کتېبخانە کتېبخانە
گېڵای

کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا


ھۊرچنۍ گېڵای





ورڎ گېڵای      کیبۆردە


گېڵای
ورڎ گېڵای
کتېبخانە
نامۍ کورڎیۍ پەی زاڕۊڵا
کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
سەرچەمۍ
ۋەڵینە
گلېرۆکریێ بەکاربەری
چالاکیۍ
چنین گېڵۇ؟
ۋەڵاکریێ کوردیپێدیای
ڤیدیۆ
پۊلبەڼی، پېڕبەڼی
بابەتۍ ڕېکۆتییە!
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ تازۍ
کېیاستەی ۋېنەی!
ڕاپەرسای
چنین دېیەی تۊ
پێۋەڼی
کوردیپێدیا چ جۊرە زانیاریېۋش پەنەۋازۍ ھەنۍ
ستانداردۍ
مەرجو بەکاربەرڎەی
چنینیی بابەتۍ
ئامرازۍ
چە بارەو ئېمە
ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
بابەتۍ چە بارەو ئېمە!
لینکو کوردیپێدیا دلۍ لینکا پەلیانەکەو وېتەنە بنیەرە
زېیاڎکەرڎەی / لابەرڎەی ئیمەیلی
ئامارو سەردانیکەرا
ئامارو بابەتۍ
فاڕەڕو فۆنتەکا
فاڕای ڕېکۆتو ڕۊژمارەکا
ۋشکنای ڕانۋیسی
زۋان و بنەزۋانو لاپەڕەکا
کیبۆردە
لینکۍ پەنەۋازۍ
زېیاڎکریاو کوردیپێدیای پەی گوگڵ کڕۆمی
کۇکیۍ/کۇکیز
زۋانۍ
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
ھەژمارو من
چۇوەر-لۋای
بۇ بە ھامکارو شمە!
کڕېڵەۋاچۊ وېت ۋیرشېیېنە!
گېڵای تۊمارکەرڎەی بابەتۍ ئامرازۍ زۋانۍ ھەژمارو من
ورڎ گېڵای
کتېبخانە
نامۍ کورڎیۍ پەی زاڕۊڵا
کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
سەرچەمۍ
ۋەڵینە
گلېرۆکریێ بەکاربەری
چالاکیۍ
چنین گېڵۇ؟
ۋەڵاکریێ کوردیپێدیای
ڤیدیۆ
پۊلبەڼی، پېڕبەڼی
بابەتۍ ڕېکۆتییە!
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ تازۍ
کېیاستەی ۋېنەی!
ڕاپەرسای
چنین دېیەی تۊ
پێۋەڼی
کوردیپێدیا چ جۊرە زانیاریېۋش پەنەۋازۍ ھەنۍ
ستانداردۍ
مەرجو بەکاربەرڎەی
چنینیی بابەتۍ
چە بارەو ئېمە
ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
بابەتۍ چە بارەو ئېمە!
لینکو کوردیپێدیا دلۍ لینکا پەلیانەکەو وېتەنە بنیەرە
زېیاڎکەرڎەی / لابەرڎەی ئیمەیلی
ئامارو سەردانیکەرا
ئامارو بابەتۍ
فاڕەڕو فۆنتەکا
فاڕای ڕېکۆتو ڕۊژمارەکا
ۋشکنای ڕانۋیسی
زۋان و بنەزۋانو لاپەڕەکا
کیبۆردە
لینکۍ پەنەۋازۍ
زېیاڎکریاو کوردیپێدیای پەی گوگڵ کڕۆمی
کۇکیۍ/کۇکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چۇوەر-لۋای
بۇ بە ھامکارو شمە!
کڕېڵەۋاچۊ وېت ۋیرشېیېنە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 چە بارەو ئېمە
 بابەتۍ ڕېکۆتییە!
 مەرجو بەکاربەرڎەی
 ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
 چنین دېیەی تۊ
 گلېرۆکریێ بەکاربەری
 کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
 چالاکیۍ - کوردیپێدیا
 یارڎی
تۊماری تازە
ژیواینامە
مینە جاف
23-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی داواشی
22-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
نامی کەلهوڕی
20-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ ئەبولحەسەنی مەردۆخی
19-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مامۆستا عوسمان هەورامی
17-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
عەلی گوڵپی
16-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
وەستا عەبدولعەزیز تەوێڵەیی
15-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ ئەحمەدی عەللامە
13-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مامۆستا بابا حاجی
10-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مەلا موحەمەدی زەنگەنە
09-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ئامارۍ
بابەتۍ
  537,027
ۋېنۍ
  109,675
کتېبۍ PDF
  20,246
فایلی پەیوەڼیدار
  103,925
ڤیدیۆ
  1,535
زۋان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پېڕە
هەورامی
ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ 
61,596
کوڵەباس 
1,893
ھۊنیێ 
1,389
پەندۍ و ئیدیۆمۍ 
784
ژیواینامە 
174
کتېبخانە 
94
بەڵگەنامۍ 
55
یاگۍ 
6
ۋەڵاکریێ (گۊڤارۍ و ڕۊجنامۍ و ...) 
2
شەھیدۍ 
2
نامۍ کورڎیۍ 
1
پارتیۍ و ڕېکۋزیێ 
1
ئامارۍ و ڕاپەرسیۍ 
1
کۊگاو پەرۋەڼا (فاییلا)
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   سەرجەم 
235,241
گېڵای شۊنۊ دلېنارە
ژیواینامە
مەڵڵا مسەفای فاوجی
ژیواینامە
ناسر موحەمەد کەریم
ژیواینامە
شېخ عەبدولکەریمو خانەگای
ژیواینامە
مەلا عەبدوڵڵای دشەیی
کوڵەباس
پېوەڼی مەحوی و مەولەوی
لانک لە فۆلکلۆر و هۆنراوەی کوردی دا
خاتوونۍ کوردیپێدیای، ھامچەرخانەسەردەمییانە ئېشۍ و سەرکۆ تەیۍ ژەنا کورڎی چە داتابەیسو نەتەۋەکەیشانە ئەرشیۋ کەرا..
پېڕە: کوڵەباس | زۋانو بابەتۍ: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
ھامبەشیکەرڎەی
Facebook1
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
ھۊرسەنگنای تۊماری
نایاب
فرە خاسە
خاسە
خرابە نېیەنە
خرابە
ۋزەش دلۍ ڕیزبەڼیی گلېرۆکریێکاو وېم
پەیلۋاو وېت چە بارەو ئی بابەتۍ بنۋیسە!
ۋەڵینەو دەستکاریی بابەتۍ
Metadata
RSS
چە گوگڵ پەی ۋېنە پەیۋەستا بە بابەتۍ دەسنیشانکریێ گېڵە
چە گوگڵ پەی بابەتۍ دەسنیشانکریێ گېڵە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

