دەستەی ئاماری هەرێمی‌ کوردستان ڕایدەگەیەنێت کە ژمارەی دانیشتوانی هەرێم زیاتر لە پێنج ملیۆن کەسە کە سەدا 3،3یان هەژارن و سەدا 6.5 یشیان بێکارن.
سیروان محەمەد سەرۆکی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ئاژانسی ئانادۆڵ ڕایگەیاند کە گومانیان لەسەر ئه و ژمارانە هەیە کە لەلایەن حکومەتی عیراقەوە لەبارەی ژمارەی دانیشتوانی هەرێمەوە بڵاودەکرێنەوە کە گوایە دانیشتوانی‌ هەرێم کەمترە لە پێنج ملیۆن کەس.
سیروان محەمەد وتی‌: "بەپێی پێشبینییەکانمان کە پشت ئەستوورە بە دواین گەورەترین پرۆسەی گەمارۆسازی و ژماردن کە لەساڵی 2009 بەڕێوەچوو، ژمارەی دانیشتوانی هەرێمی کوردستان پێنج ملیۆن و 200 هەزار کەسن".
سەرۆکی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان ئاماژەشی‌ بەوەدا کە لەکۆتایی ئەمساڵدا ئه و ژمارەیە دەبێتە پێنج ملیۆن و 330 هەزار کەس. کە سەدا 49یان مێ و سەدا 51 یشیان نێرن.
سیروان محەمەد ئەوەشی‌ خستەڕوو کە ڕێژەی گەشەکردنی ساڵانەی دانیشتوان لە هەرسێ پارێزگاکەی هەرێم دەگاتە سەدا 2.7 و پارێزگای دهۆک زۆرترین و پارێزگای سلێمانی کەمترین ڕێژەیان هەیە و هەولێرش لە نێوانیاندایە.
وتیشی‌: "به و پێیە ساڵانە ژمارەی دانیشتوانی هەرێمی کوردستان 130 بۆ 150 هەزار کەس زیاددەبێت".
- 24-05-2014

دواڕۆژ، نوسینگەی هەولێر
بەرپرسێکی وەزارەتی پلاندانان، ئاشکرای دەکات، بە پێی لێکۆلینەوەیەک لە ئێستادا لە هەرێمی کوردستان (620) هەزار کەس بێکارن، ئەوەش بە مەترسی دادەنێت.
سیروان محەمەد، بەڕێوبەری دەستەی ئاماری هەرێم، لە لێدوانێکیدا بۆ دواڕۆژ، ئەوەی خستەڕوو، بەپێی لێکۆڵینەوەکان لە هەرێمی کوردستان بە هاووڵاتیانی ناوخۆ‌ و ئاوارەکان زیاتر لە (620) هەزار کەس بێکارن.
ئەو بەپرسەی وەزارەتی پلاندانان، ئاماژەبەوەدەکات، لەو هەموو مەترسی و تەحەدیانەی ڕوبەروی هەرێمی کوردستان بوەتەوە بێکاری و دابیننەکردنی هەلی کار گەورەترین مەترسیە لەسەر هەرێمی کوردستان.
سیروان محەمەد، ڕوونیشیکردەوە، لە ئێستادا ژمارەی بێکاران لە هەرێم لە سەرووی (600) هەزار کەسە بە ئاوارە و پەنابەرەوە، پێشبینی دەکرێت لە ماوەی ساڵێکدا بۆ زیاتر لە دوو هێندە بەرزبێتەوە.
ناوبراو، دەشڵێت " ئەو پاڵەپستۆیەی لەسەر حکومەتی هەرێمی کوردستان دروستبووە بۆ ڕەخساندنی هەلی کار، دوای ڕۆیشتنی ئاوارەکان کەمتر دەبێتەوە، بەڵام پێناچێت ئاوارەکان بەخێرایی چۆڵی بکەن، ڕەنگە ئەم پرۆسەیە چەند ساڵێکی پێویست بێت".
