,110
Wêne
  110,408
Pirtûk PDF
  20,314
Faylên peywendîdar
  104,539
Video
  1,566
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
301,394
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,296
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,089
عربي - Arabic 
31,072
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,672
فارسی - Farsi 
10,144
English - English 
7,630
Türkçe - Turkish 
3,671
Deutsch - German 
1,746
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,967
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,212
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,508
Pirtûkxane 
2,752
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,514
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
31,485
MP4 
2,567
IMG 
202,078
∑   Hemû bi hev re 
236,453
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Mîna Acer
Cih
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke h...
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
Kurtelêkolîn
Feylî
تداعيات إلحاق كوردستان بالعراق.. قراءة في تحليل الواقع الحالي 1
Hûnê bi rêya Kurdîpêdiya bizanin; kî!, li ku û çi heye!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي - Arabic
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

فرست مرعي اسماعيل

فرست مرعي اسماعيل
تداعيات إلحاق كوردستان بالعراق.. قراءة في تحليل الواقع الحالي 1
#فرست مرعي اسماعيل#

إقليم كبير مشهور اطلق عليه العرب المسلمون اسم السواد، أثناء تحركهم لفتح العراق في بداية العهد الراشدي، حيث تراءت لهم كثرة البساتين والنخيل وكأنها أرض سوداء فأطلقوا عليها أرض السواد .وقد اختلف البلدانيون والمؤرخون المسلمون وغيرهم بشأن تسمية العراق والتفاسير التي تمخضت عن إطلاق هذا الاسم، فقد ورد عن البلدانيين ابن خرداذبة (205 - 300ﮪ / 820 - 913م) وقدامة بن جعفر(260- 337ﮪ/873 – 984م) أن ملوك الفرس تسمى السواد (دل إيرانشهر أي قلب العراق) وأن إقليم السواد يتكون من اثنتي عشرة كورة تظم ستين طسوجاً .وجاء في معجم البلدان لياقوت الحموي( المتوفى سنة626ﮪ/ 1229م) نقلاً عن الاصمعي (123-216ﮪ/ 741 - 831م) أن العراق: هو معرب عن إيران شهر، وفيه بعد عن لفظه وإن كانت العرب قد تغلغل في التعريب بما هو مثل ذلك... ، وقال قطرب: إنما سمي العراق عراقاً لأنه دنا من البحر وفيه سباخ وشعر، وقال الخليل بن أحمد الفراهيدي: العراق شاطئ البحر، ويسمى عراقاً لأنه على شاطئ دجلة والفرات حتى يتصل بالبحر على طوله.
أما الخطيب البغدادي (المتوفى سنة463ﮪ/1071م) فيقول: وإنما سمي السواد سواداً لأن المسلمين قدموا يفتحون الكوفة فلما أبصروا النخل قالوا ما هذا السواد.
بينما تطرق الآثاري الألماني هرتستفيلد Herzfeld (المتوفى سنة1948م) الى هذا الموضوع من ناحية لغوية تقترب بعض الشيء من فكرة خرداذبة والاصمعي حيث يشير إلى أن العراق معرب لفظة إيراك الإيراني، ومعناه البلاد السفلى أو الجنوب، وكانت منطقة واسط (الكوت الحالية) الى خليخ فارس (الخليج العربي) عائدة إلى هذا القسم من ممتلكات الدولة الساسانية، وتطرق كل من حمزة الأصفهاني والخوارزمي إلى هذه العلاقة بقولهم إيران العراق، ولا غرو أنها غلط والصواب -إيراك- (بالكاف الفارسية).
ولكنهم لم يعرفوا معنى إيراك وألفوا لفظة إيران، فحصروا إيراك بإيران، كما أن إبدال الهمزة من العين أمر شائع، وجاء في نص الآفستا كلمة (إيرانستان) وهو اسم كورة واقعة بين فيروزآباد وخليج فارس (الخليج العربي)، وكان يجب أن تقرأ إيراكستان (بالكاف الفارسية) وما إيراكستان إلا العراق .