لانک لە فۆلکلۆر و هۆنراوەی کوردی دا

لانک لە فۆلکلۆر و هۆنراوەی کوردی دا
ناونیشان: لانک لە فۆلکلۆر و هۆنراوەی کوردی دا
نووسەر: #ڕەزا شوان#

(لانک) و (بێشکە) دوو ناوی هاومانان، مەبەستێک دەگەیەنن، لۆرک و جۆلانیش دوو ناوی ترن، هەموویان شوێنی نووستن و ژیرکردنەوە و ئارام بەخشینن بە منداڵی کۆرپە، تەنها جۆلانێ نەبێت کە بۆ هەموو قۆناغەکانی منداڵی بەکاردەهێنرێت.. هەندێ جاریش بەپێی کات و شوێن و پێویست بەکارهێنراون و بەکاردەهێنرێن. لانک و بێشکە و هەلۆرک بە نەرمی ڕادەژێنرێن، بەڵام جۆلانی باڵیپێوەدەنرێت.
لانک کەرەستەیەکی ڕەسەنی داهێنان و دروستکراوێ تایبەتی گەلی کوردە لە هەموو جیهان دا. مێژووی دروستکردن و بەکارهێنانی لانک لە کوردستان دا، زۆر کۆنە و دەگەڕێتەوە بۆ چەندین هەزار ساڵ بەر لە ئێستا، تا ئەمڕۆش لانک بایەخ و جوانی و ڕەسەنایەتی خۆی لەدەست نەداوە و لە زۆربەی ماڵەکانی کوردستان دا هەیە، دایکانی کوردمان بەکاری دەهێنن.. بوونی لانکیش لە ماڵان دا، گوزارشتە لە بوونی منداڵ لەو ماڵانەدا، منداڵیش بەرهەمی خێزانییە و مایەی خۆشی و شادی و درێژەدانە بە ژیان و مان و زۆربوونی وەچە و نەتەوە.
لانک یەکێکە لەو کەرەستە جوان و دێرینە بەرچاوانەی، کە مۆزەخانەکانی کەلەپووری کوردییان لە کوردستان دا ڕازاندۆتەوە و جێی سەرنج ڕاکێشانی گەشتیارانی بیانییە.
لانک لە زۆربەی جۆری دارەکان دروست دەکرێت، بە تایبەتیش لە داری (هەنار، هەنجیر، قۆخ، بی، قەزوان، گوێز، توو، بەڕوو، کە ئەم دارانە لە دارستانەکان و لە چەمەکانی کوردستان دا زۆرن و بڕین و ڕیکخستنیشیان ئاسانە بۆ دروستکرنی لانک.
دەشێ وشەی (لانک) لە (لان) یا (لانە) ەوە وەرگیرابێت، کە بە واتای (شوێن خەو) و پشوودان و حەسانەوە دێت.. دەوترێت لانەی شێر، دەوترێت لان یا لانە یا هێلانەی هەڵۆ، واتا شوێنی نووستن و حەسانەوەی، شیر، هەڵۆ.. لانکیش شوێنی نووستنی منداڵی کۆرپەیە.. با شرۆڤەکردن و ساغکردنەوەی ناوی (لانک) بۆ شارەزایان و پسپۆرانی زمانی کوردیمان بهێڵینەوە، ئەوان ناوی لانک یەکلایی بکەنەوە.
هیچ دیمەنێک لە جیهان دا، ناگاتە دیمەنی ئەو دایکە میهرەبانەی کە جگەرگۆشەکەی کردۆتە نێو لانکەکەی و بە نەرمی ڕایدەژێنێت و، بە دەنگە ناسک و شیرینە پڕ لە سۆز و خۆشەویستییەکەی، لای لایەی و لۆرین بۆ دەکات، دەنگی تێکەڵ بە دەنگی تەقەی لانک و زڕەزڕی پۆیلە و تەکە و پەتکە و خڕوهۆڕی موتوموورو و کوژەکە و تەقەی خولخولۆکەی هەڵوسراوی شۆڕەوبووی قەد کەمەری لانک و بێشکەی کۆرپەکەی دەبێت.. تێکەڵ بە دەنگی خڕەخڕی بازنگەکانی قۆڵە ناسکەکان و بە زرینگە زرینگی زەنگلۆکە و خرینگەی خڕخاڵەکانی پێیە ناسک و قنجەکانی کۆرپەکانیان دەبێتەوە.
شاعیری نەمری گەلەکەمان (فایق بێکەس) لە هۆنراوەی (دایک) دا دەڵێ:
بە لای لایە گۆرانی
رایژەندووم تا بەیانی
(لامارتین) دەڵێ:” جوانترین هۆنراوە لە سەرانسەری جیهان دا، لای لایەی دایکانە”
(بیکۆن) دەڵێ:” ئەو گۆرانییەی کە دایکمان لەسەر بێشکە بۆمان دەڵێت.. تامردن لە گوێچکەکانمان دا دەزرینگێتەوە”
(ناپلیۆن) یش لە بارەی گەورەیی دایکەوە دەڵێ:” دایک بە دەستی ڕاستی لانک ڕادەژێنێت.. بە دەستی چەپیشی جیهان ڕادەژێنێت”
حەزدەکەم دەربارەی لانکی کوردی، دەقی نووسینێکی، نووسەری ناسراوی کوردمان دکتۆر (جەمشید ئیبراهیم) کە کوردێکی هاوڵاتی ئەڵمانیایە، بۆتان باس بکەم، کە لە بەرواری (15ی/ئەوگوست/ 2012) دا، بە زمانی عەرەبی لە سایتی (الحوار المتمدن) دا، لەژێر ناوی (لانک مهد الطفل الکردي) دا بڵاوی کردۆتەوە.. پێم جوانە بۆ دەوڵەمەندکردنی ئەم باسەمان، نووسینەکەی دکتۆر جەمشید وەرگێڕم بۆ کوردی:
“لانکی منداڵی کۆرپەی کورد، بە هەموو جۆر و ڕەنگەکانییەوە، لە داری هەمەجۆرە دروست دەکرێت، بە تایبەتیش لە داری هەنار یا هەنجیر هەر وەکو لە گۆرانی کوردی و لە لای لایەی دایکی کوردی میهرەبان دا دەردەکەوێت، کە منداڵەکەی دەلاوێنێتەوە بۆ ئەوەی بنوێت.
هەروەها منیش دەمپرسی، بۆچی دایکی کورد منداڵە کۆرپەکەی بەم ڕادە بێبەزەییە لە جێگایەکی داردا، دەست و پێیەکانی بەند دەکرد؟ منداڵێک چۆن خەوی لێبکەوێت، کە نەتوانێت دەستەکانی و پێیەکانی ببزوێنێت؟ دەبێت چ پەندێک لە دوای ئەمەوە هەبێت؟
لە چەشنی (لانک) تا ئێستا لە کولتوورەکانی تردا بەرچاوم نەکەوتووە.. نازانم ئەم وشەیە لە کوێوە هاتووە، وەرگێڕانەکانیشی نازانم، دەشێ (لانە) بگرێتەوە یا شوێن، هەروەکو لە وشەی (لانە) دا دەردەکەوێت. وەڵامی ئەم پرسیارانەم دەست نەکەوت، تا ئەو کاتەی کە خانمە شارەزایەکی دەروونی کۆمەڵایەتی ئەڵمانی بە ڕێکەوت لە ماڵەکەم دا لە ئەڵمانیا ئەو لانکە بچکۆلانەیەی بینی، کە لە کوردستانەوە لەگەڵ خۆم دا هێنابووم.. سەرنجی ڕاکێشا و لێیپرسیم: ئەمە چییە..؟ کاتی کە مەبەستەکەیم بۆ ڕاڤەکرد، کە چۆن منداڵی کورپەی بەسزمانی کورد لە ناوی دا دەنوێت.. شارەزاکە سەیری دەکردم و بەزەیی بە بە نائارامی مندا دەهاتەوە و وتی: پێویستە منداڵ هەر لە کۆرپەییەوە فێری ئەوەبێت، کە سنووری دەروونی و جووڵەیی و کۆمەڵایەتی خۆی ڕابگرێت.. نووستنیش بەم شێوەیە لە بنەڕەت دا، منداڵ فێری ئەوە دەکات بە شێوەیەکی گشتی ڕێز لە سنوور بگرێت.
ئایە ئەمە بەجێیە؟ من چاوەڕوانی ئەوەم لێدەکرد، کە پێی سەیربێت و ئەوە بڵێت کە دایکانمان نەزانن، نازانن زیانی توندبەستنی دەست و پێیەکانی منداڵی کۆرپەی نەرم و نۆڵ بەم شیوەیە ڕەقییە چییە، کە ئەو لە قۆناغی گەشەکردنی سەرتای دایە.. خانمە شارەزاکە ئەوەی بۆ سەلماندم، کە شێوازی سەرەتایی، کە بووە بە داب و نەریت، هەندێ جار باشترە لە شێوازی تازە، کە بڕوایان بەوەیە، لە کاتی نووستن نابێت ئازادی منداڵ کۆتبکرێت.. شارەزاکە ئەوەشی بۆ زیادکرد، دەشێ دایکی کورد شێوازی ڕاست فێربووبێت، بێ ئەوەی کە بزانێت سوودەکانی چین.
ئەم قسانەی شارەزا ئەڵمانییەکە، کە (180) پلە بۆچوونی منی گۆڕی.. ئەوەم بە بیردا هات.. کە ئەوە لە دایکێکی بەسۆزی کورد ناوەشێتەوە، کارێکی ئەوەتۆ بکات کە زیان بە کچۆڵەکەی یا کوڕیلەکەی بگەیەنێت.. جێ ماچێکم لەسەر (لانک) کوردی شەقڵکرد.. ئەوەشم بە خەیاڵ هاتەوە کە من چۆن بە دەست و پێ بەستراوەوە لە ناوی دا ڕاکشاوم، دایکە میهرەبانەکەم بە لای لایەی پاکی کوردی، هەواڵەی خەوێکی قووڵی کردووم”
ئەگەرچی لە ئەمڕۆدا، بە هۆی تەکنۆلۆژیای تازە و داهێنانی نوێوە، دروست کردنی چەندی شێوەی مۆدێرزمی لانکیش هاتوونەتە ئاراوە.. بازاڕي شێوە ڕەسەنی لانکی کلاسیکی گەرم و گوڕی نەماوە و کڕین و فرۆشتنی لانکی دار کزبووە.. بەڵام تا ئەمڕۆش لە هەموو شارەکانی کوردستان دا، کەسانێکی وەستای ناسراوی لانک هەن کە لە باپیران و باوکانیانەوە پیشەی لانک دروستکردنیان بۆ ماوەتەوە.. دەستبەرداری دروستکردنی لانکی دار نەبوونە.. لە پاڵ دروستکردنی لانک بۆ منداڵانی کۆرپە، هەر لە دار (لانکۆڵە)ی قنجیيش بۆ بووکە شووشەکانی کچۆڵەکان دروست دەکەن.. هەندێ لەو لانکۆڵانە، گەشتیارانی بیانی وەکو دیارییەکی جوان لە کوردستان دا، کڕیویانە و گەیشتوونەتە هەندێ لە شارەکانی ئەوروپا و ئەمریکا.
بە دەیان بەیت و کۆپلە و گۆرانی فۆلکلۆری کوردیمان هەیە، کە بەسەر لانک و بێشکە و هەلۆرک و جۆلانێ و سەرلانک و دەسرازەی لانکی منداڵ دا هەڵدراون.. و باس لەو دارانەش دەکەن کە لە کوردستان دا، لانکیان لێ دروستکراون.. باسیش لە بەڵەدی و دەستڕەنگینی وەستای دروستکردنی لانک لە شارەکان دەکەن.. بۆ نموونە ئەم بەیتانەی خوارەوە بەسەر لانک یا بێشکە و سەربێشکە (سەرچاوکە) و دەسرازەی لانکی منداڵ و وەستای لانکی منداڵ هەڵدروان:
داری لانکی داری بی یە
سەرچاوکەکەی چیت هەوری یە

