Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
30-07-2024
Evîn Teyfûr
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  529,128
Wêne
  107,099
Pirtûk PDF
  19,906
Faylên peywendîdar
  100,380
Video
  1,470
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,409
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,838
هەورامی 
65,821
عربي 
29,182
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,838
فارسی 
8,894
English 
7,308
Türkçe 
3,588
Deutsch 
1,475
Pусский 
1,133
Française 
324
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
57
Հայերեն 
45
Italiano 
40
Español 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
21
日本人 
19
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
中国的 
12
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,886
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,069
Pirtûkxane 
2,709
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
137
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
311
PDF 
30,265
MP4 
2,384
IMG 
195,749
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
دوريش عفدي وعدولة (أنا كحل عيني عدولة).. ملحمة البراري والسهوب الكردية
Hevalên Kurdîpêdiya arşîvên me yên neteweyî û welatî bi awayekî objektîv, bêalîbûn, berpirsiyarî û profesyonelî tomar dikin.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

دوريش عفدي وعدولة (أنا كحل عيني عدولة).. ملحمة البراري والسهوب الكردية

دوريش عفدي وعدولة (أنا كحل عيني عدولة).. ملحمة البراري والسهوب الكردية
دوريش عفدي وعدولة (أنا كحل عيني عدولة).. ملحمة البراري والسهوب الكردية.
الباحث: فاضل متين

لا تخلو الأساطير والمعتقدات الدينية من الخرافة، فكل عقيدة تتوجه نحو المجموع لا بدّ أن تعرض لجماهيرها حزمة من القصص لترضي نهمها إلى فهم وجودها وما خلف وجودها حتى لو لم تلامس هاتيك القصص العقل والمنطق، فالناس بحاجة إلى من يقدم لهم الحلول التي ترضي داخلهم، وتردم هوة الأسئلة الوجودية المقلقة التي تبتعلهم، ومن ثم هم يتكفلون بعقلنة ما طرح لهم من الأجوبة. الملاحم أيضاً لم تدّعي براءتها من الخرافة غير أنها بخلاف الأساطير والأديان لم تزعم سماويتها ولا امتلاكها حظوة التواصل السري مع الإله، فالبطل ينهض من فضاء أفقي، بين ظهراني مجتمعه، وهو بالكاد يمثل رمزاً للقيم الفريدة التي تؤمن بها الشعوب، وإذا ما بالغ الناس في تعظيمه وتقديسه فإنه لن يتجاوز إلا بكونه هبة من الله للأرض لا أكثر، ولكونه معتاد على كسر المألوف وامتلاكه لحس المغامرة والمواجهة فإن العامة لم تكف عن الاستجداء به أمام أزماتها العصية على التخطي، فالبطل ليس بخارق كلياً لكنه عنصر فعال في اختراق الخطر، فهو بطبعه هجومي، لا يعرف سوى جهة المواجهة، يقدم نفسه على هيئة المخلص، الحامي، رمز الجسارة، لفرط فرادته يغدو بالنسبة للناس مع الأفعال التي يظهرها الأمل في العبور بهم من ظلام المتاهات إلى أنوار الفردوس، ويسرف في حمايتهم من سحابة العتمة المرتقبة، أن يزيل الخطر كما يقول جوزيف كامبل في كتابه البطل بألف وجه، لذا يتحتم عليه أن يحارب لأجلهم، أن يقهر كل عقبة تكسر إيقاع سير راحتهم، أن ينقلهم إلى ضفة الأمان ومن ثم يسكن أغانيهم وطربياتهم، ومن هذا المنطلق لم تخلو أية ملحمة كردية من الحرب، من بطل شجاع قاتل الرياح بسيفه الفولاذي حتى آخر شهقة فيه، ومن مغنين سينقلون لنا الحكاية بحلمها وأنينها ودمعها بشفاههم.
تبدأ الأحداث العظمى بالكلمة، تنطلق منها وبها، فالكون حسب الرواية القرآنية تشكل بكلمة الله ” كن فيكون” وكان الكتاب المقدس قد أشاد بها على أنها مبتدئ كل شيء ومنبعها” في البدء كانت الكلمة” فما أن تنطلق من الفم وتتجاوز مستوى القوة إلى الفعل حتى تنفجر الأحداث وتتشكل الظواهر إثرها، فهي ذات خاصية توليدية خالقة، منتجة. وقد كانت الكلمة التي ألقاها دوريش عفدي وهو في حالة من الحماس على أذني صديقه جيلو إيزولي(أنا كحل عيني عدولة) أثناء تنافسهما على لعبة الداما منطلقاً لأشهر ملاحم الكرد في القرنين الآخرين، ملحمة دوريش عفدي وعدولة أو كما يحلو للبعض تسميتها بفارس الهدبان، التي أصبحت وليمة يتناولها الشعراء والمغنون على موائدهم تحت سقف الخيم، أو في العرائش المفيئة والغرف المأهولة بسحر الفنون والطربيات كالتي كانت تجمع (باقي خدو) الفنان الشعبي وعازف الكمان (حمدي دومان) في رحاب #كوباني# قبل أن يترجلا عن موكب الحياة. يقال أن المدينة الصغيرة كانت تسترخي لساعات وتغيب كالأطفال في حلم دافئ داخل مهدها كلما أنشدا الملحمة، ساعاتٌ لا يعرقل نظامها الزمني إلا حينما تضع الملحمة الغنائية أوزارها.
بخلاف الملاحم الأخرى التي يحتفي بها التاريخ لم تولد ملحمة دوريش عفدي وعدولة في القصور والقلاع الملكية كما مم وزين، وقلعة دمدم، ولا في المدن الأثرية والحضارية كملحمة اسبارطا، إنما نبتت في البراري والوديان، في الأراضي المسترسلة بالمراعي، موئل القبائل والرحل، فشخوصها ليسوا بارستقراطيين من ذوي النعمة يقيمون في الأبنية المقببة والجدران السميكة، إنما ولدتهم أمهاتهم خلف ستائر الخيم ذات الجدران الهوائية، يجمعهم مهنة مطاردة المراعي أينما شاءت دوائبهم وأغنامهم، لهذا التجأوا إلى البيوت المتنقلة لتسهل الهجرة عليهم، إذاً الحكاية كلها تدور في مناخ بدوي قبائلي ولا تتأسس على بنية دينية أو قومية إنما على أسس تشاركية عشائرية، يربط ما بينها مصالح مادية ووجودية، القصد منها المحافظة على الكيان من القوى الخارجية والاتحادات القبائلية الأخرى التي تتنافس معهم على المروج الخضراء والأراضي الآهلة بالمراعي كما يقول الباحث عبدالناصر حسو، وهذا ما يفسر سبب انضمام عشيرة الشرقيان الايزيدية المتمثلة بزعيمها عفدي ملحم والد دوريش إلى التجمع الملي المسلم بقيادة تمر باشا والد عدولة، وهي علامة على أن النزعة القومية الكردية لم تكن نشطة آنذاك في الوقت الذي كان الأتراك العثمانييون يديرون البلدان المنضوية تحت جناحهم وفق نظام عائلي ضيق..
$لمحة عن أحداث الملحمة$
يشير الباحث #عبد الناصر حسو# في بحثه المتميز (#ملحمة دوريش عفدي المغناة والشفهية الكردية# ) أن خيال المغنين المتدفق وصوتهم الرخيم أضفيا على الملحمة أشكالاً جمالية متنوعة، فقد رووها بعدة سيناريوهات مختلفة وأسبغوا عليها ألواناً غنائية فاتنة، بصياغات بلاغية عالية المستوى إلى أن أصبحت جديرة بالخلود. وهذه النقطة بالذات جديرة أن تمنح المغنين الكرد لقب حراس التراث والثقافة الكردية في ظل الغياب الذي طال الكتابة والأدب الكرديين.

