کتېبخانە کتېبخانە
گېڵای

کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا


ھۊرچنۍ گېڵای





ورڎ گېڵای      کیبۆردە


گېڵای
ورڎ گېڵای
کتېبخانە
نامۍ کورڎیۍ پەی زاڕۊڵا
کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
سەرچەمۍ
ۋەڵینە
گلېرۆکریێ بەکاربەری
چالاکیۍ
چنین گېڵۇ؟
ۋەڵاکریێ کوردیپێدیای
ڤیدیۆ
پۊلبەڼی، پېڕبەڼی
بابەتۍ ڕېکۆتییە!
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ تازۍ
کېیاستەی ۋېنەی!
ڕاپەرسای
چنین دېیەی تۊ
پێۋەڼی
کوردیپێدیا چ جۊرە زانیاریېۋش پەنەۋازۍ ھەنۍ
ستانداردۍ
مەرجو بەکاربەرڎەی
چنینیی بابەتۍ
ئامرازۍ
چە بارەو ئېمە
ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
بابەتۍ چە بارەو ئېمە!
لینکو کوردیپێدیا دلۍ لینکا پەلیانەکەو وېتەنە بنیەرە
زېیاڎکەرڎەی / لابەرڎەی ئیمەیلی
ئامارو سەردانیکەرا
ئامارو بابەتۍ
فاڕەڕو فۆنتەکا
فاڕای ڕېکۆتو ڕۊژمارەکا
ۋشکنای ڕانۋیسی
زۋان و بنەزۋانو لاپەڕەکا
کیبۆردە
لینکۍ پەنەۋازۍ
زېیاڎکریاو کوردیپێدیای پەی گوگڵ کڕۆمی
کۇکیۍ/کۇکیز
زۋانۍ
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
ھەژمارو من
چۇوەر-لۋای
بۇ بە ھامکارو شمە!
کڕېڵەۋاچۊ وېت ۋیرشېیېنە!
گېڵای تۊمارکەرڎەی بابەتۍ ئامرازۍ زۋانۍ ھەژمارو من
ورڎ گېڵای
کتېبخانە
نامۍ کورڎیۍ پەی زاڕۊڵا
کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
سەرچەمۍ
ۋەڵینە
گلېرۆکریێ بەکاربەری
چالاکیۍ
چنین گېڵۇ؟
ۋەڵاکریێ کوردیپێدیای
ڤیدیۆ
پۊلبەڼی، پېڕبەڼی
بابەتۍ ڕېکۆتییە!
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ تازۍ
کېیاستەی ۋېنەی!
ڕاپەرسای
چنین دېیەی تۊ
پێۋەڼی
کوردیپێدیا چ جۊرە زانیاریېۋش پەنەۋازۍ ھەنۍ
ستانداردۍ
مەرجو بەکاربەرڎەی
چنینیی بابەتۍ
چە بارەو ئېمە
ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
بابەتۍ چە بارەو ئېمە!
لینکو کوردیپێدیا دلۍ لینکا پەلیانەکەو وېتەنە بنیەرە
زېیاڎکەرڎەی / لابەرڎەی ئیمەیلی
ئامارو سەردانیکەرا
ئامارو بابەتۍ
فاڕەڕو فۆنتەکا
فاڕای ڕېکۆتو ڕۊژمارەکا
ۋشکنای ڕانۋیسی
زۋان و بنەزۋانو لاپەڕەکا
کیبۆردە
لینکۍ پەنەۋازۍ
زېیاڎکریاو کوردیپێدیای پەی گوگڵ کڕۆمی
کۇکیۍ/کۇکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چۇوەر-لۋای
بۇ بە ھامکارو شمە!
کڕېڵەۋاچۊ وېت ۋیرشېیېنە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 چە بارەو ئېمە
 بابەتۍ ڕېکۆتییە!
 مەرجو بەکاربەرڎەی
 ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
 چنین دېیەی تۊ
 گلېرۆکریێ بەکاربەری
 کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
 چالاکیۍ - کوردیپێدیا
 یارڎی
تۊماری تازە
ژیواینامە
مەلا موحەمەد سەلیم فاوجی
24-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مینە جاف
23-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی داواشی
22-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
نامی کەلهوڕی
20-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ ئەبولحەسەنی مەردۆخی
19-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مامۆستا عوسمان هەورامی
17-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
عەلی گوڵپی
16-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
وەستا عەبدولعەزیز تەوێڵەیی
15-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ ئەحمەدی عەللامە
13-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مامۆستا بابا حاجی
10-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ئامارۍ
بابەتۍ
  537,266
ۋېنۍ
  109,715
کتېبۍ PDF
  20,250
فایلی پەیوەڼیدار
  103,944
ڤیدیۆ
  1,535
زۋان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پېڕە
هەورامی
ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ 
61,596
کوڵەباس 
1,893
ھۊنیێ 
1,389
پەندۍ و ئیدیۆمۍ 
784
ژیواینامە 
174
کتېبخانە 
94
بەڵگەنامۍ 
55
یاگۍ 
6
ۋەڵاکریێ (گۊڤارۍ و ڕۊجنامۍ و ...) 
2
شەھیدۍ 
2
نامۍ کورڎیۍ 
1
پارتیۍ و ڕېکۋزیێ 
1
ئامارۍ و ڕاپەرسیۍ 
1
کۊگاو پەرۋەڼا (فاییلا)
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   سەرجەم 
235,241
گېڵای شۊنۊ دلېنارە
ژیواینامە
مەڵڵا مسەفای فاوجی
ژیواینامە
ناسر موحەمەد کەریم
ژیواینامە
شېخ عەبدولکەریمو خانەگای
ژیواینامە
مەلا عەبدوڵڵای دشەیی
کوڵەباس
پېوەڼی مەحوی و مەولەوی
پرسی سەربەخۆیی.. ناوچە کوردستانییە ئازادکراوەکان (مادەی140) لە دیدی یاساییەوە
کوردیپێدیا و ھامکاریش، ھەردەم یارڎیدەرۍ با پەی وانیارا زانکۊکا و وەنەی باڵای پەی بەدەسئاۋرڎەی سەرچەمەی پەنەۋازیای!
پېڕە: کوڵەباس | زۋانو بابەتۍ: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
ھامبەشیکەرڎەی
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
ھۊرسەنگنای تۊماری
نایاب
فرە خاسە
خاسە
خرابە نېیەنە
خرابە
ۋزەش دلۍ ڕیزبەڼیی گلېرۆکریێکاو وېم
پەیلۋاو وېت چە بارەو ئی بابەتۍ بنۋیسە!
ۋەڵینەو دەستکاریی بابەتۍ
Metadata
RSS
چە گوگڵ پەی ۋېنە پەیۋەستا بە بابەتۍ دەسنیشانکریێ گېڵە
چە گوگڵ پەی بابەتۍ دەسنیشانکریێ گېڵە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