داری لانکی داری قۆخە
سەرچاوکەکەی چیت شلۆخە

داری لانکی دار هەنارە
کەمەی لانکی بە بزمارە

داری لانکی بەلالووکە
وەستای لانکی لە کەرکووکە

داری لانکی داری گیزە
کەمەی لانکی بە زریزە
کوڕ لە مەمکان بۆ زیزە

داری بێشکەی داری لاولاوە
وەستای کارگەی شێخی زەهاوە

وەستا دێنم لە تارانێ
لانک دروست کا بۆ چاو جوانێ

لانکت بۆ دەکەم لە داری قەزوان
دەیڕازێنمەوە بە شەوە و شیلان

لانک لە دار کەنێرێ
وەستا هات لە هەولێرێ
لانکی دروستکرد دوێنێ و پێرێ
رەوارەی لانکی کورتە
ناگاتە مەمکی مێرێ

لانکت بۆ دەکەم لە دار خورمایە
وەستات بۆ دەهێنم لەناو بەغایە

لانکۆڵەکەی دار هەنارە
دەسرازەکەی لە کەژ مارە

لانکت بۆ دەکەم لە دار حەیزەران
خەوت لێبکەوێ تا بەری بەیان

وەستا دێنم لە سلێمانی
لانک دروست کات بۆ ڤێمانی

لانکۆڵەکەی دار عەنابە
لێوەی دیارە ماڵی کابە

لانکۆڵەکەی داری گوێزە
سەرلانکۆڵەی چیت تەورێزە
غەوز لە عەجەم بی پارێزە

گۆرانی فۆلکلۆری بەسەر لانک دا:
باوترین و خۆشترین گۆرانی فۆلکلۆری کوردی کە بەسەر لانک دا هەڵدراون، گۆرانی (لانک لانک لانکۆڵێ) یە.. کە تا ئێستا چەند هونەرمەندێکی گۆرانیبێژی ناسراوی کوردمان ئەم گۆرانییەیان وتۆتەوە و تۆماریان کردووە، تێکست و میلۆدییەکەی فۆلکلۆری یە.. لەو هونەرمەندانەش کە ئەم گۆرانییەیان وتۆتەوە (مەزهەری خالقی، ناسری ڕەزای، مەرزییە فەریقی، خەلیل سدیقی، محەمەدی ماملێ، حەسەن زیرەک، جەلال سەعید، بێژەن کامکار، کاروانی نەی، ئەیاز یوسف، محەمەد فەخری، ڕەزا نەزەری، زانا عەبدوڵڵا، …)
ئێمە لێرەدا تەنها کۆپلەی یەکەمی گۆرانییەکەمان نووسیوە، کە وشەی (لانک)ی تێدایە.. ئەودوای کۆپلەکانی گۆرانییەکە لە لای هونەرمەندان کەمێ جیاوازی هەیە.. تەنانەت لە کۆپلەی یەکەمی گۆرانییەکەش دا، جیاوازییەکی زۆر کەم هەیە:
مەزهەری خالقی:
لانک لانک لانکۆڵێ
لانک لە دار کننێرێ
وەستا هات لە هەولێرێ
لانکی دروستکرد دوێنێ و پێرێ
رەوارەی لانکی کورتە
ناگاتە مەمکی مێرێ
ئەی ڕۆڵە سەر دڵ خڕبی، باب مردووبی
شەو درەنگە بۆ جێ ژوانێ
جا ئەوە ڕۆژی ڕووناکە
هەموو عالەم دەیزانێ
مەرزییە فەریقی:
لانک لانک لانکۆڵێ
لانک لە دار هەنارێ
وەستا بێ لە تارانێ
لانکی دوست کا بۆ چاو جوانێ
دەڵێ لە لانکێ دا نانووم
دەبا بۆی سازکەین جۆلانێ
جا ئەوە ڕۆژی ڕووناکە
هەموو عالەم دەیزانێ
لە هەندێ دەقی تردا، ئەم نیوە دێڕە (جا ئەوە ڕۆژی ڕووناکە) بڕگەی (جا) بووە بە
(تاوە) بەم شێوەیە (تاوە ڕۆژی ڕووناکە).
لە لای لایەیەکی تری مامۆستا مەزهەری خالقی دا، لە جێی (لانک) وشەی (هەلۆرک)ی بەکارهێناوە:
رۆڵەی خۆشەویست، بینای چاوم
هێزی ئەژنۆم و هیوای ژیانم
هەتا دێیتەوە هەر چاوەڕێتم
هەلۆرکی مناڵیت ڕادەژیێنم
حەسەن گەرمیانی:
لانکدار هات بەلامەوە
دڵخۆشی دەردی دامەوە
شاعیری نەمرمان مامۆستا (هەژار موکریانی) لە هۆنراوەی (لای لەیە)ی دا، کە هونەرمەندی خوالێخۆشبوومان (محەمەدی ماملێ) بە گۆرانی دەیڵێتەوە، دەڵێ:
لای لایە، ڕۆڵە لای لایە
ئەمشەو بەزەییت بە مندا نایە
ژیربەرەوە ڕۆڵەی شیرین و جوانم
لە داخی لانک دەگری دەزانم
دەڵێی بۆ حەپسم بۆ دەستە بەستم!
بەو حەپسە من جەستە بەستم
لە نێو کورد نەبێ دەسرازە نیە
ئەو بەند و قفڵ و قەرازە چیە؟
کوڕم من بیرم لە تۆ زیاترە
دەسرازە و لانک ببێ چاترە
راستە تۆ نەوەی شێری ژیانی
نەوەی پاکی گەلی کوردانی
بەڵام چونکە ئەمڕۆ کورد بێکەسە
بەشیان لە دنیا کۆت و مەحبەسە
بۆیە دەتپێچم تا خووی پێ بگری
نەک تا من ماوم لە بەندا بمری
هەی لای لایە، ڕۆڵە لای لایە
هەزار تێبینی دواڕۆژم لایە
لانکۆڵێ یەکی تری محەمەدی ماملێ:

لانک لانک لانکۆڵێ
لانک لە شتڵە بێزایە
وەستا بێ لە بەغدایە
لانکێ دروست بۆ لەیلایە
دەبێ بۆی سازکەم جۆلانێ
لە لانکێ دا خەوی نایە
لە دەڤەری بادینانیش دا چەندین هونەرمەندی گۆرانیبێژی کوردمان بەسەر لانک دا، بەیت و گۆرانی فۆلکلۆرییان وتووە، ئەمە دێڕێکی یەکێکە لەو گۆرانییانەیە:
دادێ لانکێ ب هەژێنە
لۆ کوڕێ ساڤا بخەوێنە

لەم کۆپلە هۆنراوەیەی خوارەوەدا کە (ناوی هۆنراوەنووسەکەیم بەرچاو نەکەوتووە) جەخت لەسەر ئەوە دەکات کە پێویست دایکانی هۆشیاری کوردمان، هەر بە کۆرپەیی جگەرگۆشەکانیان بە کوردستان پەروەری گۆشبکەن.. چاو بە نەخشەی کوردستانی داگیرکراودا هەڵبێنن.. بە کوردستان بێنە گڕوگاڵ، کە گەورەبوون تۆڵە لە داگیرکەرانی کوردستان بکەنەوە:
خەریتەی هەموو خاکی کوردستان
دایک بە دەرزی و دەزوو و دروومان
بکێشێت لەسەر سەربێشکەی مناڵ
هەر بە کوردستان بێتە گڕوگاڵ
لە بێشکەی وایا چاو هەڵنەهێنێ
درۆیە هەستێ و تۆڵە بسێنێ
(لانک) یا (بێشکە) لە هۆنراوەی کوردی دا:
وەکو نموونە لە هۆنراوەی هۆنراوەنووسانی کوردمان لەسەر لانک.. ئەم هۆنراوەیەی شاعیری گەورە و نەمری گەلەکەمان کاک (شێرکۆ بێەس) م هەڵبژارد، کە لەژێر ناوی (بێشکە) دایە.. بڕوانن کە شێرکۆ بێکەس، چەند بە جوانی و ناسکی و شیرینی پەیامە پڕ لە مەبەست و واتاکەی بە هۆنراوە دۆستانی کوردمان دەگەیەنێت.. شێرکۆ بێکەس چوار بێشکەی سوور بۆ کۆرپەکانی کوردمان لە دار و لە تەختەکانی ئەو سێدارەیە دروست دەکات کە سەرۆک کۆماری کوردستان پێشەوای نەمرمان شەهید قازی محەمەد و هاوڕێکانیان، لە گۆڕەپانی چوارچرای (مەهاباد)ی پایتەختی کۆماری کوردستان دا پێیان لە سێدارە دران.. شێرکۆ بێکەس چوار بێشکە سوورەکە دەنێرێت بۆ (باکوور، ڕۆژهەڵات، باشوور، ڕۆژئاوای) کوردستان.. بێشکەکان دەسووڕێنەوە و ئەم ماڵ و ئەو ماڵ.. ئەم دەست و ئەو دەست دەکەن لە ماڵەکانی کوردستان دا، نەوە لە دوای نەوەی تازەی کورد تێیان دا، بە بیر و بە ڕێبازی ئازادی و ڕزگاریخوازی شەهید قازی محەمەد گۆش و پەروەردە دەکرێن.. بێشکە لەم هۆنراوەیەی شێرکۆ دا، هێمایە بۆ نەمری کورد و بۆ بیری کوردایەتی و کوردستان پەروەری.. ئەو پەیامەش بە داگیرکەرانی ڕەگەزپەرست و نەیارانی کورد و کوردستان دەگەیەنێت.. خەیاڵیان خاوە، گەر وابزانن بە لەسێدارەدانی قازی محەمەد چۆکیان بە گەلی کوردمان داداوە، یا بێ هیوایان کردووین و دەستمان لە خەبات و لە قوربانیدان هەڵگرتووە.. کورد هەرگیز نامرێت، نەوە لە دوای نەوەی تازەی کوردمان پێگەیشتوون و پێدەگەن، کە درێژە بە پەیام و بە ڕێبازە پیرۆزەکەی پێشەوای نەمر قازی محەمەد دەدەن.. لە ئەمڕۆدا بە هەزاران تێکۆشەر و دڵسۆزی کوردستان پەروەرمان، کە لە دەرچووانی قوتابخانەی کوردایەتی قازی محەمەدن.. گیانبەخشانە درێژە بە خەباتی ڕزگاری کوردستان دەدەن.. ئەمەش دەقی هۆنراوەی (بێشکە)ی کاک (شێرکۆ بێکەس) ی هەمیشە نەمرە:
کە لاشەی ساردی چواچرا
وەکوو هێشووی سەرما بردوو
لە سێدارە کرانەوە،
دار.. بەجێ ما،
هەژارانی سابڵاخ بردیان!
زستانیش بوو نەیانسووتان!
لەو دارانە.. لەو تەختانە
چوار بێشکەی سووریان دروست کرد؛
لەو ڕۆژەوە هەتا ئەمڕۆ،
ئەو لانکانە
هەر ئەگەڕێن،
ئەم ماڵ.. ئەو ماڵ
ئەم دەست.. ئەو دەست
وەریان دەگرن
ئەی نابینی هەزاران قازی محەمەد لەسەر لوتکە وەستاون و
چەک هەڵئەبڕن؟!
کورتە فیلمی کوردی (لانک) بۆ منداڵان:
هونەرمەندی لاوی کورمان کاک (زانیار لوتفی) خوێندکاری ماستەر لە بەشی (سینەما) لە زانکۆی تاران، بەرپرسی هونەرە وێنەییەکانیشە لە شاری (سنە) لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان، توانایەکی باشی لە دەرهێنانی بواری شانۆ وسینەما دا هەیە.. تا ئێستا چوار کورتە فیلمی بۆ منداڵان بە زمانی کوردی دەرهێناوە، لەگەڵ فیلمێکی دیکۆمێنتاری دا.
کاک زانیار لوتفی بە کورتە فیلمی (لانک) کە فیلمێکە بە زمانی کوردی بۆ منداڵان، لە شانزەمین فيستیڤاڵی نێونەتەوەیی ساڵانەی (ئیسپانیا) کە لە (16ی/ یانوار/2018) لە شاری (بۆرگسی) بەڕێوەچوو، بەشداری کرد.. خەڵاتی باشترین کورتە فیلم و تابلۆی دیپلۆمای فیستیڤاڵەکەیان بە کورتە فیلمی (لانک) بەخشی.. نیازیش وایە ئەم فیلمە و شەش کورتە فیلمی تر کە بە زمانی کوردین بۆ منداڵان، لە ئەمساڵ دا لە هەشتەمین فیستیڤاڵی فیلمی منداڵان لە (هیندستان) نمایش بکرێت.. پیرۆزبایی و دەستخۆشی لە کاک زانیار لوتفی دەکەم و هیوادارم درێژە بە خزمەتکردنی منداڵە بێنازەکانمان بدات.
حەزدەکەم خوێنەرانی ئازیز ئەوەش بزانن، کە لە بەرواری (29/6 /2014) دا، بابەتێکم دەربارەی (لای لایە)ی کوردی بڵاوکردەوە، بە ناونیشانی (لای لایە بەشێکە لە ئەدەبی منداڵان) کە چەند نموونەیەکم لە لای لایەی دایکانی کوردمان گوڵبژێرکردووە.
() بۆ دەوڵەمەندکردنی ئەم نووسینەم، سوودم لەم سەرچاوانە وەرگرتووە:
1 (لانک) مهد الطفل الکردي دکتور جمشید ابراهیم الحوار المتمدن (2012)
2 چەند سایتێکی کوردی.
3 چاوپێخشانێک بە مێژووی ئەدەبی منداڵان ڕەزا شوان 2015 کەرکووک.
4 ئەدەبی منداڵان بە سەرپەرشتی : سەعدوڵڵا شێخانی هەولێر.
5 دیوانی هەژار موکریانی بۆ کوردستان.[1]