لای خۆیەوە زاگرۆس فەتاح، بەڕێوبەری گشتی بودجەی وەبەرهێنان لە وەزارەتی پلاندانانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە بارەی ڕێژەی هەژاری بە دواڕۆژی ڕاگەیاند "رێژەی هەژاری بەر لە دروستبوونی قەیرانەکان و هاتنی داعش و ئاوارەکان (3%) بووە، بەڵام لە ئێستادا ئەو ڕێژەیە زیادیکردووە بۆ (14%) لەسەر بنەمای دانیشتوان واتە بە ئاوارە و پەنابەرەکانەوە".
بەڕێوەبەری گشتی بودجەی وەبەرهێنان، ئاشکراشیکرد، بێکاری لە هەرێمی کوردستان تا سەرەتای ساڵی 2014 ڕێژەی (6.7%) بوو، بەڵام لە ئێستادا بە پێی ڕاپۆرتە سەرەتاییەکان مەزەندەدەکرێت لەسەرووی 10% بێت.
- 12-09-2016

سەرۆکی‌ دەستەی‌ ئاماری‌ هەرێمی‌ کوردستان ڕایدەگەێنێت، بەرزترین ڕێژەی‌ هەژاری‌ لە هەرێمی‌ کوردستان دەکەوێتە پارێزگای‌ دهۆکەوە.
بەپێی‌ ئامارێکی وەزارەتی پلاندانانی عێراق ڕێژەی هەژاری لە عێراق بۆ 30% زیادی کردووە، دەستەی ئاماری هەرێمیش دەڵێت ئه و ئامارەی بەغدا کە بڵاویکردووەتەوە، لەسەر بنەمایەکی زانستی ئەنجامی نەداوە و دوورە لە ڕاستی.
لە دیمانەیەکی‌ لەگەڵ ئاژانسی‌ (ئەنادۆڵ)دا سەرۆکی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان سیروان محەمەد ڕایگەیاند: "رێژەی دانیشتوانی هەرێمی کوردستان بە هەر چوار شارەکەیەوە، ئەگەر بەپێی ئامارەکانی حکومەتی بەغدا بێ. ئێستا گەیشۆتە زیاتر لە هەشت ملیۆن و 200 هەزار کەس بەڵام بەپێی ئامارەکانی دەستەی ئاماری هەرێم بێ، ژمارەکە لەوەی ڕاگەیاندراوە، زۆر کەمترە."
سەرۆکی دەستەی ئاماری هەرێم هەروەها ڕایگەیاند: بەدەستهێنانی ئامارێکی دروست بۆ هەر پرسێک لە بارودۆخێکی وەک ئێستادا زحمەتە بەتایبەت بۆ ئاوارەکانی نێو هەرێم، لەگەڵ ئەوەشدا سەرژمێریمان کردووە، تا بزانین ژمارەی ڕاستەقینەی ئاوارەکان چەندە، به و پێیە بۆمان دەرکەوتووە، کە تەنها لە ساڵی 2014ی ئەمساڵدا 850هەزار کەس ئاوارەی هەرێمی کوردستان بوونە و کۆی گشتی ئاوارەکان کە پێش ئەمساڵ ڕوویان لە هەرێمی کوردستان کردووە، زیاتر لە ملێۆنێک و 400 هەزار کەس دەبێت.
سەبارەت بە ڕێژەی هەژاری لە هەرێمی کوردستان، سیروان محەمەد وتی‌: "ئه و ئامارەی وەزارەتی پلاندانانی عێراق خستویەتییەروو گوایە ڕێژەی هەژاری لە عێراق گەیشتۆتە 30% بەشێوەیەکی زانستیانە نەکراوە، دەستەی ئاماری هەرێم پشت به و ئامارە نابەستێ، چونکە بەپێی ئامارەکانی بەردەستی ئێمە ڕێژەی بێکاری لە ساڵی 2012 گەیشتبۆوە 19% و هەرێمی کوردستانیش 5.3% ڕێژەکەی پێکهێنابوو. بەڵام بەپێی زانیارییەکانی دەستەی ئاماری هەرێم ڕێژەی هەژاری به و ڕێژە زۆرە زیادی نەکردووە، کەوا بەغدا باسی لێوەدەکات."
