سیاوڕېحانە ؛ جە ترازیەو هۊرسەنگنایەنە
بابەتېوی ڕەخنە ئامېزا سەرو ڕۊمانەو سیاوڕېحانەی بە خامەو کاک کیومەرز نیک ڕەفتاری ڕۊمانەو سیاو ڕېحانەی کە بە خامەو کاک ڕەزا بەهمەنی نویسیان و کۆتەن و وەرو دیڎەو وانەرە هۆرامی زوانەکا . سەربارو گۆرەیی هەرمانەکێو سەنگینی ڕۊمانەکەی ، بەڵام پېسە هەر بابەتێ ئەدەبی کۆتەن وەرو سەرنجو شیکەردۆ بڕێ جە وانەرو نەقد گېرەکا ، یۊچا بەڕېزا کاک کیومەرزی نیک ڕەفتارا کە وېش دان قەرۆ بابەتەکێ . سەرەتا کاک کیومەرز وېش وستەن دلۍ بابەتێ فەلسەفی کە جە چون وچرا یان پرسیارە ئەبەدیەکۍ ئنسانی کە بە یەقین یام شکە کۊتاییشا مێ و ڕای ڕاسەو درۊسە و نادرۈسە ۋزا وەردەمو مەردومی . ناقېد بەرۆ فەلسەفەیۆ لوان دلۍ و گەرەکشا کاڵێوە فەلسەفیانۍ کەرۊ باڵاو نەقدەکێشەرە
دماتەر ناقد بۍ پەرس سەکۊ ڕۊمانەکێش کەردەن قەرەوڵگێوە پەی نیشانە گېرتەی جە دینی و بەبۍ شارەزایی وېش ۋستەن دلۍ بابەتێ شەرعی و یاسایی کە خەڵکۍ شارەزاو بوارەکێچ فرە بە هەستیاریۆ ملانە دلېش .
کاک کیومەرز چېگەنە وەرگېری جە پیا کۊشی کەرۊو ئا یاسێ کە مافو مەزڵومی بە جا مارا بە کەم تەماشەشا کەرۊ ، هۊکارو ئینەیچە نەشارەزاییو بۍ ئاگایین جە وردەکاری یاساو دەسورە دینیەکا یام بە مانێوە تەر جیا نەکەردەیۆ دینی و دینکاری و ئایین و خۊرافەی جە یۊی هەر پېسە فرەو خەڵکی کە عادەت و عبادەت جیا نمەکەراوە ،
دمای ئینەیە کاک کیومەرز ئامان دلۍ ڕۊمانەکەیو دەسش بەردەن پەی کەمو کۊڕیەکاش و جە نەقدی ئەدەبیوەدەسش پەنە کەردەن کە بېجگە ڕۊشن کەردەیۆ چن چېوێ ڕەخنێوە چامنەشە نیا شایانو باسی بۊ ، چن ڕەخنێوە ئیملایېش گېرتېنۍ کە شایانو بەرۋستەی نیەنۍ ، بەڵام چەنی ئانەیچە گەر بە ۋردی بابەتەکەو ڕەخنەگری بوانمێ سەرو ڕۊمانەکەی چڹەها غەڵەتۍ ئیملایېش چەنەنۍ کە وېش هەسش پەنە نەکەردېنۍ .دماتەر هەر سەرو عەینو سەکۊیۆ و جە درېژەو دژمنایەتی دینینە وەزۊرە سەرو زوانو دینیچ کە عەرەبیاو باسو واژە عەرەبیەکا کەرۊ کە پېسە لافاوی ئامێنۍ دلۍ زۋانی هۆرامی و تېکشا دان کە دماتەر چن واژێ عەرەبیۍ بە نمونە مارۊوە کە سیاو ڕېحانەنە بەکار ئامێنۍو بەدیلەکەشا بە هۆرامی منیۊرەو داوا کەرۊ بەکارشا بارمۍ و پی جۊرە ماچۊ :
جیای واژۍ تەنەفوری تاومۍ واژۍ بېزاری بەکاربارمۍ
جە وەختێنە تەنەفور بە ماناو ( بەرکەردەی دفع دشمنی ) مێ نەک ئانە کە ئاڎی ۋستەن ڕۊوە .
جیای واژۍ مەنزوری تاومۍ واژۍ مەبەسی بنویسمۍ .
جە وەختێنە مەنزور گەر (منظور) بۊ یانی پەی دیای گەر (منزور) بۊ یانی بۍ بایەخ
جیای واژۍ جۊرئەتی واژۍ دڵنیایی بنویسیۊ
جە وەختێنە جورئەت یانی غیرەت یام ئازایی ( نەبەز دلیر دلاوەر ) کە بە ماناو شجاعی مەیا .
هەرچن ڕەخنەگر داوا کەرۊ زوانەکەیما پاک کەرمێ جە زوانی بېگانەی بەڵام دلۍ بابەتە ڕەخنەییەکەیشەنە چنین واژۍ عەرەبیۍو کۊردیۍ هەنۍ کە وینیا .
جە کۊتانە ناقد دەسەواژێ جە ڕۊمانەکەنە بەرمارۊ کە باسو عەشقی کەرۊ کە پېسەنە دەسەوامېوی ، پېسە تەمامو دەسەواژەکەی منیچ هامڕانا چەنی کاک کیومەرزی کە دەسەواژێ تا ڕادێ غەریبو شازا دلۍ ڕۊمانەکەینە ،بەڵام جە تەفسیرو واژۍ دەسەوامینە ڕا جیانا ،چۊنکم دەسەوام پېسەنە قەرزێ بێنو دوۍ کەسانە نەک چن کەسێ، هۆرامی ماچۊ گرد چېو دەسەواما گەر کابرا چایێش پەی ئەسای توچ چایێش پەی پسانە .
جە کۊتانە ئۊمېدەوارەنا کاک کیومەرز بە سینێ فەرېحۆ چەنەم هۆرگېرۊ و گرڎ وەختێ مېمانداری جە نویسنتەکاشو ڕەخنەکاش کەرو .سۊپاس.[1]