کوردیپێدیا جە دلېنەو ئی بابەتۍ ۋەرپەرس نېیەن، خاۋەنو/خاۋەنۊ بابەتەکۍ ۋەرپەرسیارەن. کوردیپێدیا بە مەبەسو ئەرشیڤکەرڎەی ئی بابەتېشە تۊمارە کەرڎېنە.
ئی بابەتۍ بە زۋانی (کوردیی ناوەڕاست) نۋیسیێنە، پەی ئەۋەکەرڎەی بابەتەکۍ بە زۋانېۋ کە نۋیسێنە، سەرو ئایکۆنو ی کلیک کەرە!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
ئی بابەتۍ 818 جارۍ ۋینیێنە
پەیلۋاو وېت چە بارەو ئی بابەتۍ بنۋیسە!
ھاشتاگ
سەرچەمۍ
[1] مێدیای کۊمەڵایەتی | کوردیی ناوەڕاست | پەیجی مێژووی کورد
بابەتۍ پەیۋەڼدریێ: 5
1. ژیواینامە ڕەزا شوان
2. ژیواینامە سەعدوڵڵا شێخانی
3. ژیواینامە Raza Shwan - Raza Salih
1. ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ لانک
پېڕە: کوڵەباس
زۋانو بابەتۍ: کوردیی ناوەڕاست
جۊرو بەڵگەنامەی: زۋانی یەکەم
جۊرو ۋەڵاکەرڎەی: دیجیتاڵ
وڵات - هەرېم: پانیشتو کورڎەسانی
کتېب - کوڵەباس: کولتۇر / فۆلکلۆر
کتېب - کوڵەباس: ھۊربەس
تایبەتمەڼییۍ تەکنیکیۍ
خاۋەنو ئی بابەتۍ مافو ۋەڵاکەرڎەیش بە کوردیپێدیای بەخشان! یان بابەتەکۍ کۊنە ھەنە، یان بابەتەکۍ بەشېۋەنە چە خاۋەنداریی گرڎینەیی.
چنینیی بابەتۍ: 99%
99%
ئی بابەتۍ جە لایەنو: ( ڕۆژگار کەرکووکی )یۆ جە: 01-06-2022 تۊمارەکریێنە
ئی بابەتۍ چە لایەنو: ( هاوڕێ باخەوان ) چە: 01-06-2022 پۊرەلۋای کریێنە و ئازاڎە کریێنە
ئی بابەتۍ پەی دمایین جاری جە لایەنو:( هاوڕێ باخەوان )یۆ جە:24-10-2023 خاستەرە کریێنە
لینکو بابەتۍ
ئی بابەتۍ 818 جارۍ ۋینیێنە
کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا
ژیواینامە
مامۆستا عوسمان هەورامی
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی داواشی
کتېبخانە
ڕۊژماری هۆرامی (8)
کوڵەباس
یاڎەوەریەکېم (17)
کتېبخانە
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
کتېبخانە
گیٛجاوەو ژیوای
ژیواینامە
خورشید خانمەی داواشی
کتېبخانە
مەولە
ژیواینامە
عەلی گوڵپی
کتېبخانە
یاڎو پەنجا ساڵەو سەرکۆتەو ژڵېوەو ئاپۆیینە
کوڵەباس
یاڎەوەریەکېم (18)
کوڵەباس
گیاندارو (باز)ی
ژیواینامە
ئەحمەدی نەزیری
کوڵەباس
سەوقاتیێ ئېژایانە
کوڵەباس
سروود خەزان
ژیواینامە
مینە جاف