اعتمدت بفكرة المقال على سردية الروائي واللغوي الكردي شاهين سوركلي الذي بدوره كان قد نقل الملحمة من شفاه المغني الراحل باقي خدو وسجلها في كتاب مطبوع باللغة الكردية نشرت مؤخراً بحلة جديدة في دار آفا…
حينما تيقن تمر باشا زعيم المليين من وقوع ابنته عدولة في حب فارس الشرقيين دوريش وأصبحت قصتهما علكة تلوكها أفواه العشائر أقسم أنه سيجعل دماء الشرقيين بعددهم الذي يتجاوز 50 ألفاً تغطي الأرض وهو المعروف بجشعه وجبروته. أدرك عفدي ملحم أن مكيدة تطبخ لهم في الخفاء فقرر أن ينصب خيم عشيرته بعيداً عن مضارب المليين بنصيحة من جيلو إيزولي صديق ابنه دوريش، في تلك الفترة كانت عشيرتا الغيس بزعيمها عفر الغيسي أو الجيسي، وعشيرة الترك بقائدها جيل ابرام بكدلي قد تعهدتا على ضرب قبيلة المليين الذين أهانوا نسائهم وطردوهنّ من ضفاف الآبار والسواقي. هنا يعمل الشيطان في عقل تمر باشا ويفكر في استغلال حماسة وشجاعة دوريش عفدي، ينتهي به المكر أن يقوم برفع فنجان الدم بين القبائل، ويصرح أن من يحمل الفنجان ويواجه قبيلتي الغيس والترك سيحصل على ابنته عدولة ذات الجدائل البنية، ولتسير خطته بإحكام أمر الجميع شرّاً أن يتخاذلوا عن عمد، وألّا يظهروا أي رغبة للتباري لعلّ ذلك يدفع بدوريش على رفع الفنجان ويعلن الرغبة في القتال لأجل عدولة، وبالفعل تتحقق رغبته ويعلن دوريش التحدي ويقرر أن يواجهه لوحده 3700 من جنود الغيس والترك رفقة شقيقه سعدون وعشرة آخرون منهم جيلو إيزولي وعيسو بن علي ابن عم عدولة.

