پێناسەی غەزەل
قاڵبی غەزەل لەو قاڵبە شیعرانەیە کە لە هەوەڵی سەرهەڵدانی شیعری کوردی و فارسی هەبووە و ئێستاش کۆن نەبووه.
(ڕوودەکی)ی سەمەرقەندی 1100 ساڵ پێش ژیاوه، شاعیرێک دەرحەق بەو دەڵێت:
غزل (رودکی) وار نیکو بود
غزلهای من (رودکی) وار نیست
جا لە هەر دەورەیەکدا گەشە و نەشەی بووە، بەڵام دەوری تەڵایی غەزەڵ قەڕنی 6و7و8ی کۆچی مانگی بووە، کە مەولانا داری غەزەل دەچەقێنێ و سەعدی ئاودێریی دەکا و حافز بە سەمەری دەگەیەنێت، دوای ئەوانیش لە عەسری هیندی و بازگەشت و دەورانی نوێشدا غەزەل بە حەیاتی خۆی بە گەشە و نەشەتر درێژەی داوە، لە کوردیدا نالی و مەحوی و کوردی و تاهیربەگ دادی قسەیان بەم قاڵە داوە، بەڵام حەمدیش لەو کاروانەدا هەر بەرەوپێشە و ئەگەر نەفەری سێیەم نەبێ لەگەڵیان (نعلا بالنعل) واتا (هاوشانیان) ئەسپی خۆی لینگ داوە.
غەزەل نابێ لە حەوت بەیت کەمتربێ و لە 12بەیت زیاتربێ، بەڵام جاری وا هەیە شاعیران ڕیعایەتیان نەکردووە بە کەمترەکەی دەڵین غەزەلی ناقیس و بە زۆرترەکەی دەڵێن غەزەلی قەسیدە.
فەرقی غەزەل و قەسیدە لەوەدایە: قەسیدە باسی یەک مەتڵەب دەکا، بەڵام غەزەل دەتوانێ فەقەت عەشق، سیاسەت، عیرفان و حیکمەت بێ و لە 7بەیت کەمتر نەبێ.
غەزەڵ دەردی دڵە و قەسیدە نییەتی تێدایە. غەزەل حەدیسی نەفسە و قەسیدە نییەتی سیاسی و دوور ئەندێشی و (طموحات)ی شاعیر دەگەیەنێت.
غەزەلیاتی حەمدیش بەڕاستی ڕەقیبی سەرسەختی ئاڵی و مەحوییە.
#محەمەد سەعید نەجاڕی (ئاسۆ)# [1]
کوردیپێدیا جە دلېنەو ئی بابەتۍ ۋەرپەرس نېیەن، خاۋەنو/خاۋەنۊ بابەتەکۍ ۋەرپەرسیارەن. کوردیپێدیا بە مەبەسو ئەرشیڤکەرڎەی ئی بابەتېشە تۊمارە کەرڎېنە.
ئی بابەتۍ بە زۋانی (کوردیی ناوەڕاست) نۋیسیێنە، پەی ئەۋەکەرڎەی بابەتەکۍ بە زۋانېۋ کە نۋیسێنە، سەرو ئایکۆنو
ی کلیک کەرە!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی
بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
ئی بابەتۍ 708 جارۍ ۋینیێنە
پەیلۋاو وېت چە بارەو ئی بابەتۍ بنۋیسە!