ئاماژەش بەوەدەکات کە به و پێیەی کە لە 89% ئاوارەکانی ناوخۆی‌ عیراق چوونەتە پارێزگای دهۆک ئێستا ئه و شارە زۆرترین ڕێژەی هەژاری لە نێو هەرێمی کوردستان تۆمارکراوە. لەگەڵ ئەوەشدا ئەم قۆناغە بە کاتی لەقەڵم دەدرێت و پێشبینی دەکرێ دوای گەڕانەوەی کۆمپانیا زەبەلاحەکانی بیانی لە بواری نەوت بەهەرێمی کوردستان، جارێکی دیکەی ڕێژەی بێکاری ڕوو لە کەمبوونەوە بکات.
- 09-09-2014

بەپێی نوێترین ئامار (2018) لەسەر ئاستی هەرێم و عیراق #سلێمانی# نزمترین ڕێژەی هەژاری تێدایە کە 4%ه و بەرزترین ڕێژەش لە پارێزگای موسەنایه و گەیشتوەتە 52%.
ماجیدە تەمیمی پەرلەمانتاری فراکسیۆنی سائیرون و لە لیژنەی دارایی پەرلەمانی عیراق، لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ئاماژەی بە قەبارەی بودجەی چەند ساڵی ڕابردووی عیراق و ڕێژەی هەژاری لە پارێزگاکاندا کردو ڕایگەیاند: لە ساڵی 2017 دا ڕێژەی بێکاری گەیشتوەتە 13% و ڕێژەی هەژاریش بۆ 20% بەرزبوەتەوە.
لەبەشێکی تری کۆنگرە ڕۆژنامەوانییەکەدا ئەو ئەندامەی لیژنەی دارایی بە ژمارە ڕێژەی هەژاری سەرجەم پارێزگاکانی عیراق بەهەرێمی کوردستانیشەوە خستەڕوو، ڕایگەیاند: ڕێژەی هەژاری لەپارێزگای موسەنا لەسەر ئاستی عیراق ڕیزبەندی یەکەمی وەرگرتوه و گەیشتوەتە 52%و دوای ئەویش دیوانیەیە بە نزیکەی 48%، هەروەها پارێزگای میسانیش ڕێژەی هەژاری تێیدا 45%ه و نیوەی دانیشتوانەکەی هەژارن.
رونیشیکردەوە، ڕێژەی هەژاری لە کەربەلا گەیشتوەتە 14%، لەکاتێکدا بەپێی ئه و داهاتەی ساڵانە لە بۆنە ئاینییەکاندا دەستی دەکەوێت دەبوایە ڕێژەکە 0% بوایە، هەروەها پارێزگای نەجەفیش ڕێژەی هەژاری 13%یە.
لەبارەی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستانیشەوە ئه و پەرلەمانتارە نایشارێتەوە کە ڕێژەی هەژاری لەئاستێکی نزمدایە، دەڵێت: لەهەرێمی کوردستان لەڕیزبەندی ڕێژەی هەژاریدا پارێزگای #دهۆک# لەبەرزترین ئاستدایه و گەیشتوەتە 8%، بەڵام سلێمانی لەسەر ئاستی هەرێم و عیراق ڕێژەی هەژاری تێیدا نزمترین ئاستە کە تەنها 4%ە، هەروەها لە#هەولێر#یش ڕێژەکە 6%ه و #کەرکووک#یش 7%ە.[1]

بەهۆی نەمانی شەڕی #داعش# و باشبوونی ئابووری و نەمانی پاشەکەوتی مووچە، ڕێژەی بێکاری و هەژاری لە کوردستان کەمتر دەبێتەوە. بەرپرسێکی وەزارەتی پلاندانانیش ئاشکرای دەکات، ڕێژەی بێکاری دووبەرامبەر دابەزیوە.
سیروان محەمەد، بەڕێوەبەری دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان، لە لێدوانێکدا بۆ (باس) ڕای گەیاند: “نیشاندەرە ئامارییەکانیان ئەوەمان پێ دەڵێن، ڕێژەی بێکاری و هەژاری بە شێوەیەکی دڵخۆشکەر دابەزیوە و گوزەرانی خەڵک باش بووە و گەشەسەندن دەستی پێ کردووەتەوە.