ڤالا فەرید

ڤالا فەرید
#ڤالا فەرید#

ئێراق لە دوای ڕزگارکردنی لە دەستی دیکتاتۆری بەعسی و بوونیادنانی دەوڵەت و دەستوورێکی نوێ لەسەر بنەمای سیستمی فیدڕاڵی بە هاوکاریی کورد، نەک هەر لەم دەوڵەتەدا هاوبەشیی کورد و مافە دەستوورییەکانی پێشێل کراوە، بگرە زۆر بە زەقی دژایەتی دەستکەوتەکانی هەرێمی کوردستان کراوە و هەوڵ دراوە قەیرانی جۆراوجۆری بەسەردا بسەپێنن، تا ئەو ڕاددەیەی کە بودجەی کوردستان لە سەردەمی نوری مالیکیەوە هەتا ئێستا بڕاوە، ئەوەش هاوکات بووە لەگەڵ هێرشی تیرۆریستانی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) بۆ سەر کوردستان و هاتنی بە لێشاوی نزیکەی دوو ملیۆن پەنابەر و ئاوارەی شەڕ بۆ هەرێمی کوردستان، بۆیە لە دۆخێکی وادا سەرکردایەتی کورد لەم بەشەی کوردستاندا، گەیشتنە ئەو کۆدەنگییەی کە پێویستە بە گشتپرسییەک بۆ ئیرادەی گەل بگەڕێینەوە و پرسی سەربەخۆیی بخەنە بەر دەنگی هاووڵاتیان، بێگومان ئەوەش وەرچەرخانێکی مێژووییە و ئەنجامدانی (ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی) دەتوانێ کورد لە ئێراقی گیرۆدەی شەڕی مەزهەبی دووربخاتەوە. لە ئێستاشدا هاوکێشە سیاسی و یاسایی و دەستوورییەکان بە تەواوی لە بەرژەوەندیی کوردستانە و پێویستە یاساو پرسی سەربەخۆیی لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی، هەروەها یاسا و پرسی ناوچە کوردستانییە ئازادکراوەکان تاوتوێ بکەین کە بەمجۆرە دەیخەینەڕوو:
خاڵی یەکەم:

یاساو پرسی سەربەخۆیی لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی:
باس لە دیباجەی دەستوری ئێراق ناکەم کە بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ باس لەمافی چارەی خۆنووسین دەکات. ڕەنگە پێمان بڵێن: دیباجە سیفەتی ئیلزامی نییە! کە لە ڕاستیدا سیفەتی ئیلزامی هەیە، بەڵام فۆکس دەخەمە سەر مادەی (8) لە دەستووری ئێراق کە ئاماژە بە (پابەندبوونی دەوڵەتی ئێراق بە ئیلتیزامە نێودەوڵەتییەکان دەکات) . یەکەمین ئیلتیزامی نێودەوڵەتی کە دەکەوێتە ئەستۆی ئێراق، بریتییە لە داننان بە مافی چارەی خۆنووسین بۆ گەلانی وڵاتەکەی، ئەویش بەپێی ماددەی (1) لە هەردوو پەیماننامەی نێودەوڵەتی ساڵی1966 کە تایبەتن بە مافەکانی مەدەنی و سیاسی (ICCPR) ، ئابووری و کۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیری (ICESCR) کە ئێراق موسادەقەی کردوون لە ساڵی 1970، هەروەها ماددەی (1) و ماددەی (55) لە میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان کە ئێراق ئەندامە تێیدا، ئەمە جگە لەوەی کە ماددەی (56) لە میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان، وڵاتانی ئەندامی ناچاردەکات بە پابەندبوون بە مافی چارەی خۆنووسین بۆ گەلانی سنووری وڵاتەکەیان. بۆیە دەڵێین: ئەم مافە لە ئێراق مافێکی دەستوورییە و سیفەتی ئیلزامیی هەیە بۆ دەسەڵاتی مەرکەزی لە ئێراق.

زیاتر ورد دەبینەوە بۆ ناو یاسا ئێراقییەکان کە مەبەست یاسای ئاساییە (القانون العادی) ماددەی (1) لە هەردوو پەیماننامەی نێودەوڵەتی لە ساڵی 1966 کە لە سەرەوە ئاماژەی پێکراوە، جەخت لەسەرمافی چارەی خۆنووسین بۆ گەلان دەکەن لە سنووری ئەو وڵاتانەی کە ئەندامن لە پەیماننامەکە، ئێراقیش وەکوو دەوڵەتێکی ئەندام لە پەیماننامەکە ئەم مافەی بە یاسا کردووە بە جۆرێک دوای ئەوەی موسادەقەی دەکات، دەیکات بە یاسا کە ژمارەکەی (193) ساڵی (1970) لە وەقائعی ئێراقی ژمارە (1927) لە 7/10/1970 بڵاوکراوەتەوە، ئەو مافە لە دەوڵەتی ئێراق بووە بە مافێکی یاسایی و سیفەتی ئیلزامیی وەرگرتووە، بە شێوەیەک کە حکومەتی ئێراق ناچاردەکات، ڕێز لە ئیرادەی گەلانی سنووری وڵاتەکەی بگرێت، کاتێک کە بڕیاری سەربەخۆیی دەدەن.
لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی: یاسای نێودەوڵەتی هەلوێستی ڕوونە لەسەر مافی چارەی خۆنووسین بە شێوەیەک کە بەپێی ماددەی (53) لە پەیماننامەی ڤیەننا ساڵی 1969 ئەو مافە بووە بە ڕێسایەکی ئەمرپێدەر (القواعد الامرە) بە شێوەیەک کە سەرپێچیکردنی بەرپرسیاریەتی بەدوادا دێت.