في الوقت الذي يذهب أحد الباحثين إلى أن أصل كلمة العراق إنما مأخوذ من أرك المدينة السومرية القديمة، ونحن نرجح هذه الرواية.
ولكن على أية حال فإن الباحث يعتقد أن التسميات التي أطلقها البلدانيون المسلمون أرجح لانطباق تفاسيرهم على الوضع الجغرافي للعراق آنذاك، وأن لفظة السواد ربما تكون مرادفة للفظة العراق، أو بمعنى آخر أن الحدود التي يضمها إقليم العراق تكاد تكون منطبقة على حدود السواد مع اختلاف بسيط في تحديد الحد الشمالي للإقليمين.
أما الخطيب البغدادي فإنه يحدد العراق من بلد على نهر دجلة شمالاً إلى عبادان على بحر فارس (الخليج العربي) جنوباً، ومن جبل حلوان في الشرق إلى العذيب (عذيب القادسية) في الغرب، ومدينة بلد التي يقصد بها الخطيب البغدادي هي بلدة معروفة من نواحي الدجيل من أعمال بغداد (واقعة بين بغداد وتكريت). في حين يعتقد البعض أن مدينة بلد التي قصدها الخطيب البغدادي هي الموضع المعروف – بأسكي الموصل- وكانت تعرف باسم بلط ، وردت فيها أخبار تنسب إلى نبي الله يونس (عليه السلام) وتقع على بعد 40كم شمال مدينة الموصل على ضفة دجلة اليمنى . والحقيقة أن مدينة بلد التي تتبع الموصل تقع ضمن إقليم الجزيرة الفراتية بإجماع البلدانيين وليست لها أية علاقة بإقليم العراق. ينظر ابن حوقل: صورة الأرض، 187؛ المقدسي: أحسن التقاسيم، 121؛ ياقوت: معجم البلدان، 2/134، 136.
ومن جهة أخرى فلو تتبع الباحث تاريخية لفظة العراق، ومتى أطلقت على هذه البقعة فإن المصادر القديمة لا تسعف نظراً لعدم ورود هذه اللفظة عندهم، أما لفظة إيران وهي تسمية مشتقة من كلمة (آريا) (Airiya الواردة في الآفستا (كتاب الزرادشتيين المقدس) التي تعني بلاد الآريين وفي اللغة الفارسية القديمة السامي، والمجيد، ويعتقد أن مصطلح آريين استعمل منذ مجيء الأقوام الآرية إلى بلاد إيران واستقرارهم فيها منذ الألف الأول ق.م، كما أن مصطلح بلاد إيران (Ariana) ورد في كتابات الجغرافي اليوناني أراتوسشين (Eratosthenes) في القرن الثالث ق.م، ولكن الباحث العراقي طه باقر(المتوفى سنة1980م) يعتقد أن ظهور مصطلح إيران كان في العهد الفارسي الأخميني من القرن السادس ق.م حيث جاء ذكرها في التراتيل والصلوات الدينية في الآفستا .
وعلى أية حال كان العراق يطلق عليه في مطلع الألف الثالث ق.م (بلاد سومر)، وبعد الهجرات السامية القادمة من الجزيرة العربية باتجاه العراق وبلاد الشام، ظهرت إلى الوجود سلالة سامية بقيادة الملك الشهير سرجون الأكدي (2334-2279 ق.م) حيث حكمت العراق لفترة غير قصيرة، وقد سميت بلاد الرافدين في هذا العهد باسم (بلاد أكد)، كما أطلق على العراق (بلاد الرافدين) فيما بعد اسم (أرض بابل) على إثر تدفق موجة من الأقوام السامية التي سماها العراقيون القدماء باسم الأموريين، وبالسومرية مارتو الذين اندفعت بموجات كبيرة من القبائل من بوادي بلاد الشام وأسسوا على أنقاض سلالة بابل الأولى التي اشتهرت بملكها السادس حمورابي (1972-1750 ق.م).
وقد دخلت سلالات وادي الرافدين في علاقات سياسية مع القوى المجاورة، وكثيراً ما غزتها في عقر دارها وخاصة (الهضبة الإيرانية) تثبت ذلك بجلاء الآثار المدونات التي خلفها ملوك العراق القدماء في تلك المنطقة.