مەحمود عوسمان، ئەندامی ئاماری هەرێمی کوردستان و بەڕێوەبەری ئاماری #سلێمانی# بە (باس)ی ڕاگەیاند: چەند ڕووپێو و ئامارێکمان لەگەڵ ڕێکخراوەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان و بانکی نێودەوڵەتی ئەنجام داوە و دەرکەوتووە لە ڕووی ئابووری و کۆمەڵایەتییەوە، هەرێمی کوردستان بوژانەوەی بەخۆیەوە بینوە.
ئاماژەی بەوەش دا، بەراورد بە سەرەتای قەیرانی دارایی، ئێستا دۆخەکە زۆر باشترە، گوتی: بەهۆی شەڕی داعش و بڕینی مووچە و بودجەی کوردستان، دۆخی کوردسان خراپ بوو، بەڵام لە ساڵی 2017وە گەشەسەندنێکی ئابووری هاتووەتە پێشەوە و خەریکین لە قەیرانەکان دەردەچین.
پەیوەست بە ئامارەی ڕێژەی هەژاریش ئاشکرای کرد: لە ساڵی 2013 ڕێژەی هەژاری تەنیا 3% بوو، بەڵام لە ساڵی 2016 ڕێژەکە گەیشتە 16%، خۆشبەختانە ئێستا (2019) دابەزیوە بۆ 5% و پۆینت 5.

بەرپرسەکەی ئامار ئەوەشی خستە ڕوو: لە ساڵی 2013 ڕێژەی بێکاری 7% بوو، لە ساڵی 2016 دووبەرامبەر زیادی کرد و بوو بە 14%، ئێستا (2019) چوار پلە دابەزیوە و بووەتە 10%.

مەحموود عوسمان جەختی کردەوە، بژێویی ژیان گۆڕانکاریی بەسەردا هاتووە و داهات و خەرجی زۆر بووە، گەشەیەکی ئابووری لە بازاڕ هەیە، گوتیشی: ئێمە لەبری داهات زیاتر پشت دەبەستین بە مەسەلەی خەرجییەکان، تێکڕای خەرجییەکانی خێزانێک، لە ساڵی 2013 گەیشتە دوو ملیۆن و 260 هەزار دینار، بەڵام لە ساڵی 2016 گەیشتە 820 هەزار دینار، ئێستا (2019) تێکڕای خەرجیی خێزانێک بەتێکڕا نزیک دەبێتەوە لە یەک ملیۆن و 700 هەزار دینار.
دووپاتیشی دەکاتەوە، ئەگەر خێزانێک لە کوردستان کەمتر لە 105 هەزار دیناری مانگانە خەرج بکات، دەچێتە ژێر هێڵی هەژارییەوە.

=KTML_Blue=بەپێی ئاماری ساڵی 2018، دانیشتوانی هەرێمی کوردستان بەبێ ئاوارە و پەنابەر 5 ملیۆن و 775 هەزار کەسن=KTML_End=.[1]

دواڕۆژ، نوسینگەی هەولێر
بەپێی ئامارە ڕەسمییەکان لەساڵی 2017دا، پێشبینی دەکرێت ڕێژەی دانیشتوان لە هەرێمی کوردستان بگاتە 5 ملیۆن و 670 هەزار کەس، ڕێژەی بێکارییش لە کۆتایی ساڵی 2016 بەرزبۆتەوە بۆ 13.53%، واتە ڕێژەکە لە 90% زیادیکردووە، لە بەرامبەردا ڕێژەی هەژاری بوەتە 12.5% کە لە 62%ی بەهۆی ئاوارەکانەوەیە.