بەم شێوەیە لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی کوردستان پشت ئەستوورە بە یاسا لە ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی.
خاڵی دووەم:
یاسا وپرسی ناوچە کوردستانییە ئازادکراوەکان:
بێگومان دوای ئازادکردنی ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، ماددەی 140 لە دەستووری ئێراقی کەوتە بواری جێبەجێکردن، واتە هەنگاوی یەکەم جێبەجێ کرا کە ئاساییکردنەوە بوو (تطبیع) ئەم هەنگاوە پێویستە هەنگاوی دووەم بە دوای خۆیدا بێنێت کە ڕاپرسی (الاستفتاء) یە بۆ ئەوەی خەڵکی ئەو ناوچانە بە شێوەیەکی دەستووری بگەڕێنەوە سەر هەرێمی کوردستان و لە هەڵبژاردنەکانی هەرێم بەشداربن.
لێرەدا چەند پرسیارێک دێتەپێشەوە، ئایا حکومەتی هەرێمی کوردستان دەتوانێت ماددەی (140) جێبەجێ بکات؟ ئایا جێبەجێکردنی ئەو ماددەیە لە تایبەتمەندی (اختصاص) حکومەتی فیدڕاڵدا نییە؟


لە وەڵامدا دەڵێین: دەستووری ئێراقی لە ماددەی (140) باس لە (التزام) دەکات، نەک (اختصاص) و دەڵێت: حکومەتی ئێراق ئیلیتزامی ئاساییکردنەوە و ڕاپرسی لە ناوچە کێشە لە سەرەکان دەکەوێتە ئەستۆ، کە پێویستە جێبەجێی بکات. ناڵێت (اختصاص) ی حکومەتی ئێراقە، بەڵکوو دەڵێت: ئیلتیزامە لەسەری.. ئەگەر بیگوتبایە (اختصاص) ی حکومەتی ئێراقە، بێگومان حکومەتی هەرێم نەیدەتوانی کارەکە ئەنجام بدات، چونکە دەبوو بە کارێکی نادەستووری، کە ئیلتیزامیش هەبێت، دوو لایەن دەبن، لایەنی یەکەم: جێبەجێکردنی ئیلتیزامەکەی دەکەوێتە ئەستۆ، لایەنی دووەم: جێبەجێکردنی ئیلتیزامەکە لە بەرژەوەندیدایەو کە خاوەنی ئیلتیزام لە کاتی خۆیدا ئیلتیزامەکەی جێبەجێ نەکرد، ڕێساکان ماف دەدەن بە خاوەن بەرژەوەندی کە خۆی ئیلتیزامەکە جێبەجێبکات و تێچووی جێبەجێکردنی ئیلتیزامەکەش لە خاوەن ئیلتیزام وەربگرێتەوە.
بۆیە دەڵێین: حکومەتی هەرێمی کوردستان بەپێی ماددەی (140) لە دەستووری ئێراقی مافی جێبەجێکردنی ماددەکەی هەیە، هەروەها مافی ئەوەشی هەیە کە داوای تێچووی جێبەجێکردنی ماددەی ناوبراویش لە حکومەتی ئێراقی بکاتەوە.
بەم شێوەیە حکومەتی هەرێمی کوردستان بە پشتبەستن بە دەستوور، دەتوانێت ڕاپرسی لە ناوچە کوردستانییە ئازادکراوەکان ئەنجام بدات. هەروەها بەپێی بڕگەی یەکەم لە ماددەی دووەم لەیاسای کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەلبژاردن و ڕاپرسی، کۆمسیۆن دەتوانێت هەڵبژاردن و ڕاپرسی لە کوردستانی ئێراق ئەنجام بدات بە شێوەیەکی گشتی، نەک تەنیا لە هەرێمی کوردستان.


