نامۍ: ئەحمەد
نازنام: حاجی مامۊسا/ فانی نودشەیی
نامۍ تاتەی: مەڵڵا عەبدلڕەحمان و نودشەی
ساڵەو ئامای دنیای: 1815ز
ساڵەو کۊچی دمایی: 1883ز
یاگۍ ئامای دنیای: #نۆدشە#
یاگۍ کۊچی دمایی: #سنە#
$ژیواینامە$
نامېش(ئەحمەد کوڕو عەبدولڕەحمان)ی، جە دەگاو #نوتشە# و هۆرامانی ساڵەو(1815ز) جە ئەدیێ بیەن. تاتەش سەردەمو دەسەڵات و بابانەکانە جە سلېمانی موفتی بیەن، مەولەوی شاعېر سەرو دەسو ئاڎیینە ئیجازەش وەرگېرتەن، وە مەزاری موبارەکش ئینا گردو سەیوانی. مەڵا ئەحمەڎ سەرو دەسو مەڵڵاو(خەتێ) جە ڕەواندوز ئیجازەش وەرگېرتەن.
مەڵڵا ئەحمەڎ کە بە حاجی مامۊسا ئەشناسیان و نامبانگا جە ڕۊخانەو زانستینە مەلەوانێ بۍ هامتا بیەن، فرەو مەڵڵا ئایینەکان و ئا سەردەمەیە ئیجازەو وانایشان چاڎی وەرگېرتەن. نریارۍ فرېش هەنۍ، چانېشا جە زانستو(نەحو)ی نریارێش هەن کە وانکارۍ واناش بە نامۍ(ظرفی حاجی ماموسا). ماوێ فرە جە شارو سلېمانی و شارو سنەینە ژیوان، نامبانگێ گۆرەش بیەن، پەی بە دەسئاردەی زانستی پەیجوریێ فرەش کەردەن، وڵاتەکانو ئېراق، سوریا، سعودیە و میسیری گېڵان و زانستی شەرعی و کومەڵایەتیش وەرگېرتەن. سەرو دەسیشەنە چڼین زانێ و مەڵڵێ دیندارۍ پەروەردەکریێنۍ و یاوێنۍ پەنە(عەللامە عەبدولڕەحمان پێنجوێنی، مەڵڵا ئۆلقادرو بیارۍ، سەید ئەحمەد فایز پێنجوێنی، مەڵڵا مەجید مینبەری، مەلا عەبدوڵڵا موفتی، مەڵڵا مارف نودشی، شېخ سەلیم و تەختەی، مەڵڵا عەبدولعەزیم موجتەهیدی و مەڵڵا عیسامەدین نوتشی، ....تاد). مەڵڵا ئەحمەڎ جە بوارەکاو فەلسەفەی، ئەدەبیاتی عەرەبی، هەسارە ئەشناسی، بیرکاری، کەلام) شارەزایێ خاسش بیەن، جە بوارو عیرفانی و مەعنەویەتینە ئڼە شارەزا بیەن کە بە(زولجەناحەین) بە نامبانگ بیەن.. مەولەوی شاعېر پېسە سەرچەمێ گۆرەی تەماشەش کەردەن.
مەڵڵا محەمەڎ نزیکەو دە ساڵێ دمای مەولەوی شاعېری ئامان دنیاوە، یانی زەمەنێنە ژیوێنۍ.
جە مێڎان و ئەدەب و شېعرېنە دەسێ باڵاش بیەن و نازنامی شېعریەش(فانی نوتشەیی) بیەن، دماجار ساڵەو (1883ز) کۊچی دماییش کەردەن و جە شارو سنەی ئەسپەردەکریان.
نمونێ جە بەرهەمە شېعریەکاش:
جەمین مەدرەوشۊ بەینی حەیتاران
چوون وېنەش نە تۊی دڵەی غەم باران
توڕش وېنەی ڕەنگ خەیاتەی خامەن
یا ڕیشەی ئەڕوای بەختی سیامەن
خەم دان بە قامەت نە کەمینگای دڵ
ئەبرۊش چوون سەیاد نە سارای جنگڵ
دیدەش پەڕ، پەڕ مەی سەحیح بیمارەن
ئەویج مەر زەدەی نیم نیگای یارەن
بینی خەتی نوور خورشید لەت کەردە
گونا وېنەی بەدر ڕەنج ئەنگوشت بەردە
قیبلەم هەر کەسێ چوون من ماتەمەن
وەهارش پاییز، پاییزش غەمەن
دیسان ماچۊ:
چن پەنەم واتی های دڵەی غافڵ
حەقی حەقیقی (اضافی) (باطل)
پەردەی ئەو جەماڵ(مطلق جە اطلاق)
ئاوېنەی عکوس میراتی ئافاق
بۊ بە بای موراد نەشئەی سافی مەی
بە یاری مەلاح سوزی لافی مەی
کەشتی عەرقەکەت نە گېجاوی دەی
یاونە ئەو ساحل ئی بەحری بۍ پەی
شاخەی تافی ساف سەرچەشمەی هەستیت
هەوا کەلەی تەبع هەوا پەرستیت
با کەرۊش کۊتا کڵپەی کوورەی دڵ
شەرارەی سەبوون چۊڵەکەی مەنزڵ
تۊ بەتەر دامان عسیانت تەڕ بی
وېنەی بەد بەختان ئاخرت شەڕ بۍ
هیچ نەبیت وە تەنگ ڕۊژی ڕۊی فەردا
ئەمجا تا تاوی بڎە وە سەردا[1].