بەپێی ئامارەکانی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستانی سەر بە وەزارەتی پلاندانانی حکومەتی هەرێم، پێشبینیدەکرێت لە ساڵی 2017 ژمارەی دانیشوانی هەرێم بگاتە پێنج ملیۆن و 670 هەزار کەس بەمشێوەیە، هەولێر دوو ملیۆن و 50 هەزار کەس، سلێمانی، هەڵەبجە، گەرمیان و ڕاپەڕین دوو ملیۆن و 70 هەزار کەس، دهۆک ژمارەیان ملیۆنێک و 370 هەزار کەس. لەو پێنج ملیۆن و 670 هەزار دانیشتوانەی هەرێم 51%یان نێرن و 49%یشیان مێینەن.
لەوبارەیەوە سیروان محەمەد، سەرۆکی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان بۆ دواڕۆژ، ئەوەدەخاتەڕوو، ئەو ڕێژەیەی دانیشتوانی هەرێمی کوردستان بە پێی پێشبینییەکانی دەستەی ئامارە بۆ ساڵی 2017 بەبێ بوونی ژمارەی ئاوارە و پەنابەرەکانی هەرێم.
سەرۆکی دەستەی ئامار، ئاماژەی بەوەشکرد، ماوەی چەند ساڵیکە گەشەکردنی ڕێژەی نێر و مێ لە هەرێمی کوردستان و عێراق لە یەک ئاستدایە و ئەو دوو ڕەگەزە وەک یەک لە گەشەکردندان.
هەر بە پێی ئامارەکان ڕێژەی گەشەکردنی دانیشتوان تا ساڵی 2013 بووەتە 2.8%، بەڵام لە ئێستادا ڕێژەکە کەمبۆتەوە بۆ 2.6%، پارێزگای سلێمانی کەمترین ڕێژەی گەشەکردن و پارێزگای دهۆک زیاترین و هەولێریش لە نێوانیاندایە.
سیروان محەمەد ئاشکراشیکرد، ڕێژەی گەشەکردنی دانیشوانی هەرێم بەرەو کەمبوونەوەیە و بەهۆی شێوازەکانی ڕێکخستنەوەی ژیان و نەپیتاندنی هێلکە لە لایەن ئافرەتان و کەمکردنەوەی منداڵی دووەم.
بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی پلاندانان، ئەوانەی تەمەنیان لە خوار 64 ساڵیدایە، 61% دانیشتوانی هەرێمی کوردستان پێکدێنن، ئەوانەشی تەمەنیان لە خوار 15 ساڵ بەخوارەوەیە لە 23%ی دانیشتوانی هەرێم پێکدەهێنن، لە 4%ی دانیشتوانی هەرێم ئەوانەن کە لە سەرووی 64 ساڵیەوەن. هەر بەپێی ئامارەکان 84%ی دانیشتوانی هەرێم شارنشینن و 16% یشیان گوندنشینن.
سەرۆکی دەستەی ئامار، ڕوونیشیکردەوە، عێراق و هەرێمی کوردستان بە کۆمەڵگایەکی گەنج دادەنرێت بەو پێیەی ڕێژەی دانیشتوانی هەرێم لە سەرووی 64 ساڵ لە 5% تێپەرناکات بەراورد بە وڵاتانی تر کە 10%یە.
ئامارەکەی وەزارەتی پلاندانان دەریدەخات ڕێژەی هەژاریی لەهەرێم لە ساڵی 2007، 4.7 بووە، لە ساڵی 2012 بۆتە 3.5%، لە سەرەتای ساڵی 2014 بۆ ساڵی 2017 بۆتە 12.5 کە لە 62% بەهۆی ئاوارەکانەوەبووە.
وەزارەتی پلاندانان لەبارەی ڕێژەی بێکاریی لەهەرێم، ئاماژەی بەوەکردووە، تا ساڵەکانی 2013،2012، 2014، 2015، ڕێژەی بێکاریی 6.53% بووە، لە کۆتایی ساڵی 2016 بەرزبۆتەوە بۆ 13.53%، واتە ڕێژەکە لە 90% زیادیکردووە.