لە کۆتاییدا دەڵێین: هیچ بۆشاییەکی یاسایی نییە بۆ پرسی ئەنجامدانی ڕاپرسی لە هەرێمی کوردستان و ناوچە کوردستانییە ئازادکراوەکان، ئەوەش پرسێکە پشت ئەستوورە بە دەستوور و یاسا، بەدوای ئەواندا پرسی ڕاگەیاندنی دەوڵەتی سەربەخۆ پرسێکە لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆ و نێودەوڵەتی پشت ئەستوورە بە یاسا. *

ئێراق لە دوای ڕزگارکردنی لە دەستی دیکتاتۆری بەعسی و بوونیادنانی دەوڵەت و دەستوورێکی نوێ لەسەر بنەمای سیستمی فیدڕاڵی بە هاوکاریی کورد، نەک هەر لەم دەوڵەتەدا هاوبەشیی کورد و مافە دەستوورییەکانی پێشێل کراوە، بگرە زۆر بە زەقی دژایەتی دەستکەوتەکانی هەرێمی کوردستان کراوە و هەوڵ دراوە قەیرانی جۆراوجۆری بەسەردا بسەپێنن، تا ئەو ڕاددەیەی کە بودجەی کوردستان لە سەردەمی نوری مالیکیەوە هەتا ئێستا بڕاوە، ئەوەش هاوکات بووە لەگەڵ هێرشی تیرۆریستانی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) بۆ سەر کوردستان و هاتنی بە لێشاوی نزیکەی دوو ملیۆن پەنابەر و ئاوارەی شەڕ بۆ هەرێمی کوردستان، بۆیە لە دۆخێکی وادا سەرکردایەتی کورد لەم بەشەی کوردستاندا، گەیشتنە ئەو کۆدەنگییەی کە پێویستە بە گشتپرسییەک بۆ ئیرادەی گەل بگەڕێینەوە و پرسی سەربەخۆیی بخەنە بەر دەنگی هاووڵاتیان، بێگومان ئەوەش وەرچەرخانێکی مێژووییە و ئەنجامدانی (ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی) دەتوانێ کورد لە ئێراقی گیرۆدەی شەڕی مەزهەبی دووربخاتەوە. لە ئێستاشدا هاوکێشە سیاسی و یاسایی و دەستوورییەکان بە تەواوی لە بەرژەوەندیی کوردستانە و پێویستە یاساو پرسی سەربەخۆیی لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی، هەروەها یاسا و پرسی ناوچە کوردستانییە ئازادکراوەکان تاوتوێ بکەین کە بەمجۆرە دەیخەینەڕوو:
خاڵی یەکەم:


یاساو پرسی سەربەخۆیی لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی:
باس لە دیباجەی دەستوری ئێراق ناکەم کە بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ باس لەمافی چارەی خۆنووسین دەکات. ڕەنگە پێمان بڵێن: دیباجە سیفەتی ئیلزامی نییە! کە لە ڕاستیدا سیفەتی ئیلزامی هەیە، بەڵام فۆکس دەخەمە سەر مادەی (8) لە دەستووری ئێراق کە ئاماژە بە (پابەندبوونی دەوڵەتی ئێراق بە ئیلتیزامە نێودەوڵەتییەکان دەکات) . یەکەمین ئیلتیزامی نێودەوڵەتی کە دەکەوێتە ئەستۆی ئێراق، بریتییە لە داننان بە مافی چارەی خۆنووسین بۆ گەلانی وڵاتەکەی، ئەویش بەپێی ماددەی (1) لە هەردوو پەیماننامەی نێودەوڵەتی ساڵی1966 کە تایبەتن بە مافەکانی مەدەنی و سیاسی (ICCPR) ، ئابووری و کۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیری (ICESCR) کە ئێراق موسادەقەی کردوون لە ساڵی 1970، هەروەها ماددەی (1) و ماددەی (55) لە میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان کە ئێراق ئەندامە تێیدا، ئەمە جگە لەوەی کە ماددەی (56) لە میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان، وڵاتانی ئەندامی ناچاردەکات بە پابەندبوون بە مافی چارەی خۆنووسین بۆ گەلانی سنووری وڵاتەکەیان. بۆیە دەڵێین: ئەم مافە لە ئێراق مافێکی دەستوورییە و سیفەتی ئیلزامیی هەیە بۆ دەسەڵاتی مەرکەزی لە ئێراق.
زیاتر ورد دەبینەوە بۆ ناو یاسا ئێراقییەکان کە مەبەست یاسای ئاساییە (القانون العادی) ماددەی (1) لە هەردوو پەیماننامەی نێودەوڵەتی لە ساڵی 1966 کە لە سەرەوە ئاماژەی پێکراوە، جەخت لەسەرمافی چارەی خۆنووسین بۆ گەلان دەکەن لە سنووری ئەو وڵاتانەی کە ئەندامن لە پەیماننامەکە، ئێراقیش وەکوو دەوڵەتێکی ئەندام لە پەیماننامەکە ئەم مافەی بە یاسا کردووە بە جۆرێک دوای ئەوەی موسادەقەی دەکات، دەیکات بە یاسا کە ژمارەکەی (193) ساڵی (1970) لە وەقائعی ئێراقی ژمارە (1927) لە 7/10/1970 بڵاوکراوەتەوە، ئەو مافە لە دەوڵەتی ئێراق بووە بە مافێکی یاسایی و سیفەتی ئیلزامیی وەرگرتووە، بە شێوەیەک کە حکومەتی ئێراق ناچاردەکات، ڕێز لە ئیرادەی گەلانی سنووری وڵاتەکەی بگرێت، کاتێک کە بڕیاری سەربەخۆیی دەدەن.


لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی: یاسای نێودەوڵەتی هەلوێستی ڕوونە لەسەر مافی چارەی خۆنووسین بە شێوەیەک کە بەپێی ماددەی (53) لە پەیماننامەی ڤیەننا ساڵی 1969 ئەو مافە بووە بە ڕێسایەکی ئەمرپێدەر (القواعد الامرە) بە شێوەیەک کە سەرپێچیکردنی بەرپرسیاریەتی بەدوادا دێت.
بەم شێوەیە لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی کوردستان پشت ئەستوورە بە یاسا لە ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی.
خاڵی دووەم:
یاسا وپرسی ناوچە کوردستانییە ئازادکراوەکان:
بێگومان دوای ئازادکردنی ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، ماددەی 140 لە دەستووری ئێراقی کەوتە بواری جێبەجێکردن، واتە هەنگاوی یەکەم جێبەجێ کرا کە ئاساییکردنەوە بوو (تطبیع) ئەم هەنگاوە پێویستە هەنگاوی دووەم بە دوای خۆیدا بێنێت کە ڕاپرسی (الاستفتاء) یە بۆ ئەوەی خەڵکی ئەو ناوچانە بە شێوەیەکی دەستووری بگەڕێنەوە سەر هەرێمی کوردستان و لە هەڵبژاردنەکانی هەرێم بەشداربن.
لێرەدا چەند پرسیارێک دێتەپێشەوە، ئایا حکومەتی هەرێمی کوردستان دەتوانێت ماددەی (140) جێبەجێ بکات؟ ئایا جێبەجێکردنی ئەو ماددەیە لە تایبەتمەندی (اختصاص) حکومەتی فیدڕاڵدا نییە؟
لە وەڵامدا دەڵێین: دەستووری ئێراقی لە ماددەی (140) باس لە (التزام) دەکات، نەک (اختصاص) و دەڵێت: حکومەتی ئێراق ئیلیتزامی ئاساییکردنەوە و ڕاپرسی لە ناوچە کێشە لە سەرەکان دەکەوێتە ئەستۆ، کە پێویستە جێبەجێی بکات. ناڵێت (اختصاص) ی حکومەتی ئێراقە، بەڵکوو دەڵێت: ئیلتیزامە لەسەری.. ئەگەر بیگوتبایە (اختصاص) ی حکومەتی ئێراقە، بێگومان حکومەتی هەرێم نەیدەتوانی کارەکە ئەنجام بدات، چونکە دەبوو بە کارێکی نادەستووری، کە ئیلتیزامیش هەبێت، دوو لایەن دەبن، لایەنی یەکەم: جێبەجێکردنی ئیلتیزامەکەی دەکەوێتە ئەستۆ، لایەنی دووەم: جێبەجێکردنی ئیلتیزامەکە لە بەرژەوەندیدایەو کە خاوەنی ئیلتیزام لە کاتی خۆیدا ئیلتیزامەکەی جێبەجێ نەکرد، ڕێساکان ماف دەدەن بە خاوەن بەرژەوەندی کە خۆی ئیلتیزامەکە جێبەجێبکات و تێچووی جێبەجێکردنی ئیلتیزامەکەش لە خاوەن ئیلتیزام وەربگرێتەوە.


