بە قەزا بیەو خورماڵی
چن ساڵێن ئېمە هەرمانەش سەرکەرمۍ
کەردەی مەرزوشۆشمێ وقەزاو خورماڵی بۍ مەڵامەت نېیا
خورماڵ (200) ساڵێن قەزانەپۆکەی من گەشبین نېیەنا
ڕاپۆرتەهەواڵ
فاڕای هەیاگیوی جەڕوی ئداریۆ هەریاگیوبۊ بەشەتێو فاڕاایەکە هەرمەنەش سەرکریۆ یاگەدەسی ئیداریش پەوە دیاربۆ یاگێ وەشحاڵی گردلایویا ، خورماڵیچ چی سەروەختەنە کریابەقەزا هاموڵاتیێ دەگاو بەڵخەیچ بەچیوێ خاسش مزانا بەشەرتێو هەر نامۍ نەبۊ ، واتیشا پەی لادەگایەکا خاسا ئەر هەرمانەکێ کردەوەش چەنیبۊ پەی ئینەیچە خەڵکو بەڵخەی پېسە قسیشا کەردە.
کاوەحەمە کەریم:
:بەش بەحاڵ و ویم فرە پەنەوەشحاڵناخورماڵ بوکەبەقەزا
بەڵام ئومێدەوارنا قەزاکی خورماڵی پیسە بەنامی پاریزگاکەو هەڵەبجەی نەبو،
دەس وەشیم هەن پەی گردو ئاکەسا هەکە هۆڵشادان و ڕەزامەننیشا دان سەرو بەقەزابېیەیش، ئومېدم هەن بەزویی گردو هەرمانە ئیداری وڕۆتینیەکاش پەی کەراو زوگنو سەروپەیا،
خورماڵ شاریوی فرەدێرینا بەپاو گیڵنایۆ زەمانیو ئاگە قەزابیینە بەنامی قەزاو گوڵعەنبەری تەنانەت هەڵەبجەو پینجوینە سەربەئاگەی بیینی، دوبارە موبارەک باییم هەن، فرەدڵوەشنا دڵم بەخورماڵیچ فرە کریۊوەو زوزو سەرش مڎەو وەنە، خەڵکەکەیچش فرە عالاو ، وەڵیکتەی ڕۊشنویریچش فرەفرەن، جەفرەو یاگەکا ڕوشنویر تەرینی. دەس وەشیچم هەن پێ
سڵام جە بەرێزیچتا.
گوڵباخ محەمەد:
من وەشحاڵانا بە بەقەزابیەو خورماڵی هیوادارەنا هەر مرەکەب وسەرو وەرەقەی نەبو
بەلکو بە جدی ڕوەو خزمەت گوزاریۆ لاش وەنە کریۊوە چوونکە خورماڵ ڕوەو یاسایی وکۊمەڵاتی وسنورو جغرافیش ئشېیا هەر فرە زووتەر بیێ بەقەزا
دوڵەمەنا بە ناوچەو شوێنەوار و گەشتیاری ئیسەیچ
هەر خاساو مبارەکا کە بی بە قەزا.
ئانیا ئاراس:
من پیسە ویم فرە فرە پە نە م وە شا کە خورمال بیە ن بە قە زا چوونکە یە کە م هام زوانمانە هیچش جە قە زاکاو تە ڕی کە م نېیا گیرە زیاتە ڕا هە م جە ڕو گە شتو گوزاری هە م جە ڕاوبانی فرە فرە وە شحاڵە نا کە خورماڵ بو بە قە زا.
عەلی حەمەکەریم بەڵخەی:
جانیشتەو خورماڵی بەڕاستی من بێسەو وېم بەدوێ خاڵی دەس پەنەکروو:
پېسەوېم دەس وەشی جە حکومەتوو هەرۍم
کەرو و کە حورماڵش گېڵانەوە سەروبنەچە ئەسڵیەکەوېش کە جەکۆنەنە قزابېیېنە
2ئەکەر قەراربۆ خورماڵ کریبۆ بەقەزا ئەکەر بەشێوەو پارێزاگاو هەڵبجەیبۊ پېسەوېم نەکەردیش خاسا جونکە وېتاحاس مزاندی جن ساڵێن هەڵبجە کریان پارێزگا بئێسیچەوەو وەڵتەریج پێ فرەو هەرمانەکاما ئەبۆ بلمی پێ پاێزگاو سلیمانی
کەواتە پاشێوەبۆ نەکەردیش خاسا.
سالار بېیارەیی چالاکەوان وکۊمەڵی مەندەنی
ماچۊ:
ئاگاردارنېیەنا سنورەکەتاکۆگەش گنۆسەر کەردەیۆ مەرزو شۆشمێ و بەقەزابیەوخورماڵی و کفری ئی ماسەموېش چەنەن هەرچن جارو زواباوېماوە بابڕیارێ وەڵێنە نەدەیمێ
سان لهونی:
لامنۆ پارێزگاو قەزا ئەرزشش نیائی دنیێ چن کەسېو بەراش ڕاوە هیچ وڵاتیو خاوەن و کیانو وېش نېیا خورماڵ 200ساڵێن قەزانە عێراق وېش نەمەنە بەبڕوا من گرنگی بەزوانی دەیمێ تائی جۊرەچیوێ من گەشبین نېیەنا چوونکە باجارێو ڕەقەمو ترومیلەکاما سەیارەکاما کەرمۍ سۆرانی ، تابلۆ مزگی وباڵەخانەو ئوتیلە کاما کەرمۍ زوانی ویمانە ئیجاهەنگامی تەرەبنێمێ دیزاین و مزگی هەنگېڵۆوە پەی نەخشەو هندستانی
هەراڵە شەوکەت لهونی:
یەرێ چوارساڵێ چېوەڵتەر چەنی مامۊسا محەمەد سانی وچن کەسوی تەر سەرو بەقەزابیەو خورماڵی هەرمانەما کەردە ئی هەرمانێ یاگێ وەشحاڵیا بەڵام ئەر تەماشەو هەڵەبجەی کەرمۍ هەمانەش مەویەرۆ هەرنامیوەبۆ پېچشی ڕەنگا جەهەڵەبجەی بڕاشەرە پەی ڕازی کەردەی چن کەسی وی کەردەیۆ چن ڕاوەبەرایەتیوی ، بەڵام ئینە وەسنێ نېیا چن پلەو پۆستیو بەخشاوە وبۊنەو هۊرچنیەیۆ ئی هەرمانێ کەرا سەرکۆتەمەبۊ بڕیارەکە
بەکوڵی سەروخورماڵی
خورماڵ جەساڵەو (1814-1582ز)سەروەخت و عوسمانیەکانە ناوەندو شارەزوری بېیەن تاکەرکوک
دماتەر گولانی کرێنۆ پەی قەزێ بەنامۍ گوڵعەنبەری یان گوڵ عومەری هەردوێ ناحیەو بەرزنجەو قزڵجەیش سەربێنێ چەنی (472) دەگایا ساڵەو (1869ز) قەزافاڕێوە پەی هەڵەبجەی بەڵام نامۍ گوڵعەنبەری پسەۆێش مەنۆوە دمای ئامای ئینگلیزی جارێوەتەربۊوە بەناحیە جەساڵەو(1926ز) یەکەم ناحیەش ڕاوەبەرو ناحیەش پەی نرێورە تائیسە (32) ڕاوەبەڕېش فاڕێنێ چاوەختۆ کەبڕېوشا سەروەختو پاشایەتی و کۊماری و دەسەڵات و وېماو دەسەڵات و ئێنگلیزیۆ تائیسە یچ ناحیەبېیەن.[1]