وبعد الغزوات المتبادلة بين سلالات العراق وبلاد عيلام (خوزستان الحالية والمناطق المجاورة) ظهرت إلى الوجود دول أقامتها الأقوام الإيرانية (الهندو-إيرانية Indo-Irani) في الألف الأول ق.م، أقدمها الميديين (Media) ما بين القرنين التاسع والسادس ق.م، ودولة الفرس الأخمينيين (في حدود 550-331 ق.م)، ثم دولة الفرس الفرثيين، (247 ق.م-226م)، وأخيراً الفرس الساسانيين (226-651م) حيث قضى على دولتهم العرب المسلمون في خلافتي الراشدين عمر بن الخطاب وعثمان بن عفان(رضي الله عنهما) وأصبحت إيران ضمن دولة الخلافة الإسلامية الكبرى .
إن هذه الدول الإيرانية قد تأثرت بحضارة وادي الرافدين وأثرت فيها، حيث دخل العراق (بلاد الرافدين الجنوبي) لأول مرة تحت حكم الفرس الأخمينيين من بعد سقوط بابل على يد الملك كورش الثاني (550-529 ق.م) عام 539 ق.م فتداخل تاريخ العراق القديم مع تاريخ إيران القديم، وأصبحت مدينة بابل العراقية العاصمة الثانية للدولة الفارسية الأخمينية، بعد برسيبوليس.
ولذا لم يكن المؤرخون والبلدانيون المسلمون على دراية بالتاريخ القديم للعراق، وإنما نقلوا معلوماتهم وملاحظاتهم من – كتاب ودواوين الدولة الفارسية الساسانية - وهذا مما حدا بهم إلى تعريب كثير من المصطلحات الفارسية سواءً المتعلقة بالجغرافيا والتاريخ أو النواحي الاجتماعية والثقافية الأخرى.
وعلى أية حال فيجمع البلدانيون (= الجغرافيون) والمؤرخون على أن حدود العراق تمتد من تكريت على نهر دجلة شمالاً إلى عبادان على بحر فارس (الخليج العربي) جنوباً ومن قادسية الكوفة غرباً إلى حلوان شرقاً.
وللتفريق بين جغرافية العراق العربي والعراق العجمي لا بد م القول أن المصادر غير الإسلامية أطلقت على إقليم الجبال اسم بلاد ميدية (Media) ، فيما سماه البلدانيون المسلمون إقليم الجبال، لأن الجبال تغطي أغلب أجزاءه، وكان هذا الإقليم يشتمل حسب ما دونه البلدانيون المسلمون على المنطقة الواقعة بين مفازة فارس الملحية الكبرى شرقاً وسهول العراق العربي والجزيرة غرباً وأذربيجان وبلاد الديلم وإقليم مازندران شمالاً، وخوزستان (عربستان) جنوباً، وأطلق العامة على هذا الإقليم في عصر ياقوت الحموي (القرن السابع الهجري/ الثالث عشر الميلادي) العراق العجمي تمييزاً له عن العراق العربي، وقد ذكر ياقوت الحموي أن هذه التسمية غير صحيحة، فهو اصطلاح استحدث زمن سيطرة السلاجقة على إقليمي الجبال والعراق، أما القزويني (المتوفى سنة682ﮪ/ 1283م) معاصره فقد أطلق على هذا الإقليم (قهستان) وهو ما يرادف لفظ إقليم الجبال بالفارسية، فيما جاءت التسمية على لسان ابن خرداذبة باسم بلاد البهلويين (بالباء المثلثة)، ربما على أساس أن هذه المنطقة كانت خاضعة لسيطرة البارثيين-الأشغان (ملوك الطوائف في المصادر الإسلامية) قبل مجيء الدولة الفارسية الساسانية، فبقيت تسمية البرث سائدة في هذه المنطقة ولكنها تحولت بمرور الزمن إلى (برهوParhav ) و(بلهو Palha ) و(بهلو Pahlav )، والرسم العربي لها (فهلو)، فنقلها ابن خرداذبة من المصادر الفارسية التي كانت متوفرة لديه .