بۆیە دەڵێین: حکومەتی هەرێمی کوردستان بەپێی ماددەی (140) لە دەستووری ئێراقی مافی جێبەجێکردنی ماددەکەی هەیە، هەروەها مافی ئەوەشی هەیە کە داوای تێچووی جێبەجێکردنی ماددەی ناوبراویش لە حکومەتی ئێراقی بکاتەوە.
بەم شێوەیە حکومەتی هەرێمی کوردستان بە پشتبەستن بە دەستوور، دەتوانێت ڕاپرسی لە ناوچە کوردستانییە ئازادکراوەکان ئەنجام بدات. هەروەها بەپێی بڕگەی یەکەم لە ماددەی دووەم لەیاسای کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەلبژاردن و ڕاپرسی، کۆمسیۆن دەتوانێت هەڵبژاردن و ڕاپرسی لە کوردستانی ئێراق ئەنجام بدات بە شێوەیەکی گشتی، نەک تەنیا لە هەرێمی کوردستان.
لە کۆتاییدا دەڵێین: هیچ بۆشاییەکی یاسایی نییە بۆ پرسی ئەنجامدانی ڕاپرسی لە هەرێمی کوردستان و ناوچە کوردستانییە ئازادکراوەکان، ئەوەش پرسێکە پشت ئەستوورە بە دەستوور و یاسا، بەدوای ئەواندا پرسی ڕاگەیاندنی دەوڵەتی سەربەخۆ پرسێکە لەسەر هەردوو ئاستی ناوخۆ و نێودەوڵەتی پشت ئەستوورە بە یاسا.

پ.ی.د. پرسی سەربەخۆیی..
ناوچە کوردستانییە ئازادکراوەکان (مادەی140) لە دیدی یاساییەوە.[1]

کوردیپێدیا جە دلېنەو ئی بابەتۍ ۋەرپەرس نېیەن، خاۋەنو/خاۋەنۊ بابەتەکۍ ۋەرپەرسیارەن. کوردیپێدیا بە مەبەسو ئەرشیڤکەرڎەی ئی بابەتېشە تۊمارە کەرڎېنە.
ئی بابەتۍ بە زۋانی (کوردیی ناوەڕاست) نۋیسیێنە، پەی ئەۋەکەرڎەی بابەتەکۍ بە زۋانېۋ کە نۋیسێنە، سەرو ئایکۆنو ی کلیک کەرە!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
ئی بابەتۍ 922 جارۍ ۋینیێنە
پەیلۋاو وېت چە بارەو ئی بابەتۍ بنۋیسە!
ھاشتاگ
سەرچەمۍ
[1] پەڕیانە | کوردیی ناوەڕاست | www.gulanmedia.com
بابەتۍ پەیۋەڼدریێ: 13
پېڕە: کوڵەباس
زۋانو بابەتۍ: کوردیی ناوەڕاست
ڕېکۆتو ۋەڵاکەرڎەی: 21-06-2017 (7 ساڵە)
جۊرو بەڵگەنامەی: زۋانی یەکەم
وڵات - هەرېم: پانیشتو کورڎەسانی
کتېب - کوڵەباس: یاسایی
کتېب - کوڵەباس: وتارە و دیمانە
کتېب - کوڵەباس: پەرسۊ کورڎی
تایبەتمەڼییۍ تەکنیکیۍ
چنینیی بابەتۍ: 99%
99%
ئی بابەتۍ جە لایەنو: ( هەژار کامەلا )یۆ جە: 07-01-2023 تۊمارەکریێنە
ئی بابەتۍ چە لایەنو: ( هاوڕێ باخەوان ) چە: 18-01-2023 پۊرەلۋای کریێنە و ئازاڎە کریێنە
ئی بابەتۍ پەی دمایین جاری جە لایەنو:( هاوڕێ باخەوان )یۆ جە:18-01-2023 خاستەرە کریێنە
لینکو بابەتۍ
ئی بابەتۍ بەپاو ستانداردۍو کوردیپێدیای ھەڵای ناتەمامە ھەنە و پەنەۋازییش بە پۊرەلۋای بابەتیی و زۋانەۋانیی فرەتەری ھەن!
ئی بابەتۍ 922 جارۍ ۋینیێنە
کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا
ژیواینامە
مینە جاف
کوڵەباس
سەوقاتیێ ئېژایانە
ژیواینامە
مامۆستا عوسمان هەورامی
کتېبخانە
مەولە
ژیواینامە
عەلی گوڵپی
کتېبخانە
گیٛجاوەو ژیوای
کوڵەباس
یاڎەوەریەکېم (18)
کتېبخانە
ڕۊژماری هۆرامی (8)
ژیواینامە
مەلا موحەمەد سەلیم فاوجی
کتېبخانە
یاڎو پەنجا ساڵەو سەرکۆتەو ژڵېوەو ئاپۆیینە
کوڵەباس
سروود خەزان
کوڵەباس
یاڎەوەریەکېم (17)
ژیواینامە
خورشید خانمەی داواشی
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی داواشی
کتېبخانە
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
کوڵەباس
گیاندارو (باز)ی