سیروان مەحەمەد، لە بارەی زیادبوونی ڕێژەی هەژاری و بیکاری ئەوەدەخاتەڕوو، لەم دوو ساڵەی کۆتایدا ڕێژەکە بەشێوەیەکی بەرچاو زیادیکردووە، بەڵام بەهۆی قەیرانی دارایی تائێستا بە تەواوی نەتوانراوە لە ڕوپێوێکدا ئەو ڕێژەیە بە وردی دەربهێنن و بریاڕیشە لە 12ی ئازاری ئەم مانگە بە هاوکاری بانکی نێودەوڵەتی ڕووپێوێک ئەنجامبدەن لە بارەی ڕێژەی بێکاری.
هەربەپێی ئامارەکانی وەزارەتی پلاندانان، لە سەرەتای ساڵی 2014 تا ناوەڕاستی ساڵی 2015 ژمارەی ئاوارەکانی هەرێم، ملێۆنێک و500 هەزار کەس بووە و لەگەڵ 200 هەزار پەنابەر، بەڵام لە ساڵی 2017 ئەو ڕێژەیە کەمبۆتەوە بۆ 900 هەزار ئاوارە و پەنابەر.
لەوبارەیەوە سەرۆکی دەستەی ئاماری هەرێم، وتی بەهۆی نەبوونی ڕووپێوێکی خۆیان پشتیان بە داتاکانی ڕێکخراوی کۆچی نێودەوڵەتی بەستووە کە ئاماژەبەوەدەکەن ژمارەی ئاوارە و پەنابەر بۆ 900 هەزار کەس کەمبۆتەوە.
06-03-2017

وەزارەتی‌ پلاندانانی‌ عیراق ئەمڕۆ پێنج شەممە ڕایگەیاند، ڕووبەری‌ هەژاری‌ لە وڵات، ڕووی‌ لە بەرفراوانبوون کردووە و ڕێژەکەی‌ گەیشتووەتە 22.5% کە بەراورد بە ساڵی‌ 2013، بە ڕێژەی‌ 5.5% زیادی‌ کردووە.
عەبدولزەهرە هنداوی‌ وتەبێژی‌ وەزارەتی‌ پلاندانانی‌ عیراق ڕایگەیاند:" وەزارەتەکەیان دەستەواوەژی‌ نوێی‌ لەسەر ڕێژەی‌ هەژاری‌ لە عیراق دەستکەوتووە، بەپێی‌ ئه و دەستەواژانەش، ڕێژەی‌ هەژاری‌ بۆ 22.5% لە ساڵی‌ 2014 ڕووی‌ لە زیادبوون کردووە، ئەوەش دوای‌ ئەوەی‌ ڕێژەکە لە ساڵی‌ 2013دا 17% بوو"، ڕونیشکردەوە، هۆکاریی‌ بەرزبوونەوەی‌ ڕێژەی‌ هەژاریشی‌ بۆ دابەزینی‌ نرخی‌ نەوت و دەستبەسەرداگرتنی‌ ڕێکخراوی‌ تیرۆریستی‌ داعش بۆ هەندێک ناوچەی‌ عیراق، گەڕاندەوە.
بەوتەی‌ هنداوی‌، بەرزترین ڕێژەی‌ هەژاریی‌ لە ناوچەکانی‌ ژێر دەسەڵاتی‌ داعشدایە کە گەیشتووەتە 41% و لە پارێزگاکانی‌ باشوور و دیالە و کەرکووک ڕێژەکە 31%، لە پارێزگاکانی‌ ناوەڕاست (کەربەلا و نەجەف و دیوانیە و بابل و واست) 17%یە، لە بەغدای‌ پایتەخت 12.5%ە، لە پارێزگاکانی‌ هەرێمی‌ کوردستانیش، بەپێی‌ وەزارەتی‌ پلاندانانی‌ عیراق بێت، ڕێژەی‌ هەژاریی‌ 12%یە.