تازەکی
ژیواینامە
مەڵڵا مسەفای فاوجی
11-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
مەڵڵا مسەفای فاوجی
ژیواینامە
ناسر موحەمەد کەریم
11-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ناسر موحەمەد کەریم
ژیواینامە
شېخ عەبدولکەریمو خانەگای
12-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
شېخ عەبدولکەریمو خانەگای
ژیواینامە
مەلا عەبدوڵڵای دشەیی
15-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
مەلا عەبدوڵڵای دشەیی
کوڵەباس
پېوەڼی مەحوی و مەولەوی
08-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
پېوەڼی مەحوی و مەولەوی
تۊماری تازە
ژیواینامە
مینە جاف
23-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی داواشی
22-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
نامی کەلهوڕی
20-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ ئەبولحەسەنی مەردۆخی
19-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مامۆستا عوسمان هەورامی
17-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
عەلی گوڵپی
16-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
وەستا عەبدولعەزیز تەوێڵەیی
15-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ ئەحمەدی عەللامە
13-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مامۆستا بابا حاجی
10-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مەلا موحەمەدی زەنگەنە
09-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ئامارۍ
بابەتۍ
  537,027
ۋېنۍ
  109,675
کتېبۍ PDF
  20,246
فایلی پەیوەڼیدار
  103,925
ڤیدیۆ
  1,535
زۋان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پېڕە
هەورامی
ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ 
61,596
کوڵەباس 
1,893
ھۊنیێ 
1,389
پەندۍ و ئیدیۆمۍ 
784
ژیواینامە 
174
کتېبخانە 
94
بەڵگەنامۍ 
55
یاگۍ 
6
ۋەڵاکریێ (گۊڤارۍ و ڕۊجنامۍ و ...) 
2
شەھیدۍ 
2
نامۍ کورڎیۍ 
1
پارتیۍ و ڕېکۋزیێ 
1
ئامارۍ و ڕاپەرسیۍ 
1
کۊگاو پەرۋەڼا (فاییلا)
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   سەرجەم 
235,241
گېڵای شۊنۊ دلېنارە
کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا
ژیواینامە
مامۆستا عوسمان هەورامی
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی داواشی
کتېبخانە
ڕۊژماری هۆرامی (8)
کوڵەباس
یاڎەوەریەکېم (17)
کتېبخانە
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
کتېبخانە
گیٛجاوەو ژیوای
ژیواینامە
خورشید خانمەی داواشی
کتېبخانە
مەولە
ژیواینامە
عەلی گوڵپی
کتېبخانە
یاڎو پەنجا ساڵەو سەرکۆتەو ژڵېوەو ئاپۆیینە
کوڵەباس
یاڎەوەریەکېم (18)
کوڵەباس
گیاندارو (باز)ی
ژیواینامە
ئەحمەدی نەزیری
کوڵەباس
سەوقاتیێ ئېژایانە
کوڵەباس
سروود خەزان
ژیواینامە
مینە جاف

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| پێۋەڼی | CSS3 | HTML5

| کاتو وەشکەرڎەی لاپەڕەی: 0.875 چرکە(چرکۍ)!