#ئەلفابێتی ھۆرامی و چڼ سەرنجېۋ#
نۋیستەی: ئاکۊ مارانی
ۋەڵاکریای دوەم: جولای 2021
بەشۍ چواردەهەمە
ئەلفابێتېۋ، کە (عەبدوڵڵا حەبیبی) بەکارشبەرۊ
بەپاو ئا زانیارییا کە بەڕێز (عەبدوڵڵا حەبیبی) وېش چە ڕاو تێلەگرامی پەی من کېیاستېنۍ، ئاڎ بەس ھېمێۋەش زېیاڎەکەرڎېنە ( دٚ: دال حۆتېۋی گولانە سەرشۆ)، یەکەمېن ئاماڎەکەرڎەی کیبۆردەکېش (دلېڕاسی ساڵۊ 2016) دۋۍ ساڵۍ و نیم چێۋەڵتەر بېیەن و ئاماڎەکەرڎەی دوەمش ساڵېۋ چێۋەڵتەر ۋەڵابېیەنۆ.
ھەر پاسە کە بەڕێز (عەبدوڵڵا حەبیبی) چە وەڵامەنە دڵنېیاشکەرڎەنۆ، ئاڎ بېژگە ئا ھېمێ | پیتۍ ( دٚ ) ھیچ ھېمێۋۍ تەرەش پەی دەنگە تایبەتەکا زۋانی ھۆرامی نەنیێنەرە.
پاسە کە زانېیان ھېما | پیتۊ (ڎ) ۋاتا (د) کە یەرۍ خاڵۍ پېسەو ھەشتېۋی گولانەی یان ھەشتېۋی گولانەش سەرۆ ھەن، چە ھۊنېیاکا (سەیدی ھۆرامی) تاکو ئیسە و چە لایەنو فرەو نۋیسەرا و ھەر پاسە چە لایەنو کەسانېۋیۆ کە ئەلفابێت یان کیبۆردۍ تایبەتەشا پەی زۋانی هۆرامی نېێنەرە، بە فرەیی ھەمان ھېما ( ڎ | ۮ ) بەکاربریێنە و نریێنەرە. بارېۋی چامنەنە ئېمە پېسە بەکاربەری و نۋیسەری چنی ئی پرسیارۍ ڕۇبەڕۇ ھەنمۍ: چی پیتە یاگەکۆتەکۍ ( ڎ ) بەکارنەبریێنە؛ ئایا پیتە کۊنەکۍ ھەڵېنە؟ ئەر پیتە کۊنەکۍ ھەڵېنە، ھەڵەبېیەیش چېشا؛ ناجۊریش چنی دەنگەکەی و جۊرو ۋاتەی دەنگەکەی هەن؟ یان مەڵامەتی تەرەش ھەن؟
گرفتۍ ھېماو | پیتۊ ( دٚ )، کە بەڕێز (عەبدوڵا حەبیبی) جېیاتی پیتۊ ( ڎ ) نېێنەرە:
یەکەم: بە پېچەۋانەو نزم-بېیەی دەنگەکەی، حۆتە گولانەکەو سەریش نیشانەن پەی بەرزۆبېیەی دەنگەکەی پېسەو ( ۆ ) و ( ێ )؛ کاتېۋ ئا حۆتە گولانەشە سەرۆ بۊ، ئاماژەن پەی بەرزۆبېیەی و ئەۋەکریای دەنگەکەی، کاتېۋ چېرەنە بۊ یان ھەشتېۋی گولانە یان یەرۍ خاڵۍ سەرەوارۍ با، نیشانەنۍ پەی نزم-بېیەی دەنگو پیتەکی چە ئاستو ئاسایی زۋانی بەرەو وارتەر ، پېسەو پیتۊ: ش ، ڤ ، ژ ، ث )
دوەم: ھېماکۍ دلۍ ڕیزیبەڼی خشتەکو ھېماکا یونېکۆدی و سکریپتی عەرەبی'ینە بېیەیش نېیا و ھەر کەس کیبۆردەکۊ بەڕێز (عەبدوڵا حەبیبی) نەبۊ، نمەتاۋۊ ئا پیتۍ بنۋیسۊ و بە فاڕای فۊنتو کیبۆردەکۍ پەی فۆنتېۋی تەری، پاسە بەرمشۊ ( دٚ ).