وتەبێژی‌ وەزارەتی‌ پلاندانانی‌ عیراق وتیشی‌: "رێژەی‌ هەژاری‌ لەنێو ئاوارەکاندا گەیشتووەتە 36%"، پێشبینیشی‌ کرد، لەدوای‌ ئه و چاکسازیانەی‌ لەم ماوەیەی‌ دواییدا حکومەت دەستیپێکرد و لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەندکران، ڕێژەکە ڕوو لە دابەزین بکات، ڕزگارکردنی‌ ناوچەکانی‌ ژێر دەسەڵاتی‌ تیرۆریستانیشی‌ بە هەوڵێکی‌ تر بۆ کەمکردنەوەی‌ ڕێژەی‌ هەژاریی‌ لە عیراقدا، وەسفکرد.
- 20-08-2015

بەپێی ڕاپۆرتی بانکی جیهانی، ڕێژەی هەژاری لە عێراق لەدوای ساڵی 2014 بەشێوەیەکی بەرچاو زیادیکردووە و بەجۆرێک لە هەندێ ناوچە گەیشتوەتە 41%، بەڕێوەبەری ئاماری هەرێمیش ئاماژەبەوەدەکات، لەڕووی هەژارییەوە هێشتا هەرێم نەگەیشتوەتە ئاستێکی مەترسیدار.
بەپێی دواین ڕاپۆرتی بانکی جیهانی، کێشەکانی عێراق لە ساڵی 2018دا بەردەوامدەبێت و دابینکردنی ئاسایش هێشتا ئاڵنگارییەکی گەورەی بەردەم ئەو وڵاتەیە و بەپێی ڕێکخراوەکە لەماوەی دوو ساڵی ڕابردوودا لەبەر نەبوونی ئاسایش لە عێراق 16 هەزار و 360 کەس بوونەتە قوربانی و لەماوەی چوار ساڵی ڕابردووشدا قەیرانێکی گەورەی مرۆیی لەو وڵاتە دروستبووە کە کاریگەری کردووەتەسەر خراپبوونی ڕەوشی ژیانی 10 ملیۆن هاووڵاتی.
بەپێی ڕاپۆرتەکەی بانکی جیهانی، لە 22.5%ی هاووڵاتیان لەژێر هێڵی هەژاریدان، بەڵام لەو ناوچانەی کە لەلایەن داعشەوە لە پێشووتر هێرشیانکرابووە سەر، ڕێژەی هەژاری دوو هێندەی ناوچەکانی دیکەیە و بەڕێژەیەک بەرزبووەتەوە بۆ لە 41.2%.
بانکی جیهانی دەڵێت ستانداردەکانی خۆشگوزەرانی ژیان لە عێراق بەرەو خراپتر چوون، ساڵ لە دوای ساڵ ژمارەیەکی زیاتری هاووڵاتیان ڕویشتوونەتە ژێر هێڵی هەژاری و ڕێژەیەکی بەرچاوی دیکەش نزیکبوونەتەوە لە هێڵی هەژاری.
بانکی جیهانی ڕاشیگەیاندوە ڕێژەی بێکاری لە عێراق 14.8%، بەڵام 18%ی گەنجانی تەمەن نێوان 15 بۆ 24 ساڵ لە عێراق بێکارن و لە 23%ی هاووڵاتیانیش داهاتیان کەمترە لە دوو دۆلاری ڕۆژانە.
بەپێی ئامارەکانی دەستەی ئاماری هەرێم و وەزارەتی پلاندانان ڕێژەی هەژاریی لە هەرێم لە ساڵی 2007، 4.7 بووە، لە ساڵی 2012 بوەتە 3.5%، لە سەرەتای ساڵی 2014 بۆ ساڵی 2017 بوەتە 12.5، لە سەرەتای ساڵی 2018 بوەتە 13.2.
وەزارەتی پلاندانان لەبارەی ڕێژەی بێکاریی لەهەرێم ئاماژەی بەوەکردووە، تاوەکو ساڵەکانی 2012، 2013، 2014 و 2015 ڕێژەی بێکاریی 6.53% بووە، لە کۆتایی ساڵی 2017 بەرزبوەتەوە بۆ 13.53% واتە ڕێژەکە لە 90% زیادیکردووە.