تازەکی
ژیواینامە
مەڵڵا مسەفای فاوجی
11-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
مەڵڵا مسەفای فاوجی
ژیواینامە
ناسر موحەمەد کەریم
11-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ناسر موحەمەد کەریم
ژیواینامە
شېخ عەبدولکەریمو خانەگای
12-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
شېخ عەبدولکەریمو خانەگای
ژیواینامە
مەلا عەبدوڵڵای دشەیی
15-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
مەلا عەبدوڵڵای دشەیی
کوڵەباس
پېوەڼی مەحوی و مەولەوی
08-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
پېوەڼی مەحوی و مەولەوی
تۊماری تازە
ژیواینامە
مەلا موحەمەد سەلیم فاوجی
24-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مینە جاف
23-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی داواشی
22-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
نامی کەلهوڕی
20-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ ئەبولحەسەنی مەردۆخی
19-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مامۆستا عوسمان هەورامی
17-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
عەلی گوڵپی
16-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
وەستا عەبدولعەزیز تەوێڵەیی
15-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ ئەحمەدی عەللامە
13-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مامۆستا بابا حاجی
10-09-2024
ئەسعەد ڕەشید
ئامارۍ
بابەتۍ
  537,266
ۋېنۍ
  109,715
کتېبۍ PDF
  20,250
فایلی پەیوەڼیدار
  103,944
ڤیدیۆ
  1,535
زۋان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پېڕە
هەورامی
ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ 
61,596
کوڵەباس 
1,893
ھۊنیێ 
1,389
پەندۍ و ئیدیۆمۍ 
784
ژیواینامە 
174
کتېبخانە 
94
بەڵگەنامۍ 
55
یاگۍ 
6
ۋەڵاکریێ (گۊڤارۍ و ڕۊجنامۍ و ...) 
2
شەھیدۍ 
2
نامۍ کورڎیۍ 
1
پارتیۍ و ڕېکۋزیێ 
1
ئامارۍ و ڕاپەرسیۍ 
1
کۊگاو پەرۋەڼا (فاییلا)
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   سەرجەم 
235,241
گېڵای شۊنۊ دلېنارە
کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا
ژیواینامە
مینە جاف
کوڵەباس
سەوقاتیێ ئېژایانە
ژیواینامە
مامۆستا عوسمان هەورامی
کتېبخانە
مەولە
ژیواینامە
عەلی گوڵپی
کتېبخانە
گیٛجاوەو ژیوای
کوڵەباس
یاڎەوەریەکېم (18)
کتېبخانە
ڕۊژماری هۆرامی (8)
ژیواینامە
مەلا موحەمەد سەلیم فاوجی
کتېبخانە
یاڎو پەنجا ساڵەو سەرکۆتەو ژڵېوەو ئاپۆیینە
کوڵەباس
سروود خەزان
کوڵەباس
یاڎەوەریەکېم (17)
ژیواینامە
خورشید خانمەی داواشی
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی داواشی
کتېبخانە
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
کوڵەباس
گیاندارو (باز)ی

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| پێۋەڼی | CSS3 | HTML5

| کاتو وەشکەرڎەی لاپەڕەی: 2.843 چرکە(چرکۍ)!