یەرەم: ھېماکۍ | پیتەکۍ یەکپارچۍ نېیەنە (U+062f U+065a) و کاتو ئەۋەکوشنایەنە، یەکەم جار حۆتە گولانەکە کوشیۊۋە و پەی ئەۋەکوشنای تەمامی پیتەکۍ، دۋۍ جارۍ ئەۋەکوشنای پەنەۋاز هەن، کە بە ۋېرشېیەیش (د) مەنۊۋە. ئانەیچ پەی چاپی و خېرانۋیستەی و بەکاربەریی نۋیسیاریی گرفت و سەرئېشە و کات کوشتەی درۊس کەرۊ.
گرفتېۋ تەر، کە ئەلفابێتەکەو بەڕێز (عەبدوڵڵا حەبیبی)یەنە ھەن، ئانەن، کە ئاڎ پیتۊ (ئۆ: ۆ: o |) پەی دەنگو (ئۊ: ۊ ü: әü)نمۇنە: لۊ ، کۊ ، سۊ ، جۊت ، کۊڵ Lü , Kü , Sü , jüt , küĺ..تد) و ھامکات پەی دەنگو ( ئۆ: ۆ: کۆت ، جۆت ، هۆر kot، Jot، Hor)ی بەکاربەرۊ. ھەر پاسە ئاڎ پەی دەنگو چېرەی ( یۍ Yᴉ- کەسرەی عەرەبی: ئېمە، ئېگە، پېسە، سېر، مېڵۍ) و ھامکات هەمان پیتۍ پەی دەنگو (یێ: ێ ĕ: ئێر، ئێران ، خێر، خێمۍ ، بێڎەرییە ، ئەشیێ ، ..تد) بەکاربەرۊ، کە سەڎان ۋاچۍ ۋاتا جېیاۋازۍ ئا دۋە دەنگە تایبەتەو زۋانی هۆرامی تېکەڵکەرۊ و دلېنەبەرۊ.
بە پەیلۋاو من، باریۋی چامنەنە، گرفتەکە ھەر نەگونجېیای و نادرۊسیی ھېماکا نېیا، بەڵکو ڕېسو نۋیستەی ھۆرامی کەرۊۋە بە پەژم. چۇنکە بە ڕادەی کەم (ڎ) یەکەم پیتۍ ھۆرامییەنە کە سەڎان ساڵېن ئەژناسیێنە و ئی ڕۊ فاڕایش بە ( دٚ )، بېژگە نادرۊسی ھېماکۍ چە بارو دەنگ-ژناسییۆ، ئا شناسە و دڎان پۊرەنېیایە، کە تاکو ئیسە چە بارەو ئا دەنگەیە بەدەسئامان، ملۊنە چېرو پرسیارۍ و تەنانەت چنی تانەدای زۋانشناسە ناھۆرامییا ڕۇبەڕۇبېمېۋە، کە ۋاچا ھۆرامی-زۋانەکۍ وېچشا نمەزانا چېششا گەرەکا ! .
ۋەرو ئانەی، خاستەر ئانە بۍ، ئەر ھەمان ھېمای یاگەکۆتۍ ( ڎ ) بەکاربریۊ، تاکو زاڕۊڵۍ و گەنجۍ و بەکاربەرۍ کەم شارەزێ تۇشو سەرگەرڎانی نەزانای بەکاربەرڎەی ھېماکا نەبا.
---------------------------------------------------------------------------------
* دەنگە تاییبەتەکۍ زۋانی هۆرامی، پیتە و نمۇنەی دەنگیی و نۋیستەیی:
- ڎ: ئەڎا: دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6322
- ۋ: ۋاران: دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6328
- ڼ: مەڼ: دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6324
- ۊ: لۊ: دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6326
- ې ۍ: دەنگ https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/6330
- ﯗ = و: (مﯘ)
لینکو گرڎو پیتەکا ئەلفابێتو زۋانی ھۆرامی
https://t.me/Ferhengu.Zvani.Horami/7588
** پەی ئەۋەوەنەی پەراۋېزەکا، ئەرک نەبۊ، سەرو لینکو پەڕچنەکەی کلیک کەرڎۍ
[1]