سیروان محەمەد، بەڕێوبەری گشتی دەستەی ئاماری هەرێم بۆ دواڕۆژ ئەوەدەخاتەڕوو، لەم دوو ساڵەی کۆتاییدا ڕێژەکە بەشێوەیەکی بەرچاو زیادیکردووە، بەڵام بەهۆی قەیرانی دارایی تاوەکو ئێستا بە تەواوی نەتوانراوە لە ڕوپێوێکدا ئه و ڕێژەیە بە وردی دەربهێنن و بریاڕیشە بە هاوکاری بانکی نێودەوڵەتی ڕووپێوێک ئەنجامبدەن لە بارەی ڕێژەی بێکاری.
وتیشی ڕێژەی هەژاری لە پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان بەراورد بە ناوچەکانی دیکەی عێراق باشترە و نەگەیشتوەتە ئاستێکی مەترسیدار.[1]
#26-04-2018#

وەزیری پلاندانان ڕایدەگەیەنێت لەماوەی زیاتر لە دوو ساڵی ڕابردوودا بەڕێژی نزیکەی سەدا 3 هەژاری لە کوردستان بەرزبۆتەوە، ئەوەش پەیوەستە بە قەیرانی دارایی و بێکاری و کێشە سیاسیەکان لە هەرێمی کوردستان.
عەلی سندی، وەزیری پلاندانانی حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ چوارشەممە 21ی ئەیلول لەکاتی ڕاگەیاندنی پلانی ستراتیجی کۆمەڵایەتی لە هەولێر ڕایگەیاند بەهۆی قەیرانی دارایی و کێشە سیاسیەکان و کەمبونەوەی دەرفەتی کار لە هەرێمی کوردستان وایکردوە بێکاری بە ڕێژەی سەدا 3 بەرزبێتەوە، ئەوەش کاریگەری تەواوی کردۆتەسەر ژیانی هاوڵاتیان و بە ڕونی هەستی پێدەکرێت، چونکە هەلی کار و دامەزراندن لە کەرەتی گشتی و تایبەت کەمبۆتەوە.
عەلی سندی وتیشی لەساڵی 2013 ڕێژەی هەژاری لە کوردستان کەمتر لە 6% بوو، بەڵام لەدواین ئاماردا ڕێژەی هەژاری بەرزبۆتەوە بۆ 9% ئەوەش بەڵگەی بون و کاریگەری قەیرانی دارایی لەهەرێمی کوردستان بە ڕونی دەردەخات، بۆیە حکومەتی هەرێم چەندین ڕێگای گرتۆتەبەر لەوانە چاکسازی و پێداچونەوە بە موچەی زیاد و خەرجی زیاد و گرنگیدان بە بەرهەمی ناوخۆ و کەرتی کشتوکاڵ و کەرتی گەشتیاری.

وەزارەتی‌ پلاندانانی‌ عیراق ڕایگەیاند، ڕێژەی‌ هەژاری‌ لە هەرێمی‌ کوردستاندا بۆ ساڵی‌ 2014، لەسەدا دوانزەیە و ئه و ڕێژەیەش نزمترین ئاستە لەنێوان تێکڕای‌ ناوچەکانی‌ تری‌ عیراق.
عەبدلزەهرە هنداوی‌ وتەبێژی‌ وەزارەتی‌ پلاندانانی‌ حکومەتی‌ فیدراڵ ڕایگەیاند، ئاستی‌ هەژاری‌ لە عیراق لە ساڵی‌ 2014 بۆ لەسەدا بیست و دوو و پۆینت پێنج، ڕووی‌ لە زیادبوون کردووە، ئەوەشی‌ خستەڕوو کە پارێزگاگانی‌ ژێر دەستی‌ ڕێکخراوی‌ تیرۆریستی‌ داعش، ڕێژەی‌ هەژاری‌ تیایاندا گەیشتووەتە 41%.
هنداوی‌ وتیشی‌:"رێژەی‌ هەژاری‌ لە پارێزگاکانی‌ باشوور گەیشتووەتە 31%، لەکاتێکدا ڕێژەی‌ هەژاری‌ لە پارێزگاکانی‌ ناوەڕاست 17% و لە بەغدای‌ پایتەختیش ئه و ڕێژەیە 13%یە".
- 08-09-2015