Prof. Dr. Mehmet İnbaşı
Prof. Dr. Mehmet Demirtaş
$Kürtlerin ülkesi$ #Kürdistan# Osmanli devleti kontrolu altina girmeden önce birleşik ve yerleşik bir sistem biçimine sahip değildi, bu ülke yerli bazi kürt emirlikler arasinda dağilmiş-bölünmuş durumundaydi, ve bu emirliklerin kendilerine has ve özgü siyasi çikarlari vardi, komşu kürt emirlikleri ile bağamsiz diplomatik ilişkilere sahiplerdi, bu emirlikler Osmanli devlettinden önce Kürdistanin sosyal, ekonomik, siyasi ve hatta külturel yapisini oluştururdu, ve bu düzen 1515 Osmanli devleti Kürdistani kontrol altina aldiktan sonrada devam etmekteydi, zira Osmanli devleti bu topraklarda kontrol sağladikten sonra doğrudan doğruya merkezi bir anlayişla yönetmedi, bu sayede kürt emirlikleri özgur bir biçimde kendi hukunu siyasal ekonomik külturel yaşantisini kurudular Bu emirliklerin en büyükleri, güçlüsu ve köklüsu olan Hakkari ve #Bitlis#i emirlikleri idi, bunun en büyük nedenlerinden bu iki emirliklerin birbirlerine komşu ve siyasi ilişkilerinin var olamasidir, ama bazen ikili çikarlari sekteğeye oğradinda savaşamişlardir, çünki çikarlar her şeyin önundedir.
Bu emirliklerin en büyükleri, güçlüsu ve köklüsu olan Hakkari ve Bitlisi emirlikleri idi, bunun en büyük nedenlerinden bu iki emirliklerin birbirlerine komşu ve siyasi ilişkilerinin var olamasidir, ama bazen ikili çikarlari sekteğeye oğradinda savaşamişlardir, çünki çikarlar her şeyin önundedir. Bu çalişmanin en büyük dayanağin eski kaynaklar ve belgelerdir, bu kaynaklar işiğinda bu iki emirliklerin siyasi yaşamini mercek altina aldik ilk koruluşundan 1258 abasi devletinin yikilişina kadar, ve sonrasi taki Osmanli bu topraklari kontrol altina alana kadar bu iki emirlikler ilişkilerini geliştirdiler günden güne daha siki ve ileriye guturmuşler taki 1665 senesine gelindinde, bu seneden sonra hiç bir şey eskisi gibi olmadi, zira Bitlis emirliği büyük bir değişime uğradi çünku Osmanli devleti bu emirliğe karşi büyük bir saldiri düzenledi ve acimasiz bir biçimde üstunden geçti, bu saldiridan sonra bu emirliğin ne siyasi nede askeri gücu kaldi direnci kirildi ve zayif duştu, en büyük değişimde Bitlis emirliği emirlikten aşiret reğisline-liderliğine çevirmiş oldu.[1]