تقول الحكاية أن عفدي ملحم والد دوريش حاول مراراً تثنية ابنه عن الإقدام وحذره من غدر تمر باشا الملي وكذبه، فتاريخه حافل بالوعود المزيفة، وهناك معرفة قديمة ومواقف حرجة جمعتهما معاً، تخاذل تمر باشا معه كثيراً منها حنثه بوعده تزويج أخته خاتون التي توفيت بعد ثلاث أيام من زواجها عسفاً من أحد رؤساء قبائل مدينة أورفا التركية، كما أن عدولة نفسها تدرك سوء نية والدها وتحاول لعدة مرات أن تثير غيرة فرسان المليين لعلهم يفكروا برفع فنجان الدم بدلاً من دوريش الذي لا يستجيب لنداءاتها ورجاءها. في النهاية يقرر الفرسان الاثنا عشر خوض النزال بمفردهم ضد 3700 من قبائل الغيس والترك في ميدان تل عطشانة. هناك تستمر المعركة لساعات طوال يسقط الفرسان الواحد تلو الآخر ويبقى دوريش وحيداً يجابههم، وفي النهاية بخديعة جيل ابرام بكدلي الذي يسحبه إلى أرض الفئران، تنغرس حوافر حصانه الملقب بالهدبان بإحدى الثقوب ويتهاوى دوريش على الأرض ويصبح فريسة حراب الجنود سنة 1791م في تل عطشانة. تنتهي الملحمة بمصرع دوريش الذي يستنشق آخر أنفاسه بين يدي عدولة ووالده رفقة رجال القبيلة الذين التحقوا بساحة المعركة باهتداء من “عيسو” المثخن بالجراح، الناجي الوحيد من بينهم، والذي تقول إحدى حبكات الملحمة أنه تزوج من عدولة بنت عمه تمر باشا الملي.
[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 0 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | https://medaratkurd.com/ 07-08-2024
Gotarên Girêdayî: 8
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 08-06-2024 (0 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Efsane
Kategorîya Naverokê: Çand
Kategorîya Naverokê: Edebî
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 98%
98%
Ev babet ji aliyê: ( Burhan Sönmez ) li: 07-08-2024 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 07-08-2024 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Burhan Sönmez ) ve li ser 07-08-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 0 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Ji lêkolîner Seîdê Dêreşî îdîaya yekemîn helbesvanê kurd
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Kurtelêkolîn
DÎROKA KURD LI ÇAVKANIYÊN BIYANIYAN
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Kurtelêkolîn
V. SEMPOZYÛMA NAVNETEWEYÎ YA KURDIYATÊ MELA MEHMÛDÊ BAZÎDÎ & ALEKSANDRE AUGUSTE JABA Û MÎRASA WAN
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Kurtelêkolîn
Dewleta Fedlawî (Hezarhespî) / 1156-1423
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu

Rast
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Ishaq Iskotî
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Tewfîq Wehbî
Pirtûkxane
QÛRNA MIN
25-07-2024
Sara Kamela
QÛRNA MIN
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
04-08-2024
Evîn Teyfûr
Salnameya Zerdeştî
Babetên nû
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
30-07-2024
Evîn Teyfûr
Jiyaname
Tewfîq Wehbî
25-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Ishaq Iskotî
21-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Letif Memmed Brukî
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kinyazê Brahîm Mîrzoyêv
18-07-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  529,128
Wêne
  107,099
Pirtûk PDF
  19,906
Faylên peywendîdar
  100,380
Video
  1,470
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,409
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,838
هەورامی 
65,821
عربي 
29,182
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,838
فارسی 
8,894
English 
7,308
Türkçe 
3,588
Deutsch 
1,475
Pусский 
1,133
Française 
324
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
57
Հայերեն 
45
Italiano 
40
Español 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
21
日本人 
19
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
中国的 
12
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,602
Kurtelêkolîn 
4,886
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,069
Pirtûkxane 
2,709
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,229
Cih 
1,134
Belgename 
289
Wêne û şirove 
137
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
311
PDF 
30,265
MP4 
2,384
IMG 
195,749
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Pirtûkxane
Çand û Civak
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Ji lêkolîner Seîdê Dêreşî îdîaya yekemîn helbesvanê kurd
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Kurtelêkolîn
DÎROKA KURD LI ÇAVKANIYÊN BIYANIYAN
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Ferhad Merdê
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Kurtelêkolîn
V. SEMPOZYÛMA NAVNETEWEYÎ YA KURDIYATÊ MELA MEHMÛDÊ BAZÎDÎ & ALEKSANDRE AUGUSTE JABA Û MÎRASA WAN
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Kurtelêkolîn
Dewleta Fedlawî (Hezarhespî) / 1156-1423
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Dosya
Enfalkirî - Zayend - Nêr Enfalkirî - Netewe - Kurd Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Çand - Mamik - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Enfalkirî - Welat- Herêm - Başûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Çand - Mamik - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Enfalkirî - Cureyên Kes - Enfakirin

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.39 çirke!