وكان إقليم الجبال ينقسم إلى قسمين: الكبير وهو عراق العجم في الشرق من مدينة حلوان غرباً الى منطقة الري (= جنوب طهران الحالية) شرقاً، وما زال اسم العراق العجمي يطلق عليه، أما القسم الصغير في الغرب فقد أطلق عليه اسم كردستان (بلاد الكرد) استناداً إلى ما ذكره المستوفي القزويني ( المتوفى سنة750ﮪ/1349م)، بأنه في نحو منتصف القرن السادس الهجري إلى الثاني عشر الميلادي اقتطع السلطان السلجوقي سنجربن ملكشاه(511-552ﮪ/1117-1157م) القسم الغربي من إقليم الجبال، أي ما كان من أعمال كرمنشاه وسماه (كردستان)، ونصب عليها ابن أخيه سليمان شاه بن محمد بن ملكشاه، وهو الذي خلف عمه فيما بعد في رئاسة البيت السلجوقي وسلطنة العراقين للفترة من سنة 554-556ﮪ/1159-1160م ، حيث اتخذ من مدينة بهار مركزاً لحكمه.[1]

Kurdîpêdiya ne berpirsê naverokê vê tomarê ye, xwediyê/a tomarê berpirs e. Me bi mebesta arşîvkirinê tomar kiriye.
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 86 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
Gotarên Girêdayî: 4
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 14-03-2024 (0 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Evîn Teyfûr ) li: 30-07-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 31-07-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Evîn Teyfûr ) ve li ser 30-07-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 86 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 45
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Rexneyên pîskolojî li Ser Çîrokên Zarokan -beşa 2yem
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Jiyaname
Erdal Kaya
Kurtelêkolîn
Kurdekî Hezarfen Mela Mehmûdê Bazîdî
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Jiyaname
Mîna Acer
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Jiyaname
Resul Geyik
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Kurtelêkolîn
Ew, ew Kes bû ku Dîrok li bendê bû
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 44

Rast
Jiyaname
Mîna Acer
20-09-2024
Sara Kamela
Mîna Acer
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
21-09-2024
Aras Hiso
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
22-09-2024
Evîn Teyfûr
Kurtedîroka zimanê kurdî
Kurtelêkolîn
Feylî
13-10-2024
Sara Kamela
Feylî
Babetên nû
Jiyaname
Şîrîn Xelef Hesen
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Xedir Xedir Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Şîrîn Heyder Seîd Xedr
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Menal Ilyas Meco
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Soniya Elî Qasim Cerdo
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Suwara Silêman Hisên Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Sehîla Eto Elî Mûrd
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîra Hemed Temir Xelef
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Semîr Yûsiv Krnûs Elî
11-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Salim Elî Silêman Beşar
11-10-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  535,110
Wêne
  110,408
Pirtûk PDF
  20,314
Faylên peywendîdar
  104,539
Video
  1,566
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
301,394
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,296
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,089
عربي - Arabic 
31,072
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,672
فارسی - Farsi 
10,144
English - English 
7,630
Türkçe - Turkish 
3,671
Deutsch - German 
1,746
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,967
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,212
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,508
Pirtûkxane 
2,752
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,514
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
31,485
MP4 
2,567
IMG 
202,078
∑   Hemû bi hev re 
236,453
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 45
Jiyaname
Narin Gûran
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Kurtelêkolîn
Rexneyên pîskolojî li Ser Çîrokên Zarokan -beşa 2yem
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Jiyaname
Erdal Kaya
Kurtelêkolîn
Kurdekî Hezarfen Mela Mehmûdê Bazîdî
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Morfolojiya kurdî ya hemdem
Jiyaname
Mîna Acer
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Jiyaname
Resul Geyik
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Kurtelêkolîn
Ew, ew Kes bû ku Dîrok li bendê bû
Pirtûkxane
Dîroka civake kurd a hemdem
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 44

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.92
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.718 çirke!